اسناد محرمانه جدیدی که «ادوارد اسنودن» افشاگر آمریکایی منتشر کرده، از برنامه فوق سری آژانس امنیت ملی آمریکا پرده برداشت. این برنامه به تحلیلگران این سازمان امکان می‌دهد بدون نیاز به هرگونه مجوزی، به منبع داده بزرگی حاوی اطلاعات مربوط به ایمیل‌ها، چت‌ها و سوابق حضور در اینترنت میلیون‌ها نفر دسترسی داشته باشند.

آژانس امنیت ملی آمریکا در اسناد آموزشی خود این برنامه را که «اکس کی‌اسکور» نام دارد، «پردامنه‌ترین» سامانه جمع‌آوری اطلاعات در اینترنت، توصیف کرده است.

افشای این اسناد جدید قطعا به بحث‌ها در مجامع عمومی و کنگره آمریکا در مورد محتوا و حجم واقعی برنامه‌های جاسوسی آژانس‌های اطلاعاتی، می‌افزاید. انتشار این اسناد در حالی صورت گرفته که مقامات ارشد دولتی خود را برای حضور در جلسه استماع کمیته قضایی مجلس سنا با موضوع برنامه‌های جاسوسی، آماده می‌کنند.

اطلاعات جدید در حقیقت تائید است بر ادعای چندی قبل اسنودن مبنی بر اینکه تنها با یک آدرس ایمیل می‌تواند تمام اطلاعات مربوط به هر فردی را ثبت کرده و ارتباطات وی را تحت نظر گرفت.

این ادعای اسنودن با واکنش مقامات آمریکایی روبرو شده و آن را تکذیب کرده بودند. «مایک راجرز» رئیس جمهوری‌خواه کمیته اطلاعاتی مجلس نمایندگان اسنودن را دروغگو خوانده و گفته بود چنین چیزی غیرممکن است.

این در حالی است که در یکی از اسناد آموزشی آژانس امنیت ملی آمریکا ادعا شده است که این برنامه «تقریبا هرآنچه را که یک کاربر عادی اینترنت انجام می‌دهد»، شامل محتوای ایمیل، وب سایت‌هایی که از آن‌ها بازدید کرده و جست‌وجوهایی که انجام داده را ثبت می‌کند. تحلیلگران همچنین قادر هستند با استفاده از «اکس کی‌اسکور» و دیگر برنامه‌های آژانس، نظارتی مداوم و آنی بر فعالیت‌های اینترنتی هر کاربر داشته باشند.

بنا بر قوانین آمریکا، اگر آژانس‌های اطلاعاتی بخواهند به اطلاعات کاربران آمریکایی دسترسی داشته باشند، باید مجوز مربوط به قانون پایش اطلاعات خارجی را دریافت کنند. اما «اکس کی‌اسکور» این امکان را حداقل از لحاظ فنی به آژانس‌های اطلاعاتی داده است که بدون نیاز به این مجوز به اطلاعات شهروندان آمریکایی هم دسترسی داشته باشند.

در یکی از اسلایدهای آموزشی آژانس امنیت ملی آمریکا، مشخص است که تحلیلگران این سازمان قادرند با استفاده از «اکس کی‌اسکور» به صورت مداوم تمام اطلاعات ارتباطی کاربران اینترنت را تحت نظر داشته باشند.

این تحلیلگران برای یافتن فرد مورد نظر خود می‌توانند از شماره تلفن، آی پی آدرس، نام و یا حتی کلمات کلیدی مربوط به فرد استفاده کنند.

اسناد آژانس امنیت ملی آمریکا ادعا کرده است که از سال 2008 تاکنون 300 «تروریست» به کمک این برنامه شناسایی و بازداشت شده‌اند.

اسنودن در ماه ژوئن ادعای دیگری هم مطرح کرده بود مبنی بر اینکه قادر است با داشتن تنها آدرس ایمیل فرد می‌تواند تمام ایمیل‌های وی را بخواند. او می‌گوید این امر با استفاده از قابلیت جست‌وجوی ایمیل «اکس کی‌اسکور» ممکن شده و او زمانی که در شرکت «بوز آلن» برای آژانس امنیت ملی آمریکا کار می‌کرده، مجاز به انجام آن بوده است.

یکی از اسناد فوق محرمانه افشاشده، نشان می‌دهد که این برنامه چطور با استفاده از اطلاعات خطوط آدرس و محتوای ایمیل، به جست‌وجوی ایمیل‌ها می‌پرداخته است.

تحلیلگر تنها با پر کردن یک فرم جست‌وجو به ایمیل‌ها دسترسی یافته و سپس ایمیل مورد نظر را با نرم‌افزار خوانش آژانس امنیت ملی، بازکرده و می‌خوانده است.

یکی از اسناد آموزشی محرمانه مربوط به سال 2010 توضیح می‌دهد که فرد چطور می‌تواند با تنها چند کلیک به اطلاعات مورد نظر خود در ایمیل‌های افراد دست پیدا کند.

دیگر ابزاری که در این برنامه وجود دارد، تحلیلگر را قادر می‌کند که فعالیت‌های فرد در شبکه‌های اجتماعی از جمله «فیس‌بوک» را زیر نظر داشته باشد. این برنامه این امکان را می‌دهد که تمام محتوای چت فیس‌بوک یا دیگر سرویس‌های گپ خصوصی، برای تحلیلگر آشکار شود. تنها کافی است تحلیلگر نام کاربری فیس بوک فرد و یک بازه زمانی را مشخص کند. برنامه به سرعت تمام صحبت‌های رد و بدل شده در چت را به وی ارائه می‌کند.

تحلیلگر همچنین می‌تواند با استفاده از روش‌های مختلف تمام اطلاعات سابقه مرورگری فرد در اینترنت را نیز به دست آورد.

در یکی دیگر از اسلایدهای آموزشی محرمانه آژانس امنیت ملی، عنوان شده است که پروتکل «اچ‌تی‌تی‌پی» به دیگر پروتکل‌ها ترجیح داده می‌شود چراکه در آن تنها با یک کلیدواژه می‌توان «تقریبا هرچه کاربر انجام می‌دهد» را ثبت کرد.

«اکس کی‌اسکور» همچنین به تحلیلگر اجازه می‌دهد که آی‌پی آدرس تک تک افرادی که یک وب‌سایت را بازدید کرده‌اند، به دست آورد.

حجم اطلاعات ذخیره‌سازی‌شده توسط این برنامه به طرز غیرقابل باوری زیاد است. یکی از اسناد آژانس امنیت ملی مربوط به سال 2007، برآورد می‌کند که اطلاعات 850 میلیارد تماس تلفنی و 150 میلیارد اطلاعات اینترنتی در پایگاه داده آژانس امنیت ملی ذخیره شده است. این اسناد می‌گوید روزانه یک تا 2 میلیارد مورد اطلاعات جدید به پایگاه داده افزوده می‌شود.

محتوای اطلاعاتی که این برنامه جمع‌آوری می‌کند، بین 3 تا 5 روز ذخیره باقی می‌ماند. البته اطلاعات مهمتر تا 30 روز ذخیره می‌شوند. یکی از اسناد آژانس امنیت ملی می‌گوید در برخی موارد حجم اطلاعات دریافتی به حدی زیاد است که اطلاعات تنها تا 24 ساعت امکان نگهداری دارند.

آژانس امنیت ملی برای رفع این محدودیت سیستمی چند لایه طراحی کرده که بر اساس آن تحلیلگر قادر است اطلاعات مهم را تا مدت‌های طولانی ذخیره‌سازی کند.

ذخیره این اطلاعات با محدودیت‌های قانونی همراه است، اما آژانس امنیت ملی آمریکا این محدودیت‌ها را هم نادیده گرفته و به کارکنان خود اجازه رعایت نکردن برخی از آن‌ها را نیز داده است. قانون پایس اطلاعات خارجی آمریکا آژانس‌های اطلاعاتی را ملزم به دریافت مجوز جهت جاسوسی از شهروندان آمریکا می‌کند، اما این کارکنان آژانس امنیت ملی این اجازه را یافته‌اند که اگر سوژه اصلی خارجی بود و با شهروندان آمریکایی تماس گرفت، مکالمات و ارتباطات او نیز بدون نیاز به مجوز تحت نظارت قرار گیرد.

یکی از اسناد افشاشده نشان می‌دهد که آژانس امنیت ملی آمریکا فردی در تهران را زیر نظر داشته که این فرد با افرادی در فرانکفورت، آمستردام و نیویورک در تماس بوده است.

هنوز هیچ مقام آمریکایی به اسنادی که امروز افشا شده واکنشی نشان نداده، اما پیش‌بینی می‌شود این اسناد فشارها بر دولت آمریکا جهت شفافیت بیشتر در برنامه‌های اطلاعاتی را افزایش دهد.

نظرسنجی که اخیرا موسسه «پیو» انجام داده نشان می‌دهد برای اولین بار در ده سال گذشته مردم آمریکا بیش از آنکه نگران حملات تروریستی باشند، از نقض حریم خصوصی و آزادی‌های مدنی نگران هستند.