استفاده نادرست از آنچه صنعت و فناوری در اختیار ما قرار داده باعث شده تا این روزها به هر كجا نگاه كنیم تبعات صنعتی شدن جوامع انسانی را ببینیم. البته خیلی مواقع این آثار به منطقه‌ای كه تولید می‌شود محدود نیست و در نقطه‌ای دورتر باعث ایجاد مشكلات متعدد می‌شود و به نوعی اثر پروانه‌ای از خود برجا می‌گذارد.اثر پروانه‌ای نام پدیده‌ای است كه به دلیل حساسیت سیستم‌های آشوب‌ناك ایجاد می‌شود. این پدیده به این اشاره می‌كند كه تغییری كوچك در یك سیستم آشوب‌ناك چون جو سیاره‌ زمین (مثلاً بال‌زدن پروانه) می‌تواند باعث تغییرات شدید (وقوع توفان در كشوری دیگر) در آینده شود. مصداق این مساله كم نیست. از آلودگی‌های ناشی از افزایش میزان دی‌اكسید و مونواكسیدكربن و تاثیر آن بر گرمایش جهانی گرفته تا از بین بردن جنگل‌ها و مراتع به عنوان ریه‌های سبز زمین به بهانه گسترش كلانشهرها را ‌باید از جمله این مصادیق دانست.اما یكی از پدیده‌هایی كه ابتدا و در زمان اختراعش تحولات زیادی در جوامع ایجاد كرد و اكنون به نوعی بلای جان ما شده پلاستیك است. تولید و استفاده گسترده و بدون حساب و كتاب این ماده شیمیایی آنقدر زیاد شده كه دیگر كمتر فضای سبزی را عاری از زباله‌های پلاستیكی می‌توان پیدا كرد.البته حضور این مواد به كوه و دشت و به طور كلی طبیعت و جنگل‌ها محدود نمی‌شود و معضلی به نام پلاستیك گریبانگیر آب‌های جهان هم شده است.چرخه طبیعی آب مجموعه‌های بزرگی از زباله را گرد می‌آورد كه گاهی به آنها «وصله‌های زباله» می‌گویند. یكی از این مجموعه‌های بزرگ زباله بین ‌هاوایی و كالیفرنیا در شمال شرقی اقیانوس آرام قرار دارد كه حجم بزرگ آن باعث شده تا با نام قاره هفتم (مساحت آن بالغ بر 5/3 میلیون كیلومتر مربع اندازه‌‌گیری شده است. یعنی به‏‏ طور مثال، 6 برابر مساحت كشور فرانسه) شناخته شود.تحقیقات جدید دانشمندان اقیانوس‌شناس موسسه اسكریپس نشان می‌دهد شمار خرده پلاستیك‌های شناور در این منطقه طی ۴۰ سال گذشته تقریبا 100 برابر شده و متاسفانه بیش از 9 درصد ماهی‌های این منطقه ضایعات پلاستیكی در شكم دارند.البته اقیانوس‌شناسان معتقدند بجز مسمومیت موجودات زنده ‌باید عوارض كلان زباله‌های پلاستیكی بر زیست‌بوم را نیز هم جدی گرفت، چراكه عمق زباله‌‏های قاره هفتم به بیش از ۳۰ متر می‌رسد.اما به نظر می‌رسد مشكل پلاستیك‌ها به این منطقه خلاصه نمی‌شود و در واقع شاید بتوان گفت اقیانوس‌های جهان در دریایی از پلاستیك در حال غرق‌شدن هستند. در جدیدترین كشفیات، محققان انجمن مطالعات دريايي وودز هول ماساچوست طي مطالعاتي طولاني، مرزهاي شمالي و جنوبي يكي از بزرگ‌ترين زباله‌دان‌هاي پلاستيك جهان را در اقيانوس اطلس به ثبت رساندند.براساس اين گزارش، عظيم‌ترين توده زباله‌هاي پلاستيكي براي اولين بار در شمال اقيانوس اطلس به ثبت رسيد. ابعاد اين منطقه آلوده با ابعاد بزرگ‌ترين زباله‌داني كه در اقيانوس آرام شناسايي شده، رقابت مي‌كند. اين زباله‌دان جديد كه در منطقه‌اي در شرق برمودا كشف شده، متشكل از اجزايي پلاستيكي است كه بسختي از چند ميلي‌متر بزرگ‌تر است. اما تمركز آنها و سطحي از اقيانوس كه توسط اين زباله‌ها پوشيده شده است، موجب آشفتگي و نگراني محققانی شده كه در حال مطالعه روي اين پديده هستند.بنابر آخرین آمار و ارقام منتشر شده توسط گرین‏ پیس، سالانه بیش از ۱۰۰ میلیون تن فرآورده پلاستیكی تولید می‏شود كه از این میزان، ۱۰درصد فرآورده‏‌ها كه پس از مصرف به زباله تبدیل می‏شود، به اقیانوس‏‏‌ها ریخته می‏شود؛ یعنی ۱۰میلیون تن پلاستیك در سال. كه بازهم در این میان، ۷۰درصد زباله‌های پلاستیكی به اعماق اقیانوس‏‌ها می‏رود، ولی ۳۰درصد باقیمانده در سطح آب شناور می‏ماند؛ یعنی 3 میلیون تن زباله پلاستیكی در سال، اعم از بطری، كیسه و... اما خطر بزرگ فرآورده‌‌های پلاستیكی این است كه مدت زمان لازمه برای از بین رفتن طبیعی آنها بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ سال به‏ طول می‌انجامد.در این میان تنها در چند سال اخیر، تمهیدات مختلفی در كشورهای صنعتی و پیشرفته جهان برای مقابله با معضل پلاستیك اتخاذ شده كه باید گفت اقدامات آنها در برابر حجم زباله‌های پلاستیكی موجود در جای جای كره زمین نه‌تنها بسیار ناچیز، بلكه كاملا نامحسوس و بی‌اثر است. به نظر می‌رسد حالا كه برای زباله‌های پلاستیكی كه سال‌ها آنها را تولید و در طبیعت رها كرده‌ایم هیچ راه‌حل اساسی نمی‌توانیم ارائه دهیم حداقل سعی كنیم نسبت به استفاده گسترده و بی‌حد و حساب از این پدیده صنعتی بازنگری كنیم.از اين نظر تك‌تك ما انسان‌هاي ساكن كره خاكي مي‌توانيم سهم قابل توجهي داشته باشيم، چرا كه با نگاهي كوتاه به كارهاي روزمره و محيط اطرافمان درمي‌يابيم در طول روز هر كدام از ما چقدر زباله پلاستيكي توليد مي‌كنيم. اين در حالي است كه براحتي مي‌توانيم به جاي انواع و اقسام كيسه‌ها و ظروف يكبار مصرف پلاستيكي از كاغذها و مواد قابل بازيافت استفاده كنيم و به اين ترتيب گامي موثر در نجات زمين از مصنوعات پلاستيكي 

برداريم.



تاريخ : پنج شنبه 18 خرداد 1391برچسب:, | | نویسنده : مقدم |
صفحه قبل 1 صفحه بعد