آرایه میلیمتری بزرگ آتاکاما معروف به آلما(ALMA) موفق به تصویربرداری از مناطق شکل‌گیری ستاره در کهکشانی دور دست شده که وضوح تصاویر آن شش برابر بهتر از تلسکوپ فضایی هابل است.

 آلما، نام یک پروژه مهم نجوم رادیویی است که در مناطق بیابانی آتاکاما در شیلی رسماً راه اندازی شده است. کهکشان دور دست ملقب به SPD.81 به قدری از زمین فاصله دارد که به طور معمول دانشمندان قادر به مشاهده چنین جزئیاتی در تصاویر آن نبودند، اگرچه ستاره‌شناسان این موفقیت را مدیون تصادف کیهانی شگفت‌انگیزی هستند. همگرایی گرانشی نام این پدیده نادر است که اختر شناسان را قادر به مطالعه گذشته‌های دور می‌سازد.

این پدیده یکی از پیش‌بینی‌های نظریه نسبیت عام اینشتین است و هنگامی روی می‌دهد که یک کهکشان نزدیک دقیقاً در مسیری بین زمین و کهکشانی دوردست واقع شود. نور کهکشان بسیار دور در مسیرش تا رصدگر، از کنار کهکشان نزدیکتر می‌گذرد و در مسیرش خمیده شده و تصویر نهایی بسیار بزرگتر به نظر می‌رسد، اما روند تصویربرداری به شدت دچار تحریف خواهد شد.

خوشبختانه در حال حاضر ستاره‌شناسان ابزارهایی در اختیار دارند که تاثیرات زیانبار ناشی از تصویربرداری به هنگام همگرایی گرانشی را به حداقل می‌رساند. این کلاس خاص از لنزهای گرانشی، حلقه اینشتین نام دارد. عدم وضوح مرکز تصویر به عنوان شاخصی برای حجم جسم آسمانی جلویی عمل می‌کند. محققان از عدم وضوح مرکز تصویر کهکشان SDP.81 نتیجه گرفته‌اند که کهکشان نزدیکتر سیاه‌چاله‌ای عظیم با حجم 200 الی 300 میلیون برابر حجم خورشید را در قلب خود دارد.

محققان برای استفاده بهینه از تاثیر این پدیده، آنتن‌های آلما را با فاصله 15 کیلومتری از هم قرار دادند تا جزئیات نمایشی تصویر را تا حدامکان افزایش دهند.

به این ترتیب اخترشناسان می‌توانند کهکشان‌های دوردست را همانطور که 2.4 میلیارد سال پس از انفجار بزرگ بوده، مشاهده کنند. در آن زمان جهان تنها 15 درصد از عمر خود را پشت سر گذاشته بود. طبق آمارها، نور متصاعد شده از SDP.81 حدود 11.4 میلیارد سال با ما فاصله دارد. بر این اساس ستاره‌شناسان قادر به مشاهده نمونه‌هایی از شکل‌گیری ستارگان باستانی خواهند بود.

اخترشناسان با بررسی مشخصات طیفی کهکشان SDP.81 موفق به برآورد جرم و چرخش آن شدند. همچنین می‌توان در این تصویر ابرهای وسیعی از گاز را دید که به سمت داخل در حال فروپاشی و آماده انفجار در مناطق شکل‌گیری ستارگان هستند.