حسن لشکری رییس اندیشکده اقلیم و آمایش سرزمین، با اشاره ساز و کار بارش‌ها اظهار کرد: برای ایجاد بارش باید چند عامل به طور همزمان در جو رخ بدهد که اولین آن وجود شرایط ناپایداری در جو است. هرچه عمق ناپایداری بیشتر باشد، بارش‌ها شدیدتر می‌شود. دومین عامل نیز نفوذ رطوبت مناسب به سامانه ناپایدار است چرا که شدت بارش‌ها با میزان تغذیه رطوبت به درون سامانه ارتباط مستقیم دارد.

وی با بیان اینکه بارش‌های گسترده و شدید سال آبی اخیر از چند بعد قابل بررسی و تحلیل است، تصریح کرد: بارش‌های اخیر ناشی از «یک سامانه بارشی فراگیر در نیمه‌های غربی، شمالی و جنوبی کشور» بود. «این پدیده» تقریباً نادر در ۵۰ سال اخیر، متأثر از بر هم کنش چند پدیده جوی است. برای مثال می‌توان به این موضوع اشاره کرد که موتور محرک جو سیاره زمین، انرژی خورشید است. این انرژی که به آن سیکل‌های خورشیدی نیز گفته می‌شود دارای نوساناتی است و به همین دلیل انرژی ورودی به سیاره زمین ثابت نیست.

بیشتر بخوانید: علت علمی بارش‌های اخیر در کشور چیست؟

این استاد آب و هواشناسی دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به اینکه سیکل‌های خورشیدی دارای دوره‌های کوچک تقریباً ۱۱ ساله هستند، گفت: در بخشی از این سیکل مقادیر انرژی خروجی از خورشید کمتر و در بخش دیگری از آن افزایش می‌یابد که این افزایش یا کاهش انرژی با تعداد لکه‌های ظاهر شده روی سطح بیرونی خورشید در ارتباط است. این انرژی پس از خروج از خورشید وارد جو، پوسته زمین و اقیانوس‌ها و در آن‌ها ذخیره می‌شود. متقابلاً زمین، جو و اقیانوس‌ها نیز با تابش، انرژی را به بیرون از خود منتقل می‌کنند.

رئیس اندیشکده اقلیم و آمایش سرزمین ادامه داد: در حال حاضر از نظر موقعیت زمانی در انتهای یک سیکل خورشیدی و شروع سیکل بعدی قرار داریم و تعداد لکه‌های خورشیدی در حالت صاف یا تقریباً بدون لکه هستند. جالب است بدانیم که بر اساس تصاویر گرفته شده از سطح خورشید توسط رصد خانه دینامیک خورشیدی تلسکوپ فضایی، در طول سه ماه گذشته سطح خورشید عاری از هر گونه لکه خورشیدی بود.

به گفته لشکری این یک پدیده تقریباً نادر است و سیکل اخیر در قیاس با دو سیکل قبل بسیار ضعیف‌تر است، یعنی در حال حاضر تعداد لکه‌های روی خورشید در اوج خود کمتر از سیکل‌های قبل هستند بنابراین با وجود این که نظم ۱۱ ساله در سیکل‌ها تقریباً با اندکی تفاوت تکرار می‌شود، ولی لزوماً مقادیر انرژی خروجی از خورشید در همه دوره‌ها یکسان نیست و، چون این انرژی تأمین کننده تمام حرکات جو است پس تکرار پدیده‌های جوی لزوماً برابر نخواهد بود. باید توجه داشت که دوره برگشت برخی پدیده‌های جوی مثل بارش‌های سیل آسا، خشکسالی‌های شدید و فراگیر و سایر پدیده‌های جوی نادر ۳۰، ۵۰ و ۱۰۰ ساله است.

شکل ۱) سیکل‌های سه دهه اخیر

شکل ۲) سطح خورشید دو روز پیش. منبع: رصد خانه دینامیک خورشیدی تلسکوپ فضایی

وی در ادامه با تاکید بر اینکه اقلیم و طبیعت دارای نظامندی و قوانینی است که بی‌توجهی به آن باعث خسران و خسارت به متجاوزان به حریم طبیعت می‌شود، اظهار کرد: هنگامی‌که مسیلی برای ۲۰ یا ۳۰ سال فاقد آبی برای جریان باشد و خشک شده باشد به معنی آن نیست که دیگر سیلی در آن جریان نخواهد داشت.

این استاد آب و هواشناسی دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به اینکه یکی دیگر از پدیده‌های مؤثر بر بارش‌ها پدیده‌های پیوند از دور هستند، تصریح کرد: این پدیده‌ها در مناطق دوردست تشکیل می‌شوند، ولی می‌توانند اقلیم مناطق بسیار دوردست را متأثر سازند. نوسان اطلس شمالی و پدیده نوسان جنوبی از انواع پدیده‌های پیوند از دور هستند. در حال حاضر در فاز مثبت پدیده نوسان جنوبی -النینو- قرار داریم. با وقوع پدیده النینو دمای آب اقیانوس‌ها به‌طور قابل ملاحظه‌ای افزایش پیدا می‌کند و شروع به حرکت به سمت مناطق دور دست می‌کند. این آب گرم به مناطق دیگر جابه‌جا می‌شود و در نتیجه افزایش تبخیر درون جو را در پی دارد.

همچنین به گفته لشکری افزایش دمای سطح آب در اقیانوس‌ها و دریا‌های گرم اطراف شبه جزیره عربستان میزان رطوبت انتقالی به سامانه‌های انتقالی بر منطقه را افزایش می‌دهد.

شکل ۳) وضعیت پدیده‌های پیوند از دور

جدول ۱) وضعیت پیش بینی پدیده انسو در سال ۲۰۱۹

رئیس اندیشکده اقلیم و آمایش سرزمین در ادامه با اشاره به اینکه یکی از سامانه‌های مؤثر در بارش‌های امسال سامانه سودانی بود، تصریح کرد: به دلیل وقوع پدیده النینو مقدار رطوبت ورودی به این سامانه افزایش و ضمن تقویت مکرر این سامانه، حجم رطوبت انتقالی بر جو ایران افزایش پیدا کرده است البته این سامانه روی کشور سودان تشکیل شده و با انتقال رطوبت مناسب به درون آن شرایط ترمودینامیکی مطلوبی پیدا کرده است که ضمن تقویت در امتداد جریانات جنوبی، به ایران منتقل می‌شود.

این استاد آب و هواشناسی افزود: امسال در یک دهه اخیر جزو معدود سال‌هایی بود که واچرخند عربستان جابجایی شرق‌سوی بسیار خوبی داشت و سبب انتقال رطوبت دریای گرم عمان و اقیانوس هند به سامانه سودانی شد. این الگوی جوی سبب شد تا زمینه ورود سامانه سودانی به کشور ایران افزایش یابد و با استقرار مناسب این واچرخند بر آب‌های گرم دریای عمان و عرب رطوبت قابل ملاحظه‌ای را به سامانه سودانی و جنوب ایران فرارفت کند.

لشکری با بیان اینکه در نتیجه با فعال شدن سامانه سودانی و ویژگی‌های ترمودینامیک این سامانه - ویژگی‌های حاره‌ای- بارش‌ها فراگیرتر و شدیدتر شد، اظهارکرد: رصد سامانه‌های بارشی ورودی به کشور نشان می‌دهد که در اکثر این سامانه‌ها، رطوبت دریا‌های جنوبی نقش تعیین کننده‌ای داشتند. در بارش‌های شدید دهه اول فروردین واچرخند آزور جابجایی شمال سوی زیادی به سمت شمال پیدا کرد و همراه با تقویت قابل توجه ناوه شرقی، خود با ایجاد پدیده مانع - بلوکینک- سبب شده عمر سامانه ورودی افزایش یابد و مدت زمان بیشتری روی ایران فعال شود.

شکل ۴) موقعیت هسته واچرخند عربستان

شکل ۵) موقعیت هسته واچرخند عربستان

وی در ادامه صحبت‌های خود با اشاره به تفاوت بارش سال آبی جدید با آمار طولانی مدت تصریح کرد: در برخی ایستگاه‌ها مقدار بارش سالانه در گذشته از مقدار فعلی کمتر و در برخی ایستگاه‌های دیگر مقدار بارش امسال بسیار بالاتر بود بنابراین بارش‌های امسال لزوماً در همه ایستگاه‌ها رکورد نزده است. مسئله اصلی که بارش امسال را متفاوت کرده شدت آن‌ها در واحد زمان بود که همین موضوع منجر به ایجاد حجم روان‌آب بیشتر شد.

رئیس اندیشکده اقلیم و آمایش سرزمین فعال‌تر شدن سامانه سودانی نسبت به سایر سامانه‌ها و انتقال رطوبت فراوان به این سامانه به دلیل ساختار ترمودینامیک سامانه سودانی را یکی از مهمترین عوامل بارش‌های شدید امسال دانست و گفت: باید به تخریب محیط زیست، از بین بردن پوشش گیاهی و جنگل‌ها، تجاوز به حریم رودخانه‌ها، ساخت و ساز‌های بی رویه و تغییر کاربری اراضی نیز اشاره کرد.

نمودار ۱) وضعیت بارش ایستگاه‌های ایلام و دهلران

نمودار ۲) وضعیت بارش ایستگاه‌های سرپل ذهاب وکرمانشاه

نمودار ۳) وضعیت بارش ایستگاه‌های شیراز و آباده

به گفته لشکری باید توجه داشت که مقایسه این نمودار‌ها بر اساس آمار‌های ثبت شده است و شاید در سال‌های دور بارش‌هایی فراتر از این مقدار داشتیم، اما در آن زمان محیط پایداری بیشتری نسبت به بارش‌های شدیدتر نشان می‌داد.

رئیس اندیشکده اقلیم و آمایش سرزمین در ادامه درباره شایعاتی که مبنی بر بارورسازی ابر‌ها مطرح شده است، اظهار کرد: هنگامی‌که یک سامانه بارشی بیش از نیمی از کشور را در برمی‌گیرد و حجم عظیمی از بارش در یک پهنه گسترده اتفاق می‌افتد موضوع بارورسازی نمی‌تواند امکان‌پذیر باشد. این موضوع شایعه‌ای است که در برخی محافل غیر علمی مطرح می‌شود و نتیجه‌ای جز تشویش اذهان عمومی ندارد.

این استاد آب و هواشناسی دانشگاه شهید بهشتی در پایان با تاکید بر اینکه کشور ایران بر اساس شرایط دوره‌ای، چند سال متوالی دچار خشکسالی‌های قوی، ضعیف و گاه فراگیر و گاه منطقه‌ای بود، گفت: این عوامل در کنار برداشت بی‌رویه و غارتگرانه از سفره‌های آب زیرزمینی در چند دهه گذشته که منجر به تخلیه و افت شدید سفره‌های آب زیرزمینی شده است با یک یا دو سال ترسالی برطرف نمی‌شود همچنین به دلیل تخریب پوشش گیاهی و عریان شدن سطح خاک به شدت از نفوذپذیری خاک کم شده و یکی از دلایل سیلاب‌های اخیر علاوه بر ده‌ها علت دیگر بالا رفتن ضریب جریان بارش‌ها است بنابراین این باور که با این بارش‌ها کمبود آب کشور جبران شده و سفره‌ها به طور کامل ترمیم خواهد شد، درست نیست.

امروزه، اخبار رسیده از اپل به‌سمتی حرکت کرده‌اند که حتی اینتل هم پیش‌بینی می‌کند آن‌ها در کامپیوترهای آتی مک، از پردازنده‌های آرم استفاده کنند. چنان تغییری در استراتژی و انتخاب شریک در بخش پردازنده، قطعا برای کوپرتینویی‌ها بسیار مهم محسوب می‌شود و توسعه‌دهنده‌ها نیز باید تلاش‌هایی جدی برای هماهنگی با آن انجام دهند. آن‌ها باید برنامه‌های خود را برای اجرا روی پردازنده‌های ARM بهینه‌سازی کنند که در برخی اوقات، زمان و تلاش زیادی طلب می‌کند.

تغییرات احتمالی در پردازنده‌های Mac، احتمالا در نگاه اول به چشم مصرف‌کننده‌ها نمی‌آید. درنهایت، توسعه‌ی نرم‌افزارها بیشتر می‌شود و سرعت آن‌ها نیز افزایش خواهد یافت، اما در ظاهر تغییر خاصی ایجاد نمی‌شود. به‌علاوه، اپل احتمالا امکان اجرای برنامه‌های کنونی را هم در نظر خواهد گرفت تا موقعیت و شرایط برای مهاجرت به نمونه‌های جدید فراهم شود.

به‌هرحال، تغییرات مورد نظر اپل در بحث پردازنده‌ها، مزیت‌های قابل‌توجهی برای آن‌ها خواهد داشت. آن‌ها قبلا هم با همین روندها در بازار به پیروزی رسیده‌اند. در زمانی‌که ویندوز تلاش می‌کند تا با استفاده از نسل‌های جدید پردازنده‌های X86 روند خود را بهبود ببخشد، مک دستاوردهای قابل‌توجهی داشته است.

تغییر مسیر احتمالی اپل به پردازنده‌های آرم در سال ۲۰۲۰، سومین حرکت مهم آن‌ها در ۲۶ سال گذشته محسوب می‌شود. هر مرتبه از تغییرات مذکور، با دلایل مشابه انجام شد و فرایندهای پیاده‌سازی آن‌ها نیز همیشه ثابت بود.

استیو جابز در سال ۱۹۸۸، چنین روندی را پیش‌بینی کرده بود. البته، او به‌صورت اختصاصی درباره‌ی اپل یا دوره‌ی زمانی دقیق تغییرات صحبت نکرده بود. بنیان‌گذار فقید اپل گفته بود که هر معماری و سیستم کامپیوتری، بازه‌ی عمر حداکثر ۱۰ سال دارد. او در زمان رونمایی از کامپیوتر NeXT خود گفته بود که از نظر او، معماری هسته، ظرفیت‌های یک کامپیوتر را مشخص می‌کند. هر معماری نیز درنهایت به محدوده‌ی نهایی خود می‌رسد و باید جایگزین شود.

حرکت اولیه‌ی مخفی

تغییر مسیر به پردازنده‌های آرم، سومین تغییر بزرگ و رسمی در دوران زندگی مک محسوب می‌شود؛ البته، پیش از آنکه مک به‌صورت عمومی عرضه شود، تغییراتی با خبرسازی کمتر در معماری هسته‌ای آن انجام شده بود.

با وجود آنکه اپل در کامپیوتر لیزا از Motorola 68000 استفاده کرده بود، برای پروژه‌ی مکینتاش در سال ۱۹۷۹، پردازنده‌ی Motorola 6809E در نظر گرفته شد. آن پردازنده، ارزان‌تر از نسخه‌ی قبل بود و البته، به حافظه‌ی رم کمتری نیاز داشت. درنتیجه، پردازنده‌ی جدید انتخاب اقتصادی‌تری محسوب می‌شد.

باد تریبل، یکی از اعضای پروژه‌ی مک، متوجه شده بود که ظرفیت‌ها و توانایی گرافیکی لیزا، با پردازنده‌ی بالاتر بسیار بهتر خواهد بود. او از طراح مادربورد لیزا، بارل اسمیث تقاضا کرد تا استفاده از همان پردازنده‌ی 68000 را با هزینه‌های پایین بررسی کند. اسمیث در تعطیلات کریسمس روی طرح جدید کار کرد. قطعا او نمی‌توانست پردازنده‌ی 68000 را ارزان‌تر کند، اما سیستمی برای دور زدن مشکل رم طراحی کرد. همین تغییر طراحی، کارایی پردازنده‌ی مورد نظر را نیز به میزان ۶۰ درصد بهبود بخشید. بهبودهای ایجادشده باعث شد تا استیو جابز به پروژه‌ی مک علاقه‌مند شود و کنترل آن را در دست بگیرد.

مک بهینه‌سازی‌شده‌ی 128K در سال ۱۹۸۴ عرضه شد و همان پردازنده‌ی موتورولا 68000 برای آن و نمونه‌های بعدی، در نظر گرفته شد. در کامپیوتر Macintosh II در سال ۱۹۸۷، پردازنده‌ی 68020 استفاده شد و نسخه‌ی IIfx از 68030 بهره می‌برد. در محصول بعدی یعنی Macintosh Quadra 799 که در سال ۱۹۹۱ عرضه شد، پردازنده‌ی Motorola 68040 استفاده شده بود.

درنهایت، پردازنده‌های موتورولا تا ۴ سال بعد هم در کامپیوترهای مک استفاده شدند، تا اینکه اپل با بزرگ‌ترین تغییر مسیر پردازنده‌ای خود تا آن سال‌ها، سخت‌افزار جدیدی را به کار گرفت.

PowerPC

در ماه مارس سال ۱۹۹۴، اپل کامپیوتری Power Macintosh 6100 را با پردازنده‌ی PowerPC 601 عرضه کرد. در آن زمان، پردازنده‌های موتورولا از فناوری CISC قدیمی استفاده می‌کردند و پاورپی‌سی، فناوری بسیار سریع‌تر RISC را ارائه می‌کرد. فناوری مذکور با نام کامل Reduced Instruction Set Computer براساس طراحی‌هایی از IBM و توسط همان شرکت، با همکاری اپل و موتورولا ساخته می‌شد.

اگرچه، موتورولا هنوز به توسعه‌ی پردازنده‌ها ادامه می‌داد و حتی طراحی RISC اختصاصی خود را هم داشت، اپل تغییر مسیر به سمت پاور‌پی‌سی را انتخاب کرد. آن‌ها به ۳ عنصر نیاز داشتند که پردازنده‌های 68000 در اختیار نداشتند. سرعت بالا، عملکرد در دمای پایین برای استفاده از لپ‌تاپ‌های PowerBook و مناسب بودن برای برنامه‌ریزی‌ها و به‌روزرسانی‌های آتی، توسط پردازنده‌های سنتی موتورولا برآورده نمی‌شد.

موتورولا، برنامه‌ای برای ساخت پردازنده‌ی 88000 RISC هم داشت که البته، آن را در اولویت‌های اصلی قرار نداده بود. درمقابل، همکاری آن‌ها با اپل و IBM،‌ برنامه‌های جدی و طرح‌ریزی‌های دقیقی برای پردازنده‌ها داشت.

درنتیجه‌ی تمام موارد بالا، اپل تصمیم گرفت تا در همه‌ی دستگاه‌های خود از پردازنده‌های پاورپی‌سی استفاده کند. آن‌ها به‌نوعی توسعه‌دهنده‌ها را مجبور کردند که برنامه‌های خود را بهینه‌سازی و حتی بازنویسی کنند. شرکت، مصرف‌کننده‌ها را متقاعد می‌کرد تا برای کارایی بیشتر، از کامپیوترهای جدید استفاده کنند. به‌علاوه، حالت Classic در محصولات جدید لحاظ شده بود که امکان اجرای برنامه‌های قدیمی را به کاربر می‌داد. درنهایت، همه‌ی موارد به سود اپل بود، چرا که کاربران به استفاده از پاورپی‌سی تشویق می‌شدند.

از آنجایی که تغییر مسیر اپل به‌سمت پاورپی‌سی با موفقیت همراه بود، شاید تصور شود که تغییرات به‌آسانی رخ داد. به‌هرحال، در آن زمان راهکارهای متعددی برای توسعه‌ی نرم‌افزار در مک وجود داشت که تغییر را آسان کرد. به‌علاوه، حالت کلاسیک نیز بیشتر به این خاطر در سیستم اضافه شد که قابلیت‌های اصلی مک مانند Toolbox، پیچیدگی زیادی داشتند و انتقال آن‌ها به سیستم جدید آسان نبود.

اپل در آن سال‌ها در موقعیت قوی شبیه به امروز قرار نداشت. آن‌ها نمی‌توانستند همه‌ی توسعه‌دهنده‌ها را مجبور کنند که برنامه‌های خود را به یک روش آماده کنند. شرکت، به‌جای آن رویکرد، باید با هر محیط و شرایطی که توسعه‌دهنده‌های کنونی نیاز داشتند، هماهنگ می‌شد.

جابز و موتورولا

استیو جابز، در جریان مهاجرت اپل به پردازنده‌های پاور پی‌سی قرار نداشت. البته، او در زمان تغییر از پاور پی‌سی، فعالیت مهم و قابل‌توجه تیم درگیر در فرایند را تحسین کرد. تا سال‌ها بعد نیز پاور پی‌سی به اپل امکان داد که کامپیوترهای خود را سریع‌تر از نمونه‌های اینتل نشان دهد. به‌هرحال، با بازگشت جابز به اپل، موضوع سرعت کمی اهمیت خود را از دست داد و دیگر به‌اندازه‌ی گذشته مورد توجه نبود.

پردازنده‌های کامپیوتری، به‌قدری در ساختار دستگاه‌ها اهمیت دارند که استیو جابز هم در برخی اوقات برای انتخاب بهترین نمونه‌ی آن‌ها، مجبور به معامله و سازش می‌شد. او در مسیر مورد نظرش برای بازگرداندن اپل به موفقیت‌های قبلی، ابتدا به سیاست اهدای مجوز MacOS به شرکت‌های متفرقه پایان داد. البته، او به مدیرعامل آن زمان موتورولا، کریس گالوین گفت که شاید برای آن‌ها استثناء قائل شود. اپل، مجوز استفاده از سیستم‌عاملمک را در صورتی به کامپیوتر‌های StarMax می‌داد که سرعت توسعه‌ی پاورپی‌سی برای PowerBook از سوی آن‌ها افزایش پیدا می‌کرد.

نویسنده‌ی بیوگرافی استیو جابز، والتز ایزاکسون می‌گوید که گالوین از تحت فشار بودن استقبال نمی‌کرد. درنتیجه، او بحث و جدل‌های ادامه‌داری با استیو جابز داشت که درنهایت به مهاجرت اپل به اینتل ختم شد.

انتخاب اینتل

پردازنده‌های موتورولا 68000 از سال ۱۹۸۴ تا ۱۹۹۴ در کامپیوترهای اپل استفاده می‌شدند. سپس پاورپی‌سی به میدان آمد و تا سال ۲۰۰۵ محصول مورد استفاده‌ی اپل بود. در آن سال، تصمیم مجدد اپل برای تغییر پردازنده‌ها اعلام شد.

استیو جابز در سخنرانی سال ۲۰۰۵ درباره‌ی تغییر مسیر جدید اپل در انتخاب پردازنده‌ها گفت:

چرا ما این کار را انجام می‌دهیم؟ مگر به‌تازگی به‌روزرسانی موفق از OS 9 به OS X را پشت سر نگذاشته‌ایم؟ چرا می‌خواهیم تغییری جدید ایجاد کنیم؟ چون ما می‌خواهیم بهترین کامپیوترها را از امروز تا آینده به مشتریان ارائه کنیم.

جابز می‌گفت اپل برنامه‌هایی برای ماشین‌های آتی خود دارد و نمی‌داند که چگونه آن‌ها را با پاورپی‌سی یا نسخه‌های آتی آن انجام دهد. او در مراسم خود به تصویری از G5 PowerBook اشاره کرد و گفت که با وجود گذشت ۲ سال از معرفی، هنوز نتوانسته‌اند آن را به مشتریان عرضه کنند. درواقع، منظور او عدم توانایی در پیاده‌سازی قابلیت‌ها با پردازنده‌های پاورپی‌سی بود.

جابز در ادامه از برنامه‌ای صحبت کرد که طی آن، هر محصول مک از اپل در سال‌های پیش رو، به پردازنده‌های اینتل مهاجرت خواهد کرد. تغییر مسیر آن‌ها، نیازمند طراحی و کدنویسی مجدد از سوی توسعه‌دهنده‌ها بود. البته، Mac OS X به‌طور کامل برای فرایند انتقال آماده بود. استیو جابز گفت که از ۵ سال قبل، روند آماده‌سازی سیستم‌عامل برای هماهنگی با هر ۲ نوع پردازنده‌ی اینتل و پاورپی‌سی انجام شده است.

اپل به پردازنده‌های سریع‌تر نیاز داشت؛ آن‌هایی که نقشه‌ی راه مشخص‌تری هم داشته باشند. به‌علاوه، مجددا باید عملکرد با دمای پایین‌تر را نیز به‌عنوان قابلیت عرضه می‌کردند. این مرتبه، نگرانی بیش از بحث گرما، روی مصرف انرژی بود. درنهایت، اپل به‌همه‌ی قابلیت‌ها به‌صورت هم‌زمان نیاز داشت و پاورپی‌سی نمی‌توانست نیاز آن‌ها را برآورده کند.

اپل در زمان مهاجرت به اینتل، نقاط قوتی نسبت به زمان مهاجرت پاور پی‌سی داشت. وقتی آن‌ها شرکت NeXT را خریداری کردند، هدف تنها آوردن استیو جابز به شرکت نبود؛ درکنار آن مدیر افسانه‌ای، محیط برنامه‌نویسی جدید نیز به اپل اضافه شد. ریشه‌های ابزاری که امروز به‌نام Xcode می‌شناسیم، ترکیبی از Project Builder و Interface Builder شرکت نکست بود که برای اولین‌بار در سال ۲۰۰۳ برای مک عرضه شد.

گذر از اینتل به آرم

اپل از سال‌ها قبل در پشت صحنه‌ی فعالیت‌های خود برای تغییر مسیر به سمت اینتل آماده می‌شد. جابز در سخنرانی عمومی، برنامه‌ای ۱۲ ماه را برای تغییر پردازنده‌ی همه‌ی نمونه‌های مک به اینتل اعلام کرد. آن‌ها نه‌تنها به این برنامه وفادار ماندند، بلکه در مدت یک سال، همه‌ی محصولات خانواده از مک‌بوک تا مک پرو نیز تغییرات را تجربه کردند.

با نگاهی به وضعیت امروز اپل، تغییر مسیری مشابه تمامی تغییرات پیشین را مشاهده می‌کنیم. این مرتبه، نقشه‌ی راه اینتل برای ادامه‌ی مسیر اپل مشکل‌ساز شده است. درواقع اینتل هم مانند مدیرعامل قدیم موتورولا، به حرف‌های استیو جابز گوش نداد. اینتل حتی می‌توانست به کسب‌وکار آیفون وارد شود. جابز تقاضای تولید پردازنده‌های موبایل را به آن‌ها داده بود، اما غول پردازنده نپذیرفت و یکی از بزرگ‌ترین فرصت‌های تاریخ را از دست داد.

اپل برای گوشی‌های آیفون از پردازنده‌های آرم استفاده کرد اما اینتل توانست حداقل در تولید آیپدها همکاری کند. البته، همکاری در آن بخش نیز موفقیت‌آمیز نشد. به‌علاوه، آن‌ها XScale، فناوری تولید پردازنده‌های ARM خود را نیز فروختند.

شاید اپل امروز تنها به‌دلیل کارایی بالا به پردازنده‌های مبتنی بر آرم علاقه‌مند شده است. عملکرد عالی این معماری از اولین آیفون تاکنون، دستگاه‌های iOS را هنوز در صدر سریع‌ترین گجت‌های دنیا قرار می‌دهد. به‌علاوه، کنترل اپل روی پردازنده‌های سری A برای کسب‌وکار آیفون و آیپد، حیاتی محسوب می‌شود. به‌همین دلیل در سال‌های اخیر، شایعه‌ها پیرامون تغییر همه‌ی کامپیوترهای مک به پردازنده‌های مبتنی بر آرم ساخته‌شده توسط اپل قوت گرفت.

وضعیت کنونی اینتل و پردازنده‌های آن، شبیه به چالش‌ها و نقاط ضعف پردازنده‌های موتورولا و پاور پی‌سی در گذشته تعریف می‌شود؛ البته تفاوت بسیار عمده‌ای بین آن شرایط و وضعیت کنونی اپل وجود دارد.

امروز اپل بسیار بزرگ‌تر از شده است. راضی کردن توسعه‌دهنده‌ها در گذشته به تغییر برنامه‌نویسی برای هماهنگی با پاور پی‌سی، دشواری‌های زیادی داشت؛ چرا که در آن زمان، اپل شرکتی کوچک بود. احتمالا تغییر برنامه‌ها به اینتل آسان‌تر بود، چون اپل در مسیر رشدی قابل‌توجه قرار داشت. به‌علاوه، موفقیت iMac نیز مهر تأییدی بر کیفیت شرکت اپل بود.

امروز، اپل غول دنیای فناوری محسوب می‌شود و به‌همین دلیل، توسعه‌دهنده‌ها تمایل زیادی به هزینه کردن و تغییر نرم‌افزارها برای هماهنگی هرچه بیشتر با سخت‌افزار مورد نظر شرکت دارند. البته، امروز اپل کاربران بی‌شماری هم دارد و جابه‌جایی آن‌ها به پردازنده‌ی جدید، نیاز به هزینه و زمان زیادی خواهد داشت. 

علاوه‌بر موارد بالا، چالش Xcode هم برای اپل وجود دارد. از سال ۲۰۰۳ که این ابزار در مک عرضه شد، روشی برای همه‌ی توسعه‌دهنده‌ها بود تا اپلیکیشن‌های مخصوص سیستم‌عامل‌های مک، iOS، tvOS و WatchOS را با آن توسعه دهند. ابزار انحصاری اپل، به‌نوعی یک ابزار برای ساخت برنامه در همه‌ی پلتفرم‌های آن‌ها است که هر کدام خصوصیات منحصر‌به‌فرد خود را دارند. امروز کوپرتینویی‌ها سعی می‌کنند تا قابلیت یک‌بار کدنویسی و استفاده از اپلیکشین در همه‌ی پلتفرم‌ها را در Xcode بهبود ببخشند.

اپل در رویداد WWDC 2018 نشان داد که چگونه با استفاده از نسخه‌ی بعدی Xcode، اپلیکیشن‌های خاصی را از iOS به مک منتقل می‌کند. آن‌ها سرویس‌های Stocks، Home و News را به‌عنوان نمونه‌های اولیه‌ی انتقال بین پلتفرم‌ها نشان دادند. در ادامه اعلام شد که نسخه‌ی مورد نظر از ابزار توسعه‌ای کوپرتینویی‌ها، حاصل تحقیقات چند ساله است و در سال ۲۰۱۹ برای همه‌ی توسعه‌دهنده‌ها ارائه خواهد شد.

نسخه‌ی بعدی ابزار توسعه‌دهندگان اپل، به‌نام Project Marzipan در داخل شرکت شناخته می‌شود و هدف اصلی آن، آسان‌تر کردن توسعه‌ی اپلیکیشن برای مک و iOS است. البته همین ابزار، به تغییر پردازنده به آرم هم کمک می‌کند. اکنون نیز همه‌ی توسعه‌دهنده‌های اپل از سیستم Xcode استفاده می‌کنند و کوپرتینویی‌ها می‌توانند با ایجاد تغییرات در آن، مهاجرت از اینتل را برای توسعه‌دهنده‌ها سرعت ببخشند.

استیو جابز

صرف‌نظر از تمام دشواری‌هایی که تغییر پردازنده از اینتل به آرم به‌همراه دارد، می‌توان ادعا کرد که اپل قطعا آن را انجام می‌دهد؛ چون آن‌ها قبلا چند بار کارهای مشابه را انجام داده‌اند. اپل تنها شرکت کامپیوتری محسوب می‌شود که چنان تغییرات عظیمی را در ساختارهای خود به‌خوبی پیاده کرد؛ البته، شاید شرکت دیگری هم در تاریخ می‌ماند که چنان تغییراتی را انجام می‌داد. اگر کامپیوتر NeXT استیو جابز در زمان رونمایی سال ۱۹۸۸ موفق می‌شد، احتمال آنکه تغییراتی به همین شدت در دهه‌ی ۱۹۹۰ شرکت نکست رخ دهد، دور از انتظار نبود.

دلیل آنکه چنان پیش‌بینی برای نکست بیان می‌شود، تنها حضور استیو جابز است. او در سال ۱۹۸۸، نظریه‌ای کاملا صحیح درباره‌ی معماری کامپیوترها و همچنین اپلیکیشن‌ها داشت.

استیو جابز در زمان رونمایی از کامپیوتر نکست ادعا کرد که هر معماری سیستمی، عمری ۱۰ ساله دارد. در ابتدا باید افرادی برای نوشتن اپلیکیشن در معماری مورد نظر پیدا شوند. در مدت ۵ سال، به اوج کاربرد معماری می‌رسیم و سپس سرازیری سقوط شروع می‌شود.

بنیان‌گذار فقید اپل در ادامه‌ی صحبت‌های خود گفت که تقریبا در تمام جهان، شرکت‌ها روی فناوری در دسترس خود اصرار می‌کنند و حتی به‌خاطر ترس همراه نشدن مشتریان، فرصت‌های جدید بسیاری را از دست می‌دهند. جابز، نظریه‌های خود را براساس مدلی می‌دانست که نکست درباره‌ی دوره‌ی زندگی کامپیوترها توسعه داده بود. او درباره‌ی مدل مذکور گفت:

ما تحلیل‌های خود را با رخدادهای تاریخی مقایسه کردیم و نتایج دقیقی به‌دست آوردیم. با وجود آنکه پس از رسیدن دوره‌ی عمر به نقطه‌ی اوج [عرضه‌ی اپل II] باز هم نمونه‌های موفق جدیدی عرضه شد، هنوز می‌‌توان نقطه‌ی اوج را همان سال ۱۹۸۲ دانست.

جابز در ادامه به این نکته اشاره کرد که کامپیوترهای IBM با سیستم‌عامل DOS در سال ۱۹۸۶ به اوج رسیدند و مک نیز در سال ۱۹۸۹، دوران اوج زندگی را تجربه خواهد کرد. او در آن مراسم ایستاد، شرکت جدیدش را تبلیغ کرد و به‌دنبال آن بود که اعتباری مشابه روزهایش در اپل به‌دست بیاورد. درکنار همه‌ی این موارد، جابز گفت که همه‌ی پیش‌بینی‌ها برای کامپیوترهای نکست هم رخ خواهد داد. او پیش‌بینی کرد که نکست، در دهه‌ی ۱۹۹۰ نیز به فعالیت ادامه می‌دهد. او امید داشت که همین صحبت‌ها را در سال‌های آینده هم در سالنی برای فروش کامپیوترهای نکست ادامه دهد.

ادامه‌‌ی مسیر

جابز پیش‌بینی کرده بود که معماری کامپیوترها، عمر ۱۰ ساله دارد، اما کامپیوتر مک با پردازنده‌ی موتورولا 68000، از سال ۱۹۷۹ تا ۱۹۹۴ و زمان کوچ اپل به پاور پی‌سی تولید می‌شد. درواقع، ۱۵ سال عمر آن معماری بود. درباره‌ی پاور پی‌سی نیز ۱۱ سال طول کشید تا اینتل جایگزین آن معماری شود. در ادامه نیز اگر پردازنده‌های اینتل در سال ۲۰۲۰ با نمونه‌های آرم جایگزین شوند، ۱۵ سال دوره‌ی عمر آن‌ها خواهد بود.

شاید پیش‌بینی‌ جابز درباره‌ی دوره‌ی ۱۰ ساله دقیق بوده است و شرکت‌ها، بیش از زمان مورد نیاز به پردازنده‌های موفق خود اکتفا کرده‌اند. به‌هرحال، او درباره‌ی آنکه اپل باید معماری خود را تغییر دهد، نظری کاملا صحیح داشت و شرکتش نیز تقریبا همیشه در زمان مناسب، تغییرات را ایجاد کرد.

گروهی از پژوهشگران مؤسسه‌ی ولکام سنگر به‌صورت جداگانه دستورالعمل‌های ژنتیکی ۳۰ نوع سرطان را غیرفعال کردند. این امر موجب شناسایی ۶۰۰ نقطه‌ی آسیب‌پذیر سرطان شد که هرکدام می‌تواند هدفی برای یک طراحی دارو باشد. پژوهشگران سرطان بریتانیا مقیاس این مطالعه را مورد ستایش قرار دادند.

مطالعه یادشده قاصد آینده‌ی پزشکی شخصی سرطان است. در حال حاضر داروهایی نظیر داروهای شیمی‌درمانی موجود هستند که می‌توانند به کل بدن آسیب برسانند. یکی از پژوهشگران این مطالعه، دکتر فیونا بهان است که مادر او پس از اینکه برای دومین بار به سرطان مبتلا شد، درگذشت. انجام اولین دوره‌ی شیمی‌درمانی موجب شد قلب او آسیب ببیند به‌طوری که ازلحاظ جسمی آنقدر توانایی نداشت که برای بار دوم این درمان را تحمل کند. دکتر بهان در مصاحبه با بی‌بی‌سی گفت:

این موضوع بسیار مهم است زیرا در حال حاضر ما سرطان را با درمان کل بدن بیمار درمان می‌کنیم. ما به‌طور اختصاصی سلول‌های سرطانی را مورد هدف قرار نمی‌دهیم. اطلاعاتی که ما در این مطالعه نشان داده‌ایم، نقاط ضعف کلیدی سلول‌های سرطانی را معرفی می‌کند و به ما اجازه می‌دهد داروهایی را توسعه دهیم که سلول‌های سرطانی را مورد هدف قرار داده و به بافت‌های سالم آسیبی نرسانند.

پژوهشگران معتقدند که کار آن‌ها می‌تواند منجر به توسعه‌ی درمان‌های جدید برای سرطان شود

سرطان در اثر بروز جهش‌هایی درون سلول‌های بدن ما اتفاق می‌افتد که دستورالعمل‌های DNA ما را تغییر می‌دهند. جهش‌ها موجب اختلال در عملکرد سلول‌ها می‌شوند و باعث می‌شوند این سلول‌ها به‌طور غیرقابل کنترلی رشد کنند و در سرتاسر بدن پراکنده شده و درنهایت فرد بیمار را از پای درآورند. پژوهشگران در پژوهشی بزرگ، هرکدام از دستورالعمل‌های ژنتیکی داخل سرطان را غیرفعال کردند تا ببینند که کدام دستورها برای بقای توده‌ی سرطانی حیاتی هستند. آن‌ها به‌طور جداگانه حدود ۲۰ هزار ژن را در بیش از ۳۰۰ تومور رشدیافته در آزمایشگاه که شامل ۳۰ نوع سرطان مختلف می‌شد، غیرفعال کردند.

آن‌ها از تکنیک کریسپر استفاده کردند (همان تکنیکی که سال گذشته دانشمندان چینی برای ویرایش ژن دو نوزاد استفاده کرده بودند). کریسپر ابزاری نسبتا جدید، آسان و ارزان برای دستکاری DNA است و انجام این مطالعه در حدود یک دهه پیش غیرممکن بود. در این پژوهش که در مجله‌ی Natureمنتشر شد، ۶۰۰۰ ژن مهم که حداقل یک نوع از سرطان‌ها برای بقا به آن نیاز داشت، شناسایی شد. البته برخی از آن‌ها از آنجایی که برای سلول‌های سالم نیز حیاتی بودند، گزینه‌ی مناسبی برای توسعه‌ی داروهای ضدسرطانی نبودند.

پژوهشگران دیگری نیز قبلا داروهای دقیقی مانند هرسپتین را برای درمان سرطان سینه توسعه داده‌اند و پژوهشگران مطالعه‌ی حاضر می‌گویند این دارو شاهدی بر این موضوع است که روش آن‌ها نتیجه خواهد داد. البته هنوز کار زیادی برای رسیدن به توسعه دارو پیش رو است و پژوهشگران فهرست کوچک‌تری مشتمل بر ۶۰۰ هدف را برای توسعه داروها معرفی کرده‌اند.

یکی از اهداف مهم در این زمینه ژن WRN است. پژوهشگران متوجه شدند که این ژن برای بقای برخی از انواع سرطان حیاتی است. ژن WRN نقشی حیاتی در حدود ۱۵ درصد از سرطان‌های کولون و ۲۸ درصد از سرطان‌های معده دارد ولی هنوز دارویی که بتواند این ژن را مورد هدف قرار دهد، طراحی نشده است.

این پژوهش حاصل همکاری مؤسسه‌ی سنگر، آزمایشگاه زیست‌شناسی ملکولی اروپا و شرکت دارویی GSK است و همه‌ی یافته‌های آن در دسترس عموم قرار گرفته است. هدف نهایی این پژوهش آن است که برای تمام انواع سرطان‌ها، یک «نقشه‌ی وابستگی سرطان» تهیه شود. در این صورت پزشکان قادر خواهند بود که تومور بیماران را آزمایش کرده و براساس نوع آن برای بیماران ترکیب دقیقی از داروهایی را تجویز کنند که سلول‌های سرطانی را نابود کنند. دکتر بهان به بی‌بی‌سی گفت:

ما در حال درک این موضوع هستیم که در سلول‌های سرطانی چه چیزی اتفاق می‌افتد بنابراین می‌توانیم اسلحه‌ی خود را به‌سوی سلول‌های سرطانی بگیریم و نه مانند روش شیمی‌درمانی کل بدن را مورد هدف قرار دهیم. این نخستین قدم برای قرار دادن یک چشم لیزری در سلاح پزشکی ما است.

کارن ووسدن، از دانشمندن ارشد مؤسسه‌ی پژوهش سرطان بریتانیا می‌گوید:

چیزی که موجب قدرت این مطالعه می‌شود، مقیاس آن است. این کار نقاط شروع بسیار عالی را فراهم می‌کند و مرحله‌ی بعدی تجزیه‌و‌تحلیل کامل ژن‌هایی است که به‌عنوان نقاط ضعف سرطان شناسایی شده‌اند تا تعیین کنند که آیا آن‌ها می‌توانند روزی به توسعه‌ی درمان‌های جدیدی برای بیماران کمک کنند؟

قلب در جای درستش قرار داشت؛ اما تقریبا تمام دیگر اعضای بدن رز ماری بنتلی، زن اورگنی که در سن ۹۹ سالگی از دنیا رفت، در جای صحیح خود قرار نگرفته بودند. موضوع شگفت‌آور اینکه وقتی این مادر دوست‌داشتنی و صاحب یک فروشگاه مواد غذایی حیوانات خانگی در سال ۲۰۱۷ از دنیا رفت، کسی درمورد وضعیت عجیب و باورنکردنی او خبر نداشت. نه ۵ فرزندنش و نه حتی خود رز نیز از وضعیت غیرعادی درون بدن خود خبر نداشت.

فقط یک بار پزشک در یافتن محل آپاندیس او دچار مشکل شد. اما در سال ۲۰۱۸، وقتی دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم و بهداشت اورگن برای درس آناتومی خود، تشریح جسد بنتلی را آغاز کردند، نخستین کسانی بودند که از راز مهم بنتلی آگاه شدند. بنتلی جسد خود را برای علم اهدا کرده بود و وقتی دانشجویان به درون بدن او نگاه کردند، وضعیت شگفت‌آوری دیدند: طرح هر کدام از اعضای بدن او تصویر آینه‌ای آناتومی یک انسان معمولی بود.

نمایشی از وضعیت جا‌به‌جایی اندام (سیتوس اینورسوس) در بنتلی

معده‌اش در سمت راست بدن قرار گرفته بود و کبدش که باید به‌طور طبیعی در سمت راست بدن قرار می‌گرفت، در سمت چپ بدنش دیده می‌شد. به همین ترتیب، طحال و دیگر اندام‌های داخل شکمش درون قفسه‌ی سینه جای گرفته بودند و بی‌نظمی‌های زیاد دیگری نظیر فتق هیاتال و طیفی از ناهنجاری‌های وریدی نیز در بدن او به چشم می‌خورد. کم واکر، متخصص آناتومی در دانشگاه اورگن می‌گوید:

متوجه شدم که اتفاق عجیبی افتاده بود اما مدتی زمان برد تا دریابیم اعضای بدن او چگونه کنار هم قرار گرفته‌اند.

علت این آشفتگی درون بدن بنتلی، یک مشکل مادرزادی به‌نام سیتوس اینورسوس بود که برآورد می‌شود از هر ۲۲۰۰۰-۱۰۰۰۰ تولد، در یک نفر دیده شود. اما مورد بنتلی کمیاب‌تر هم بود. به‌علت پیامدهای سلامتی مرتبط با بی‌نظمی در موقعیت اندام‌ها، بسیاری از افراد مبتلا به سیتوس اینورسوس نهایتا تا دوران کودکی زنده می‌مانند و این مورد در متون پزشکی اغلب به‌صورت «اتوپسی که در بیماران بسیار جوان دیده می‌شود»، تشریح می‌شود. اما بنتلی با وجود داشتن این وضعیت باورنکردنی و مرگبار درون بدنش، در طول زندگی خود وضعیت سلامتی مناسبی داشت و در سن ۹۹ سالگی به دلایل طبیعی از دنیا رفت.

رز ماری بنتلی

براساس نظر پژوهشگران، این ترکیب تغییرات آناتومیکی، او را در دسته‌ی یک درصدی (یا کمتر) مبتلایان به سیتوس اینورسوس قرار می‌دهد و به‌طور کلی احتمال رسیدن چنین فردی به دوران بزرگسالی حدود یک در ۵۰ میلیون است. واکر در مصاحبه‌ای با CNN گفت:

من تصور می‌کنم که احتمال یافتن فرد دیگری نظیر بنتلی چیزی حدود یک در ۵۰ میلیون باشد. فکر می‌کنم که هیچ‌کدام از ما هیچ‌گاه او را فراموش نخواهیم کرد.

این امر برای دانشجویان پزشکی نیز صادق بود. زیرا آن‌ها با مطالعه‌ی نمونه‌ی بی‌نظیر بنتلی مطالب زیادی آموختند. وارن نیلسن، یکی از این دانشجویان گقت:

بسیار شگفت‌انگیز بود. ما توانستیم نه‌تنها آناتومی طبیعی را یاد بگیریم بلکه همچنین درمورد تغییرات آناتومیکی که ممکن است پیش آید، مطالب زیادی آموختیم.

سن بالای بنتلی در هنگام مرگش، او را به ماندگارترین فرد مبتلا به سیتوس اینورسوس تبدیل کرد. او قطعا مسن‌ترین فرد شناخته‌شده‌ی مبتلا به این بیماری در علم است: قبل از او، مسن‌ترین بیمار مبتلا به این عارضه توانسته بود تا ۷۵ سالگی زندگی کند؛ یک ربع قرن کمتر از بنتلی.

برای فردی که قبلا آرایشگر بود و در جریان جنگ جهانی دوم نیز به‌عنوان پرستار داوطلب فعالیت کرد، این موضوع، یادداشت شگفت‌انگیزی بر آگهی فوتش است. فردی علاقمند به علم که حتی بدنش را پس از مرگ در اختیار علم گذاشت.

در قسمت اول گزارش زنان موفق ایرانی، زنانی را که با موفقیت و پشتکار به آرزوهایشان جامه عمل پوشانده بودند و در خارج از ایران موفق بودند را معرفی کردیم اکنون در این قسمت قصد داریم بانوانی را که بخش‌های گوناگون غول‌های فناوری دنیا را مدیریت می‌کنند، معرفی کنیم.

مجری طرح رصدخانه ملی ایران درباره اهمیت رصد سیاه‌چاله "Pōwehi"و تصویربرداری از آن گفت: نخست اینکه یک قرن بعد از پیش‌بینی سیاه‌چاله، رصد آن انجام شد. چیزی که حتی خود "انیشتین" هم در مورد وجودش تردید داشت. یعنی برخلاف آنچه محاسبات نشان می‌داد فکر می‌کرد طبیعت اجازه تشکیل چنین جسم با این ماهیت عجیب را ندهد. حال با این رصد می‌دانیم که سیاه‌چاله یک نظریه یا تخیل نیست بلکه یک واقعیت است.

بر اساس تصمیم شورای سنجش و پذیرش، آزمون کارشناسی ارشد ناپیوسته سال ۹۸ به تعویق افتاد و در تاریخ های ۲۳ و ۲۴ خرداد ماه سال جاری برگزار خواهد شد.

"کازونوری آکیاما" یکی از ۲۰۰ دانشمند پروژه افق رویداد و سرپرست تبدیل داده‌های تلسکوپ‌ها به یک عکس است که یکی از اولین نفراتی است که موفق به دیدن اولین عکس از یک سیاه‌چاله در تاریخ بشر شد.

رئیس شبکه ملی شتاب‌نگاری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با تاکید بر اینکه در حال حاضر بیش از ۱۱۰۰ ایستگاه شتاب‌نگار فعال در کشور داریم، گفت: در سال ۱۳۹۶ تعداد ۲۶۲ دستگاه شتاب‌نگار از نوع نسل چهارم را که قابلیت‌های بسیار ارزشمندی دارند، خریداری و به کشور وارد کردیم و به دلیل اهمیت استان تهران ۴۶ ایستگاه‌ شتاب‌نگاری از ۹۸ ایستگاه استان تهران مجهز به دستگاه‌های جدید شده است.

وقتی زباله‌ها به‌صورت غیر اتوماتیک و توسط نیروی انسانی تفکیک می‌شوند، هم از نظر بهداشتی و هم از نظر ایمنی می‌توانند مخاطراتی برای کارگرانی که در چنین پروسه‌هایی فعالیت می‌کنند، ایجاد کرده و تفکیک زباله‌ را به کاری طاقت‌فرسا تبدیل کنند. اما آیا ربات‌ها می‌توانند جای نیروی انسانی را در تفکیک زباله‌ بگیرند؟ آیا ربات‌ها می‌توانند تفاوت بین مقوا و قوطی فلزی را تشخیص بدهند؟

محققان MIT CSAIL، موفق به توسعه‌ی رباتی شدند که می‌تواند با کمک حس لامسه، زباله‌ها را تفکیک کند. رباتروسایکل (RoCycle) می‌تواند با استفاده از حسگرهایی که روی بازوهای مکانیکی آن تعبیه شده است، جنس مواد را تشخیص دهد و آن‌ها را براساس جنس، تفکیک کند. ربات مجهز به سنسوری با خاصیت ارتجاعی است که می‌تواند اندازه‌ی اجسام را اندازه‌گیری کند.

همچنین روسایکل مجهز به دو حسگر فشار است که با وارد کردن فشار به بدنه‌ی هر جسم می‌تواند تشخیص دهد آیا آن شی به‌راحتی قابلیت خرد شدن را دارد و شکسته می‌شود یا از چنس پلاستیک سخت است. باتوجه به اینکه سنسورهای تعبیه‌شده روی بازوی مکانیکی رسانا هستند، قابلیت تشخیص فلزات را نیز دارند.  

دست‌های ربات مکانیکی از جنس اکستیک‌ است. اکستیک‌ها موادی هستند که در حین کشش، ضخامت بیشتری پیدا می‌کنند. هریک از انگشتان دست ربات از اکستیک‌های دست چپ و دست راست تشکیل شده است که در حین چرخش، اجازه‌ی حرکت دینامیکی بیشتری را نسبت به ربات‌های معمولی می‌دهد و دیگر نیازی به استفاده از پمپ‌های هوا و کمپرسورهای روبا‌ت‌های نرم هم نیست. 

ربات روسایکل در یکی از کارخانه‌های محلی بازیافت مورد استفاده قرار گرفت. روسایکل در تشخیص اجسام ثابت، دقت ۸۵ درصدی از خود نشان داد و هنگامی که اجسام روی نقاله‌ی شبیه‌سازی‌شده در مقابل ربات قرار می‌گرفتند، دقت ۶۳ درصدی را در تشخیص و تفکیک اجسام با جنس‌های مختلف نشان داد.

بازیافت زباله در زندگی واقعی هم پیچیدگی‌ها و مسایل خاص خودش را دارد. مثلا خیلی اوقات این اشتباه پیش می‌آید که فردی شیشه‌ی نوشابه را در سطل مخصوص زباله‌های کاغذی قرار دهد. در چنین مواردی باید دید آیا روسایکل می‌تواند دقت خوبی از خود نشان دهد یا خیر. درحالی‌که محققان MIT هنوز در حال توسعه‌ی این ربات هستند، به‌نظر می‌رسد در گام بعدی سیستم حسگر لامسه‌ی روسایکل با دوربین ترکیب شود تا بتواند از بینایی کامپیوتری نیز درکنار حسگر لمسی برای تفکیک زباله‌ها کمک بگیرد.

توسعه‌ی چنین ربات‌هایی می‌تواند تاثیر قابل‌توجهی بر فرایند تفکیک زباله‌ها داشته باشد. چنین ربات‌هایی، نمونه‌ی آشکاری از نقش و تاثیر ربات‌ها بر زندگی و مشاغل را نشان می‌دهند. انتظار می‌رود با توسعه‌ی چنین ربات‌هایی، کارگران تفکیک زباله بتواند شغل‌هایی با ایمنی بالاتر و البته دلپذیرتر داشته باشند. همچنین چنین فناوری‌هایی می‌تواند هزینه‌های تفکیک زباله را به‌مراتب کاهش دهد و به‌شکل چشمگیری از ذفن زباله‌هایی که می‌توانند بازیافت شوند، کمک می‌کند.