تثبيت واحد نجومي براي سنجش مسافت‌هاي منظومه شمسي

 getty0-313.jpg

ستاره‌شناسان بدون هياهو و جنجال يكي از مهم‌ترين مسافت‌ها را در منظومه شمسي از نو تعريف كرده‌اند. واحد نجومي (AU) كه فاصله تقريبي ميان زمين و خورشيد بوده، از يك معادله گيج كننده به يك عدد تبديل شده است.اين استاندارد جديد كه در ماه اوت به اتفاق آرا در نشست بين‌لمللي اتحاديه نجوم در پكن به دست آمده، 149,597,870,700 متر بدون كم و كاست است.تاثير اين تغيير بر روي ساكنان زمين بسيار محدود است. زمين كماكان به گردش خود در اطراف خورشيد ادامه داده و در نيمكره شمالي به موقع پاييز آغاز شده؛ اما براي ستاره‌شناسان، اين تغييرات به معني سنجش‌هاي دقيق‌تر و سردردهاي كمتر از توصيف واحد نجومي براي دانش‌آموزان خواهد بود.فاصله ميان زمين و خورشيد يكي از طولاني‌مدت‌ترين مقادير در ستاره‌شناسي است. اولين سنجش دقيق آن در سال 1672 توسط جيوواني كاسيني، ستاره‌شناس مشهور انجام شد كه از پاريس به مشاهده مريخ پرداخته بود در حاليكه همكار وي اين كار را از گويان فرانسه در آمريكاي جنوبي انجام داده بود.اين ستاره‌شناسان با توجه به اختلاف منظر يا تفاوت زاويه ميان دو رصد، فاصله ميان مريخ و زمين را محاسبه كرده و از آن براي محاسبه مسافت ميان زمين و خورشيد استفاده كردند. پاسخ آنها 140 ميليون كيلومتر بود كه از ارزش محاسبه شده امروزي دور نيست.تا نيمه دوم قرن بيستم، اين سنجش‌هاي اختلاف منظر تنها راه قابل اعتماد براي اندازه‌گيري مسافتها در منظومه شمسي به حساب مي‌آمد و از اين ارزش AU به عنوان يك تركيب از ثابتهاي بنيادي ياد شد كه مي‌تواند سنجش‌هاي زاويه‌اي را در مسافت انتقال دهد.چندي پيش اين واحد به عنوان شعاع يك مدار مدور غيرمختل نيوتوني به اندازه خورشيد از يك ذره داراي جرم بي‌اندازه كوچك با يك ميانگين حركتي 0.01720209895 راديان در روز توصيف شده بود.اين تعريف باعث خوشحالي كارل فردريش گوس، رياضيدان آلماني شد، اما مشكلات زيادي را براي ستاره‌شناسان ايجاد كرد.البته جداي از سخت شدن عرصه بر دانشجويان ستاره‌شناسي، اين تعريف قديمي با نظريه عمومي نسبيت اينشتين در تضاد قرار داشت. طبق اين نظريه، زمان و فضا بسته به محل ناظر با هم مرتبط هستند.تعريف AU نيز همانطور كه گفته شد، تغيير يافت. اين ارزش تا هزار متر يا بيشتر بين چارچوب مرجع زمين و چارچوب سياره مشتري منتقل شد. اين انتقال بر فضاپيمايي كه به طور مستقيم مسافتها را اندازه‌گيري مي‌كند، تاثير نداشت؛ اما براي دانشمندان سياره‌اي كه بر روي مدلهاي منظومه شمسي كار مي‌كنند، مشكل‌آفرين بوده است.همچنين خورشيد نيز به مشكلات اضافه كرده بود. ثابت گوسي بر اساس جرم خورشيد بوده از اين رو ارزش AU به طور جدايي‌ناپذيري با جرم خورشيد مرتبط است؛ اما خورشيد در زمان انتشار انرژي خود، جرم از دست مي‌دهد و اين امر نيز باعث تغيير آرام اين ارزش شده است.تعريف اصلاح شده از اين ارزش به از بين رفتن اين مشكلات كمك كرده است. يك فاصله ثابت، ارتباطي با جرم خورشيد نداشته و واحد متر نيز به عنوان مسافت طي شده توسط نور در خلاء در 1 / 299,792,458 ثانيه تعريف شده است. از آنجايي كه سرعت نور در تمام چارچوبهاي مرجع ثابت است، ارزش AU ديگر بر اساس محل ناظر در منظومه شمسي تغيير نخواهد كرد.

 





تاريخ : پنج شنبه 6 مهر 1391برچسب:, | | نویسنده : مقدم |