موزه‌های امروز، دیگر یک تالار ساکت و آرام برای نمایش تعدادی اشیای تاریخی و عتیقه نیستند، این مکان‌ها تبدیل به صفحاتی برای بازتاب اندیشه‌ها، آزمون‌ها و چکیده چاره‌جویی‌های مداوم مردم یک سرزمین در دشوارترین مقاطع تاریخی شده‌اند.

 به همین دلیل است که در نگرش جدید به موزه‌ها، نقش آموزشی و پژوهشی آنها بیش از جنبه‌های دیگر اهمیت پیدا کرده است.

در این میان موزه‌های علوم‌ و فناوری، نقش آموزشی بیشتری دارند و فعالیت آنها برای آگاه کردن مردم در مسیر تکامل و پیشرفت بشر، باارزش‌تر است.

برخلاف سایر موزه‌ها، اشیایی که در موزه‌های علوم‌ و فناوری یافت می‌شوند، خالق بزرگی نداشته‌اند؛ چون اساسأ این اشیا برای خلق زیبایی و به نمایش درآمدن در موزه‌های کلاسیک ساخته نشده‌اند؛ اشیایی که ممکن است با گشت زمان، ارزش خود را از دست بدهند.

موزه‌های علوم‌ و فناوری، طیف گسترده‌ای دارند و مجموعه آثار طبیعی زمین‌شناسی، گیاه‌شناسی، زیست‌شناسی و به طور کلی هر آنچه بشر در خلق آنها دست نداشته و نیز آثار ساخته‌های فنی و صنعتی انسان مانند ابزار، ادوات، اختراعات، وسایل نقلیه و ماشین‌آلات را شامل می‌شوند.

فضای تعاملی موزه‌های علم‌وفناوری؛ راهی برای یافتن پاسخ پرسش‌های علمی

موزه‌های علوم‌ و فناوری به شکل امروزی از حدود نیم‌قرن پیش شکل گرفتند، زمانی که نفوذ تفکر علمی در بین اقشار مختلف جامعه ابزاری برای رشد و توسعه همه جانبه شناخته و «خانه‌های علم» پدیدار شد.

شیوه این موزه‌ها از ابتدای راه‌اندازی نیز منحصر به فرد بود؛ درگیرشدن افراد با پدیده‌های علمی و فنی از طریق کارکردن با اشیاء این موزه‌ها باعث می‌شد تا فضای مناسبی برای آموزش غیررسمی و انتقال تجربه‌های فنی به وجود بیاید.

موزه علوم و فناوری

بازدیدکننده‌های این موزه‌ها می‌توانند در گالری‌های آن قدم بزنند، از نماهای زنده پدیده‌های علمی لذت ببرند، با تجهیزات آن کار کنند و در فضایی دوسویه و تعاملی، راهی برای یافتن پاسخ پرسش‌های علمی خود بیابند.

موزه علوم‌ و فناوری ایران در آغاز راه

بسیاری از موزه‌های علوم‌ و فناوری دنیا، سال‌های سال است که فعالیت خود را آغاز کرده‌اند و جایگاه ویژه‌ای برای فعالان ترویج علم و علاقه‌مندان به موضوعات علمی و فنی دارند؛ موزه‌هایی که از نظر حجم آثار، مساحت در اختیار و تعداد بازدیدکنندگان قابل قیاس با موزه علم و فناوری ایران نیستند.

به گزارش ایسنا، موزه علوم لندن با 300 هزار قطعه اثر با ارزش یکی از قدیمی‌ترین و پراثرترین موزه‌های علم و فناوری دنیاست که بسیاری از آثار و تجهیزات آن هنوز فرصت نمایش پیدا نکرده‌اند.

موزه علم‌ و فناوری شیکاگو نیز یکی دیگر از این موزه‌هاست که از زمان تأسیس خود یعنی سال 1933 تاکنون 175 میلیون بازدیدکننده داشته است و بزرگترین موزه از این دست در نیمکره غربی به شمار می‌آید. اما موزه علم و فناوری ایران نیز با آنکه از سال 1387 رسماً کار خود را آغاز کرده است تاکنون موفق به بازسازی 200 اثر در حوزه‌های مختلف شده است.

دو گالری «علوم نوین و دستاوردهای دانش پایه» و «دستاوردهای علمی دانشمندان تمدن ایران و اسلام» این موزه هم‌اکنون در دو ساختمان در خیابان سی‌تیر و مجموعه فرهنگستان‌های کشور در بزرگراه حقانی مستقر هستند.

شاید در نظر اول گالری‌های این موزه کمی کوچک و ابزار آنها معدود به نظر برسد اما واقعیت این است که برای طراحی و تأمین یک موزه علم و فناوری، چنین فضاهای کوچکی آن هم با فاصله دور از یکدیگر کافی نیست؛ چنانچه اختصاص یک زمین مناسب برای احداث ساختمان اصلی، تبدیل به مهم‌ترین چالش موزه علم و فناوری ایران شده است.

موزه علوم و فناوری

گالری دستاوردهای علمی دانشمندان تمدن ایران و اسلام

نمایشگاه دستاوردهای علمی دانشمندان تمدن ایران و اسلام، نخستین تلاش موزه علم و فناوری ایران برای معرفی پیشینه علم و فناوری کشور است که با حمایت سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و کمیته تاریخ و تمدن اسلام و ایران برپا شده است.

این نمایشگاه که آبان‌ماه سال 1389 به بهره‌برداری رسید، تعدادی از ابتکارات علمی دانشمندان مسلمان ایرانی نظیر «احمدبن موسی بن شاکر خراسانی»، «ابوعلی حسین‌بن عبدالله ابن سینا»، «مؤیدالدین عرضی دمشقی»، «عبدالرحمن خازنی» و «ابوبکر محمد کرجی» در دو حوزه مکانیک سیالات و نجوم را بازآفرینی کرده و در معرض دید مخاطبان قرار داده است.

موزه علوم و فناوری

در این گالری تعداد زیادی از محصولات فناورانه ایرانیان قدیم از ابزار مورد استفاده برای آسیاب و روغن‌کشی تا ابزار مطالعات نجومی به چشم می‌خورد. هرچند که تمامی ابزار موجود در این گالری پس از بررسی‌های متخصصان موزه، بازسازی شده‌اند و اصل اثر نیستند اما بازدیدکنندگان کنجکاو را به خوبی با سطح دانش فیزیک و مکانیک ایرانیان قدیم آشنا می‌کند.

گالری علوم نوین و دستاوردهای دانش پایه

این نمایشگاه برای آشنایی با علم و ارتباط آن با زندگی روزمره، بسیار فعال و تعاملی است. ابزاری که برای آشنایی علاقه‌مندان با مفاهیم علمی انرژی، نور، الکتریسیته، مکانیک و بسیاری دیگر در این گالری وجود دارد، با ایجاد یک فضای دوسویه، بازدیدکنندگان جوان را با اهمیت اصول علمی و فناوری در زندگی روزمره آشنا می کند؛ موضوعی که هدف اصلی این نمایشگاه است.

موزه علوم و فناوری

این گالری توانسته است زمینه و فضای مناسبی برای درک بهتر علم، ‌فناوری، سیر تحول علوم و تلاش فزاینده انسان برای شناخت جهان هستی و تأمین شرایط بهتر زندگی فراهم کند.

به گزارش ایسنا، این فضا همچنین علاقه جوانان به فعالیت در زمینه‌های مختلف علمی و صنعتی را برمی‌انگیزد و آنها را برای کسب موقعیت‌های لازم برای ورود به این عرصه‌ها آماده می‌کند.

نمایشگاه‌های سیار موزه علم‌ و فناوری

موزه علوم و فناوری همچنین از سال گذشته برگزاری نمایشگاه‌های سیار را در شهرهای مختلف کشور برای آشنایی بیشتر علاقه‌مندان آغاز کرده است.

سه نمایشگاه سیار این موزه در شهرهای بابل، همدان و بندرعباس با استقبال گسترده مردم، مدارس و علاقمندان روبه‌رو شده و تصمیم مدیران موزه بر این است که در هر فصل یک نمایشگاه سیار از این دست در یکی از شهرهای کشور برگزار شود.

کتابخانه تخصصی ساخت آثار و ارائه مفاهیم علمی

این موزه افزون بر نشست‌های علمی برای علاقمندان، تجهیز گالری‌های خود و برگزاری موزه‌های سیار در شهرهای مختلف کشور، سال گذشته کتابخانه خود را نیز به عنوان یکی از واحدهای معاونت پژوهشی راه اندازی کرده است.

مهم‌ترین هدف تأسیس این کتابخانه، ایجاد پایگاهی اختصاصی برای گردآوری، نگهداری و در اختیار قرار دادن منابع و اطلاعات مورد نیاز برای ساخت آثار و دستاوردهای علمی دانشمندان و چگونگی ارائه مفاهیم علمی است.

این کتابخانه به عنوان یک کتابخانه‌ تخصصی افزون بر استفاده‌ اعضای درون سازمانی به پژوهشگران و دیگر مراجعه‌کنندگان برون سازمانی نیز خدمات ارائه می‌کند.

موزه علوم و فناوری