برخي بازي‌ها (بيشتر عناوين نقش‌آفريني شرقي، شيطان مقيم در يك سال گذشته و...) مانند اربابان ظالم، حقه‌باز و... تك‌بعدي هستند. كساني كه رحم به بازيكن نداشته و با خطوط سلامت اغراق شده، هوش مصنوعي ستيزه‌جو و استراتژي‌هاي نخ‌نما و مسخره به سركوب بازيكن اقدام مي‌كنند. در مقابل چنين بازي‌هايي، يا بازيكن براي پيشرفت به يك راه ساده و پيش پا افتاده متوسل مي‌شود، يا راه دغل و حقه‌بازي را پيش مي‌گيرد و پي كدهاي مخفي و گليچ‌ها مي‌گردد، يا اين‌كه از مبارزه با يك دشمن مجنون و تك‌بعدي خسته شده، دسته يا موس را گوشه‌اي رها مي‌كند و به كار ديگري مشغول مي‌شود! اما برخي عناوين ديگر (كيش قاتل، رسوا، اسپلينتر سل و...) به مثابه دشمناني دانا و كاربلد هستند. وقتي با اين بازي‌ها سروكار داريد، با تمام دل و جان قصد شكست آنها را مي‌كنيد و در تك‌تك دقايق اين مبارزه لذت مي‌بريد. بازي، سرعت عمل و نگاه شما را به چالش مي‌كشد و صبوري شما را مي‌سنجد. با هوش مصنوعي منطقي پيش مي‌آيد و هوش طبيعي شما را به مبارزه مي‌طلبد. هر بار كه از چنين حريفي شكست مي‌خوريد، اگر غرور كاذب نداشته باشيد، آن را مي‌ستاييد و عزمتان را جزم مي‌كنيد تا بتوانيد پشت حريف را به خاك بماليد. به عبارتي با هر شكست، از شما يك رقيب بهتر مي‌سازد. بازي «اكس‌كام: دشمن ناشناخته» در دسته دوم جاي مي‌گيرد. اين بازي كه بازسازي عنواني قديمي از دهه 90 است، نه آنقدر از فرمول اصلي فاصله گرفته كه نامش را لكه‌دار كند و نه آنقدر شبيه آن عنوان كلاسيك است كه امروزي‌ها نتوانند با آن ارتباط برقرار كنند. اولين حكم درباره اكس‌كام اين است: اگر دنبال يك بازي باشيد كه توانايي‌هاي استراتژيك شما را به چالش بكشد و آنقدر حرصتان را دربياورد كه هنگام پيروزي نيم متر از جاي خود بپريد، اكس‌كام بهشت شماست! داستان بازي سال 2015 رخ مي‌دهد. نيروهاي فضايي به زمين حمله كرده‌اند و كشورها، سازماني فوق‌سري براي مقابله با اين حملات تشكيل مي‌دهند... موسيقي و صداگذاري محكم و اثرگذار است؛ بويژه صداگذاري، كه عنصر ترس را هم به فضاي علمي ‌ـ تخيلي بازي اضافه كرده است. احساس ترس از حمله دشمن از پشت يا دو طرف، بر سر فضاي بازي سايه مي‌اندازد و پژواك‌ فضايي‌ها در مواقع خلاف توقع، مو به تن سيخ مي‌كند.گرافيك بازي شسته‌رفته است. نمي‌توان ايراد چنداني به آن گرفت. در حالي كه اغلب طراحي‌هاي دشمنان مانند داستان، از كليشه‌ها برداشت شده است اما ظاهر سوررئاليستي، خاص بودن هويت بازي را تضمين مي‌كند. بازي در هسته، استراتژي است. سبك خاص بازي Company of Heroes را كه تمركز زيادي روي پناه گرفتن داشت، در نظر بگيريد سپس عناصر مبارزات نقش‌آفريني نوبتي و شوترهاي تاكتيكي را به آن اضافه كنيد. در هر مرحله چند نيرو داريد كه بايد به يكايك آنها دستور بدهيد در كجا پناه بگيرند و سپس فرمان‌هاي ديگري مانند تيراندازي، پرتاب نارنجك و... را صادر كنيد. نقشه‌ها در تيرگي فرو رفته‌اند و حركت ياران شما عامل نمايش آنهاست، اين يعني يك حركت بيجا، مي‌تواند چند دشمن را بر سرتان بريزد. هريك از افراد شما، در هر نوبت، دو نفس براي عمل دارد. مي‌توانيد هر‌دو را براي دويدن به نقطه‌اي دور استفاده كنيد، يا بنا بر حسب نياز، يكي را براي حركت، ديگري را براي شليك به كار ببريد. البته تركيبات براساس موقعيت بي‌شمارند و برخي نيروها هم مي‌توانند بيش از دو حركت انجام بدهند. هر نيرو از قدرت سنگرگيري و تيراندازي به عنوان قابليت پايه برخوردار است؛ اما باتوجه به كلاس نيرو، سلاح آنها و قابليت‌ها متفاوت است. كنترل انتخاب سلاح و تجهيزات در دست شماست و مي‌توانيد از سلاح‌هاي عادي تا ليزري و پلاسمايي را به افراد خود الحاق كنيد. هر بار كه نقشه‌اي را به پايان مي‌رسانيد، امتيازاتي به نيروهاي شما داده مي‌شود كه در نهايت به ارتقاي آنها منجر مي‌شود. پس از هر ارتقا مي‌توانيد قدرتي تازه به آنها بدهيد. اگر بتوانيد نيروهاي خود را تا مدت لازم بدون شكست به همراه داشته باشيد، از آنها ماشين‌هاي مخوف كشنده خواهيد ساخت. اما از آنجا كه اكس‌كام با كسي شوخي ندارد، در صورت به پايان رسيدن خط سلامت يكي از افراد شما، آن نيرو يا بشدت زخمي مي‌شود يا كشته. در صورت كشته شدن ديگر امكان احياي وي وجود ندارد. زخم‌هاي سنگين هم مدتي آنها را از ميدان جنگ دور مي‌كند و هرقدر نيروهاي خود را بيشتر تقويت كنيد، اين شكست‌ها دردناك‌تر خواهد بود. استراتژي در اكس‌كام فقط به مبارزات محدود نمي‌شود و در پايگاه سازمان هم ماجراهاي زيادي وجود دارد. در قسمت تحقيقات همچنان كه از نامش پيداست، مي‌توانيد روي كشف راه‌هاي تازه براي پيروزي در نبرد (و گشودن گره‌هاي داستاني) حساب كنيد. در تشكيلات مهندسي پايگاه مي‌توانيد انشعاب تازه زده و براساس هر كدام، ابزار تازه‌اي به دست بياوريد كه از جمله آنها، پايگاه‌هاي مخابراتي براي به هوا فرستادن ماهواره است. داشتن ماهواره‌هاي متعدد روي نقشه، يك عنصر حياتي براي يافتن فعاليت‌هاي غيربشري در كشورهاي مختلف و مقابله با آنهاست. حياتي بودن اين موضوع زماني بيشتر روشن مي‌شود كه مي‌بينيم در ازاي هر ماموريت، هداياي ويژه‌اي مانند دانشمندان، مهندسان يا سربازان كاركشته به شما داده مي‌شود. كشورهاي زيادي بودجه اكس‌كام را تامين مي‌كنند و در صورت برآورده نشدن توقعات، منابع خود را از شما دريغ مي‌كنند. هر بار چند ماموريت همزمان به شما پيشنهاد مي‌شود. در صورت قبول يكي، دو ماموريت ديگر سوخت مي‌شود. ماموريت‌هاي سوخت‌شده به بالا رفتن ترس و وحشت در كشور محل رويداد منجر مي‌شود و در صورت رسيدن اين بحران به سقف، دولت آن كشور حمايتش را از شما دريغ مي‌كند. به اين فرمول پيچيده خرج‌هاي ماهانه نگهداري از فضاپيماها و انشعاب‌هاي مهندسي پايگاه را هم اضافه كنيد تا ببينيد با چه سيستم بسته و وابسته‌اي روبه‌رو هستيد. از جمله ايراد بازي مي‌توان به برخي باگ‌هاي كار خراب‌كن، مانند گذر گلوله‌هاي دشمن از موانع، يا درست شليك نكردن افراد تحت فرمان اشاره كرد كه در مبارزات پيچيده بازي مي‌توانند نقش يك عامل نفوذي انتحاري را ايفا كنند. سينمايي‌سازي‌هاي توجيه ناشدني هم كار دست بازي داده است. انيميشن‌ها مدام تكرار مي‌شود و پس از چند ساعت اثر اوليه را نخواهد داشت. تكرار نقشه‌ها هم از بزرگ‌ترين كاستي‌هاي بازي است. ظاهر نقشه‌ها هيچ ارتباطي به فرهنگ كشورهاي محل اتفاق ندارد و ديدن نقشه‌اي كه در برزيل بازي كرده‌ايد، در كشوري مثل چين واقعا توي ذوق مي‌زند! دوربين هم خالي از ايراد نيست و مي‌تواند در خلال نبردهاي نفسگير، جايگيري غلط، سپس جان دادن افراد را سبب شود. همه كاستي‌هاي بازي به كنار، اكس‌كام آنقدر نكته مثبت دارد كه به همه توصيه كنيم آن را تجربه كنند.