عضو شورای علمی مرکز آموزش نجوم ادیب اصفهان گفت: در نخستین روزهای آغازین سال نو هجری خورشیدی می‌توان سیارات منظومه شمسی را به صورت اجسام درخشان و زیبا در آسمان رصد کرد، ضمن اینکه مقارنه‌های بسیاری نیز در این شب‌ها قابل مشاهده است.

سال ۱۳۹۷ شمسی همزمان با بخش اعظمی از سال ۲۰۱۸ و بخش کوچکی از سال ۲۰۱۹ میلادی همراه بود که در آن شاهد معرفی تلفن‌های هوشمند بسیار خاص و ویژه‌ای بودیم، می‌توان گفت در سال گذشته صنعت تلفن هوشمند قدمی رو به جلو برداشت و شرکت‌های تولید کننده به دستآورد‌های بسیار ارزشمندی رسیدند.

شاید معرفی مدل‌های بالارده و پرچمدار قدرتمند به همراه میان‌رده‌های باکیفیت و ارزان قیمت امری طبیعی به نظر برسد، اما تولید مدل‌های 5G نسل جدیدی از تجربه کار با اینترنت را به کاربران خواهد داد و معرفی مدل‌های تاشو نیز اتفاقی تاریخی در حوزه تلفن همراه به شمار می‌آید.

در سال گذشته همچنین شاهد افزایش تعداد دوربین‌های به کار رفته در تلفن‌های هوشمند بودیم تا کیفیت دوربین‌ها نیز به طرز چشمگیری بهبود پیدا کند و کاربران بتوانند با تلفن‌های هوشمند خود تصاویری شگفت انگیز ثبت کنند. طی دو گزارش قصد داریم به بهترین تلفن‌های هوشمند معرفی شده در سال ۱۳۹۷ بپردازیم، تلفن‌هایی که در دسته بندی خود توانستند با کیفیت بالا، داشتن خلاقیت و قیمت مناسب، نظر کاربران و کارشناسان را به خود جلب کنند و به عنوان بهترین‌های سال شناخته شوند. در ادامه با بخش اول این گزارش همراه ما باشید.

بهترین مدل‌های بالارده

سامسونگ گلکسی نوت ۹

اولین مدل بالارده‌ای که به عنوان یکی از بهترین‌های سال گذشته شناخته می‌شود، سامسونگ گلکسی نوت ۹ است. این مدل به صفحه عریض و با کیفیت ۶.۴ اینچی سوپر آمولد مجهز شده که به‌ همراه قلم مخصوص سامسونگ کاربرد‌های فراوانی دارد. در واقع یکی از دلایل برتری این مدل نسبت به دیگر بالارده‌های بازار وجود همین قلم S pen است که قابلیت‌های بسیاری دارد، اما در وهله اول قابلیت نوشتن ساده و روان بر روی تلفن هوشمند مورد توجه قرار می‌گیرد، به نوعی سامسونگ سری گلکسی نوت را دقیقا به همین دلیل تولید کرده تا به خریداران قابلیت نوشتن و طراحی با تلفن هوشمند خود را بدهد. این مدل علاوه بر قلم S pen به پردازنده اسنپدراگون ۸۴۵، دوربین اصلی دوگانه با سنسور‌های ۱۲ مگاپیکسلی با دو نسخه ۶ و ۸ گیگابایت حافظه رم مجهز شده و همه نیاز‌های کاربران را برطرف می‌سازد.

اپل آیفون XS Max

اگر به دنبال یک گوشی بزرگ و قدرتمند می‌گردید و قیمت نیز اهمیتی برای شما ندارد، آیفون XS Max یک انتخاب عالی خواهد بود. یکی از ویژگی‌های برتر محصولات اپل، بهره‌ بردن از پردازنده و سیستم‌ عامل با قدرت و اختصاصی این شرکت است که موجب یکپارچگی، سرعت بالا و در نهایت تجربه کاربری بی‌نظیر در مدل‌های آیفون می‌شود. آیفون‌های اپل ضعف‌های اندروید را ندارند و همین ویژگی شاید مهم‌ترین عامل فروش این مدل‌ها می‌شود. البته آیفون XS Max علاوه بر ویژگی‌های ذکر شده به یک نمایشگر ۶.۵ اینچی بزرگ و باکیفیت نیز تجهیز شده که قابلیت‌هایی مانند لمس سه‌بعدی و دالبی ویژن را در خود جای داده است. همچنین دوربین اصلی دوگانه با سنسور‌های ۱۲ مگاپیکسلی و دوربین سلفی با سنسور ۷ مگاپیکسل، از نظر کیفیت عکاسی نیز آیفون XS Max را در رده بالایی قرار می‌دهند.

هوآوی میت ۲۰ پرو

از یک تلفن هوشمند چه انتظاراتی دارید؟ نمایشگر با کیفیت؟ مشخصات فنی قدرتمند؟ دوربین عالی؟ عمر باتری بالا؟ قیمت رقابتی؟ همه این موارد در مدل بالارده هوآوی جمع شده است، در واقع این مدل یک بسته کامل از تمام ویژگی‌های مثبت یک تلفن هوشمند به شمار می‌آید. میت ۲۰ پرو یکی از به‌صرفه‌ترین مدل‌های بازار محسوب می‌شود که تنها با ۶۴۰ یورو بهترین امکانات موجود را به خریدار می‌دهد. این مدل به پردازنده ۷ نانومتری Kirin 980 مجهز شده و در دو نسخه حافظه رم ۴ و ۶ گیگابایتی قابل دسترسی است.

دوربین سه‌گانه میت ۲۰ پرو با سنسور‌های ۴۰، ۲۰ و ۸ مگاپیکسلی یکی از با کیفیت‌ترین دوربین‌های تلفن‌های هوشمند موجود در بازار شناخته می‌شود و دوربین سلفی ۲۴ مگاپیکسلی نیز عملکرد مطلوبی دارد. همچنین باتری ۴ هزار میلی‌آمپری این مدل نیز کیفیت بالایی دارد و شارژ سریع ۲۲.۵ واتی موجب رضایت خریداران شده است.

شیائومی می‌میکس ۳ نسخه 5G

شاید با دیدن نام شیائومی می‌میکس ۳ کمی متعجب شوید، اما حتی اگر این مدل از بهترین بالارده‌های بازار نباشد قطعا یکی از جذاب‌ترین آن‌ها است. می‌میکس ۳ نسخه 5G در روز‌های پایانی سال ۹۷ و در کنفرانس شیائومی نمایشگاه MWC 2019 معرفی شد. این مدل نسخه بهبود یافته می‌میکس ۳ محسوب می‌شود که به فناوری 5G مجهز شده است.

این مدل از نمایشگر ۶.۳۹ اینچی و یکپارچه سوپر آمولد بهره می‌برد که به صورت کشویی پایین می‌آید و دوربین سلفی در زیر لایه کشویی نمایشگر قرار گرفته است. می‌میکس ۳، 5G به پردازنده اسنپدراگون ۸۵۵ و ۶ گیگابایت حافظه رم مجهز شده که در دیگر مدل‌های بالارده نیز دیده می‌شود. همچنین دوربین اصلی دوگانه ۱۲ مگاپیکسلی به همراه دوربین سلفی دوگانه با سنسور‌های ۲۴ و ۲ مگاپیکسلی از دیگر ویژگی‌های برتر این مدل محسوب می‌شود. علاوه بر موارد بالا قیمت بسیار مناسب ۶۰۰ یورو قطعا در فروش این مدل تاثیر مثبتی خواهد گذاشت. شیائومی می‌میکس ۳، 5G در حال حاضر به بازار عرضه نشده است.

بهترین مدل‌های پرچمدار

اپل آیفون XS

پرچمدار اصلی اپل در سال ۲۰۱۸ در ماه سپتامبر به بازار آمد و از مدل‌های اندازه متوسط بازار به حساب می‌آید. در حالی که نمایشگر‌های مدل‌های پرچمدار و میان‌رده جدید معمولا بالای ۶ اینچ طراحی شده، آیفون XS با صفحه نمایش ۵.۸ اینچی به راحتی در دست قرار می‌گیرد و مشکلات گوشی‌های بزرگ را ندارد، همچنین نمایشگر این مدل به تمامی ویژگی‌های ذکر شده برای صفحه نمایش آیفون XS Max مجهز شده است. پردازنده ۷ نانومتری A12 Bionic به همراه ۴ گیگابایت حافظه رم و سیستم‌عامل iOS12 از دیگر ویژگی‌های این مدل به شمار می‌آید. یکی از ویژگی‌های سری پرچمدار اپل، امنیت بالا است، این مدل از Face ID و لمس سه‌بعدی هوشمند نیز بهره می‌برد و از شارژ وایرلس و سریع نیز پشتیبانی می‌کند.

سامسونگ گلکسی S10

گلکسی S10 را می‌توان به عنوان یکی از پرحاشیه‌ترین مدل‌های معرفی شده در سال گذشته نام برد. سامسونگ به دلیل جشن ۱۰ سالگی تولید سری گلکسی S برنامه‌های ویژه‌ای برای معرفی این مدل در نظر گرفته بود که از چندین ماه قبل از رونمایی این مدل، اخبار آن به گوش می‌رسید. در نهایت گلکسی S10 در بیستم فوریه معرفی شد و همه با این مدل پرحاشیه آشنا شدند.

گلکسی S10 از نمایشگر ۶.۱ اینچی داینامیک آمولد بهره‌ می‌برد که حسگر اثر انگشت فراصوت در زیر آن تعبیه شده است. همچنین پردازنده اسنپدراگون ۸۵۵، حافظه رم ۸ گیگابایتی و حافظه اصلی ۱۲۸ و ۵۱۲ گیگابایتی از دیگر ویژگی‌های این مدل به شمار می‌آید. دوربین اصلی سه‌گانه با دو سنسور ۱۲ و یک سنسور ۱۶ مگاپیکسلی به همراه دوربین سلفی ۱۰ مگاپیکسلی، نیاز کاربران در بخش تصویربرداری را برآورده می‌کند و پشتیبانی از شارژ سریع وایرلس ۱۵ واتی نیز از دیگر قابلیت‌های این مدل است.

وان‌پلاس 6T

وان‌پلاس 6T به واسطه قیمت ارزانی که دارد یکی از مقرون به‌صرفه‌ترین پرچمداران بازار لقب گرفته که حتی از نظر قیمتی می‌تواند در بخش مدل‌های میان‌رده قرار بگیرد. پرچمدار وان‌پلاس به نمایشگر ۶.۴ اینچی اوپتیک آمولد مجهز شده، این نمایشگر حسگر اثر انگشت نوری وان‌پلاس را در زیر خود جای داده که سرعت و دقت آن رضایت خریداران را جلب کرده و در حال حاضر یکی از بهتری اسکنر‌های اثر انگشت بازار به شمار می‌آید.

پرچمدار وان‌پلاس به پردازنده اسنپدراگون ۸۴۵ به همراه حافظه رم در دو نسخه ۶ و ۸ گیگابایتی مجهز شده که تمامی نیاز‌های کاربران را برآورده می‌کند. دوربین دوگانه اصلی ۱۶ و ۲۰ مگاپیکسلی به همراه دوربین سلفی ۱۶ مگاپیکسلی که در بریدگی بالا نمایشگر این مدل جای گرفته از دیگر ویژگی‌های وان‌پلاس 6T محسوب می‌شوند. این مدل با تمام ویژگی‌های ذکر شده تنها ۵۵۰ یورو قیمت دارد.

نوکیا 9 PureView

پرچمدار جدید نوکیا نیز از مدل‌هایی به شمار می‌آید که در کنفرانس جهانی موبایل معرفی شد، این مدل شاید از نظر سخت افزاری بسیار قدرتمند نباشد، اما کیفیت تصویربرداری با تلفن‌های هوشمند را دچار تحول خواهد کرد. این مدل اولین گوشی هوشمند در جهان محسوب می‌شود که از دوربین اصلی با ۵ سنسور بهره‌می‌برد.

۵ سنسور ۱۲ مگاپیکسلی این مدل، کیفیت چشمگیری دارد و تصاویر بسیار با کیفیتی ثبت می‌کند. این دوربین‌ها از دو سنسور رنگی و سه سنسور سیاه و سفید تشکیل شده که جزئیات تصویر را با دقت ذخیره می‌کند و کیفیت نهایی را افزایش می‌دهد. نوکیا در کنار ۵ سنسور اصلی، نرم‌افزار‌ها و ویژگی‌های مخصوصی برای بخش دوربین این مدل در نظر گرفته است. این مدل به پردازنده اسنپدراگون ۸۴۵، حافظه رم ۶ گیگابایت، حافظه اصلی ۱۲۸ گیگابایت، دوربین سلفی ۲۰ مگاپیکسلی، حسگر اثر انگشت زیر نمایشگر و شارژ وایرلس سریع ۱۰ واتی نیز بهره می‌برد.

برترین مدل‌های میان‌رده بازار

سامسونگ A90

در سال گذشته قبل از آن که نوکیا از اولین گوشی ۵ دوربینه تولید شده رونمایی کند، سامسونگ در سری میان‌رده خود اولین گوشی هوشمند جهان با ۴ دوربین اصلی را معرفی کرد. این مدل علی‌رغم قرار گرفتن در دسته گوشی‌های میان‌رده از کیفیت بسیار بالایی برخوردار است و ویژگی‌های قابل قبولی دارد. سامسونگ در این مدل از پردازنده اسنپدراگون ۶۶۰ استفاده کرده و مانند مدل‌های پرچمدار، دو نسخه حافظه رم ۶ و ۸ گیگابایت برای این مدل در نظر گرفته است. نمایشگر بزرگ و با کیفیت ۶.۳ اینچی سوپر امولد نیز از دیگر مشخصات سامسونگ A۹۰ است که بیشتر در مدل‌های پرچمدار دیده می‌شد. اما مهم‌ترین ویژگی این مدل دوربین اصلی با چهار سنسور ۲۴، ۸، ۱۰ و ۵ مگاپیکسلی است که کیفیت بسیار بالایی دارد و حتی از برخی از پرچمداران بازار عملکرد بهتری دارد. دوربین سلفی نیز با سنسور ۲۴ مگاپیکسلی در نظر گرفته شده است.

لنوو Z5 Pro GT

لنوو Z5 Pro GT درواقع یکی از مدل‌های بالارده شرکت لنو محسوب می‌شود، اما به واسطه قیمت ارزان این گوشی، در دسته مدل‌های میان‌رده بازار قرار می‌گیرد. لنوو Z5 Pro GT مانند شیائومی می‌میکس ۳ از نمایشگر کشویی سوپر امولد با ۶.۴ اینچ پهنا بهره‌می‌برد. لنوو در این مدل از پردازنده بالارده اسنپدراگون ۸۵۵ استفاده می‌کند که به همراه ۸ و ۱۲ گیگابایت حافظه رم پاسخ‌گوی تمامی نیاز‌های کاربران است و مشخصاتی در حد و اندازه‌های پرچمداران گران قیمت بازار دارد. این مدل به دوربین اصلی دوگانه با سنسور‌های ۱۶ و ۲۴ مگاپیکسل و دوربین سلفی دوگانه با سنسور‌های ۱۶ و ۸ مگاپیکسل مجهز شده و از شارژ سریع ۱۸ واتی نیز پشتیبانی می‌کند. لنوو Z5 Pro GT با تمامی امکانات اعلام شده تنها ۴۰۰ یورو قیمت دارد که نسبت به دیگر مدل‌ها بسیار مقرون به صرفه و ارزان است.

هوآوی آنر ۱۰

شرکت هوآوی در چند سال اخیر بهترین میان‌رده‌های بازار را تولید کرده و در سال گذشته نیز مدل‌های میان‌رده بسیار خوبی از طرف این شرک به بازار عرضه شد، اما آنر ۱۰ به واسطه امکانات عالی و قیمت ارزان یکی از بهترین میان‌رده‌های بازار شناخته شده و بازخودر بسیار خوبی از خریداران دریافت کرد. این مدل به نمایشگر ۵.۸ اینچی IPS LCD مجهز شده که در قسمت بالایی یک بریدگی برای دوربین سلفی با سنسور ۲۴ مگاپیکسلی و اسپیکر دارد. هوآوی برای مدل آنر ۱۰ از پردازنده تولید خود به نام Kirin 970استفاده کرده و سه نسخه حافظه رم با ظرفیت‌های ۴، ۶ و ۸ گیگابایت برای این مدل در نظر گرفته است. دوربین اصلی دوگانه با سنسور‌های ۱۶ و ۲۴ مگاپیکسل به همراه باتری ۳۴۰۰ میلی‌آمپری از دیگر ویژگی‌های این مدل محسوب می‌شوند.

شیائومی Mi 9 SE

در روز‌های پایانی سال ۹۷ شیائومی از مدل پرچمدار خود به نام Mi 9 و یک نسخه ارزان‌تر به نام Mi 9 SE رونمایی کرد. مدل Mi 9 SE مشخصات یک میان‌رده با کیفیت را دارد که از قیمت مناسبی نیز بهره می‌برد. شیائومی در این مدل از صفحه نمایش سوپر آمولد ۵.۹ اینچی به همراه پردازنده اسنپدراگون ۷۱۲ و تراشه گرافیکی Adreno 616 استفاده کرده است. این مدل از ۶ گیگابایت حافظه رم و دو نسخه حافظه اصلی ۶۴ و ۱۲۸ گیگابایتی نیز بهره‌می‌برد. شیائومی Mi 9 SE به دوربین سه‌گانه اصلی با سنسور‌های ۴۸، ۱۳ و ۸ مگاپیکسلی و دوربین سلفی ۲۰ مگاپیکسلی تجهیز شده است. شیائومی برای این مدل ۳۰۰ یورو قیمت تعیین کرده که با توجه به امکانات اعلام شده، بسیار مناسب است.

قسمت اول این گزارش به اتمام رسید، در بخش بعدی به بهترین مدل‌های پایین‌رده، تاشو و گیمینگ خواهیم پرداخت.

تسلا مدل ۳ موفق به‌کسب رکورد پرفروش‌ترین خودرو اروپا در کلاسی شد که با نام خودروهای لوکس میان‌رده شناخته می‌شود. این دستاوردی بسیار بزرگ برای کارخانه کالیفرنیایی تسلا است. نکته جالب این است که تسلا مدل ۳ هنوز در بازار انگلستان عرضه نشده و قرار است به‌زودی نسخه فرمان راست آن معرفی شود.

این آمار براساس فروش خودروهای موجود در این کلاس در ماه دوم ۲۰۱۹ به‌دست آمده است. برای آنکه موفقیت فروش تسلا مدل ۳ را بهتر درک کنیم، باید بگوییم که این خودرو در رقابت با رقبای آلمانی قدرتمندی همچون بی‌ام‌و سری ۳، آئودی A4 و مرسدس بنز C کلاس پیروز شده است. اینطور به نظر می‌رسد که تسلا مدل ۳ اکنون تمامی غول‌های آلمانی کلاس خود را شکست داده است. همان‌طور که انتظار می‌رفت، تسلا مدل ۳ تمامی رقبای الکتریکی خود را هم شکست داده؛ اما بدون شک مهم‌ترین دستاورد این خودرو شکست دادن حریفان قدرتمند بنزینی خود در کلاس خودروهای لوکس میان‌رده بوده است.

در ماه دوم ۲۰۱۹، تسلا موفق به فروش ۳۶۵۷ نمونه مدل ۳ در اروپا شد که همین رقم این شرکت را از بسیاری از خودروسازهای مطرح بالاتر قرار می‌دهد. خودروهای که از تسلا مدل ۳ فروش کمتری داشتند عبارت‌اند از: رنو زویی، نیسان لیف، بی‌ام‌و i3، هیوندای کُنا، مرسدس بنز C کلاس، بی‌ام‌و سری ۳ و آئودی A4. فیلیپ مونز، آنالیزور بخش جهانی سایت  Jato Dynamics عقیده دارد که این مقدار از تقاضا برای تسلا مدل ۳ بسیار عجیب است.

او عقیده دارد که در اروپا فروش یک خودرو تازه بعد از گذشت ۴ یا ۵ ماه به میزان مطلوب می‌رسد. این بدین معنی است که فروش تسلا مدل ۳ در ماه‌های آینده هم به‌احتمال زیاد افزایش خواهد یافت. به‌گفته مونز:

همان‌طور که در آمریکا دیدیم، تسلا بازار اروپا را هم تکان داده است. تاثیرگذاری فروش مدل ۳ به سرعت عمل خودروساز‌های آلمانی، ولوو و جگوار-لندرور بستگی دارد که چه زمانی خودروی الکتریکی جدیدی را وارد بازار اروپا خواهند کرد.

تلکسوپ فضایی ۸/۹ میلیارد دلاری جیمز وب احتمالا آخرین رصدخانه با بودجه‌ی کلان خواهد بود که ناسا برای مدت‌ها پرتاب خواهد کرد. در بودجه‌ی ۲۰۲۰ پیشنهادی کاخ سفید، ساخت تلسکوپ نقشه‌برداری میدان باز فروسرخ (WFIRST) لغو شده است. این رصدخانه‌ی فضایی ۳/۲ میلیارد دلاری به‌عنوان رکنی اساسی برای پژوهش‌های اخترفیزیک در طول دهه‌ی ۲۰۲۰ و فراتر از آن نگریسته می‌شد.

علاوه‌بر این، به‌گفته‌ی کارشناسان، دولت آمریکا بودجه‌ی مطالعات اخترفیزیک ناسا را در طول سال‌های پیش‌رو چنان پایین نگاه می‌دارد که این سازمان فضایی در آینده‌ی قابل پیش‌بینی دیگر قادر به توسعه‌ی هیچ رصدخانه‌ی پرچم‌دار، گرانبها و بلندپروازانه‌ی دیگری نخواهد بود. دیوید اسپرگل، اخترفیزیکدان نظری از دانشگاه پرینستون که به‌صورت مشترک ریاست تیم علمی دبلیوفرست را برعهده دارد، می‌گوید:

اگر بودجه‌ی پیشنهادی ۲۰۲۰ تصویب شود، دیگر هیچ [تلکسوپ فضایی] پرچمداری در آینده در کار نخواهد بود.

جان مورس، مدیر پیشین واحد اخترفیزیک ناسا در بین سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۱۱ که اکنون به‌عنوان مدیرعامل مؤسسه‌ای غیرانتفاعی و فعال در زمینه‌ی توسعه‌ی مأموریت‌های علمی فضایی به‌نام BoldlyGo مشغول به‌کار است، در مورد بودجه‌ی ۲۰۲۰ پیشنهادی دولت ترامپ برای ناسا می‌گوید:

ما رصدخانه‌ی شگفت‌انگیز جیمز وب را در اختیار خواهیم داشت و این پایان کار خواهد بود.

تلکسوپ فضایی جیمز وب که به‌عنوان جانشین تلکسوپ فضایی نمادین هابل شناخته می‌شود، قرار است پس از وقفه‌های متعدد و افزایش بیش از حد هزینه‌های ساخت، سرانجام در ماه می ۲۰۲۱ پرتاب شود.

کاهش بودجه برای اخترفیزیک

بودجه‌ی پیشنهادی ۲۰۲۰ فدرال که کاخ سفید دو هفته‌ی پیش آن را رونمایی کرد، به سازمان فضایی آمریکا مبلغ ۲۱ میلیارد دلار اختصاص می‌دهد. این عدد از بودجه‌ای که ناسا امسال آن را دریافت می‌کند، نزدیک به ۵۰۰ میلیون دلار کمتر است.

به‌طور ویژه به بودجه‌ی علمی ناسا ضربه‌ی سختی وارد شده است. سازمان فضایی آمریکا برای پژوهش‌های علمی خود، امسال ۶/۹ میلیارد دلار دریافت می‌کند؛ درحالی‌که این عدد برای سال ۲۰۲۰، ۶/۳ میلیارد دلار پیشنهاد شده است. بخش زیادی از کاهش بودجه در بخش اخترفیزیک رخ داده؛ به‌طوری‌که بودجه‌ی آن از ۱/۱۹ میلیارد دلار به ۸۴۵ میلیون دلار رسیده است. گفتنی است بودجه‌ی ۳۵۳ میلیون دلاری اختصاص‌یافته به تلکسوپ جیمز وب در رقم بودجه‌ی واحد اخترفیزیک ناسا لحاظ نشده است؛ زیرا این رصدخانه‌ی عظیم ردیف بودجه‌ی اختصاصی خود را دارد.

بودجه‌ی اخترفیزیک در بودجه‌های پیشنهادی برای سال‌های فراتر از سال مالی فعلی، به‌طور نسبی ثابت می‌ماند. بودجه‌ی احتمالی برای این بخش بین سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۴ از ۹۰۲ میلیون دلار تا ۹۶۵ میلیون دلار در نوسان است.

تلکسوپ فضایی جیمز وب

به‌گفته‌ی مورس، بودجه‌ای که ناسا در سال‌های پیش‌رو دریافت خواهد کرد، برای حفظ مجموعه برنامه‌های پژوهشی متنوع و متعادلی که دربردارنده‌ی مأموریت‌های کوچک، میان‌رده و پرچم‌دار باشد، کفایت نخواهد کرد. وی در این‌باره به خبرگزاری اسپیس‌دات‌کام گفت:

این بودجه‌ی درخواستی به‌نحوی طراحی شده است که نمی‌توانید برنامه‌ی ساخت یک رصدخانه‌ی چندین میلیارد دلاری را درون باقی‌مانده‌اش جا دهید. به‌همین دلیل آن‌ها دبلیوفرست را لغو کردند و پولش را پس گرفتند. برای اجرای ماموریتی که در طول ۷ یا ۸ سال، سه میلیارد دلار هزینه دارد، هیچ بودجه‌ای وجود نخواهد داشت.

به‌گفته‌ی مورس، بازیابی توانایی پرچم‌دار در سال ۲۰۲۰، دست‌کم به افزایش ۴۰۰ میلیون دلاری بودجه‌ی واحد اخترفیزیک نیاز خواهد داشت؛ همان مقداری که برای لغو WFIRST ذخیره شد.

رصدخانه قدرتمند فضایی

تلسکوپ نقشه‌برداری میدان باز فروسرخ در نظرسنجی ده‌سالانه‌ی نجوم/ اخترفیزیک ۲۰۱۰، به‌عنوان پراولویت‌ترین مأموریت فضایی بزرگ شناخته شد. نظرسنجی‌های ده‌سالانه که هر ۱۰ سال یک‌بار توسط آکادمی علوم ملی ایالات متحده برگزار می‌شود، به‌عنوان نقشه‌های راه پژوهشی برای سازمان‌های دولتی نظیر ناسا به‌کار می‌روند و معمولا از پیشنهاد‌ات آن‌ها پیروی می‌شود.

به‌گفته‌ی اسپرگل، دبلیوفرست طبق برنامه برای پرتاب در سال ۲۰۲۴ در بودجه باقی می‌ماند. این رصدخانه مانند تلسکوپ فضایی هابل از آینه‌ی اصلی با قطر ۲/۴ متر بهره می‌برد؛ اما میدان دید دبلیوفرست صدبرابر بزرگ‌تر از هابل خواهد بود.

دبلیوفرست دو ابزار علمی خواهد داشت که به کمک آن‌ها می‌تواند به انجام انواع پژوهش‌های پیشگانه‌ی نجومی بپردازد. به‌عنوان مثال، اخترشناسان به‌نحوی که پیش‌تر سابقه نداشت، از دبلیوفرست برای تشخیص انرژی تاریک استفاده خواهند کرد. انرژی تاریک، نیروی اسرارآمیزی است که نقش اصلی را در تسریع انبساط جهان برعهده دارد. کشف هزاران سیاره‌ی فراخورشیدی جدید و به‌تصویر کشیدن مستقیم برخی جهان‌های بیگانه نیز از دیگر وظایف دبلیوفرست محسوب می‌شود.

به‌گفته‌ی مورس، دبلیوفرست همچنین به‌طور ویژه به‌عنوان مکملی برای جیمز وب طراحی شده است؛ درحالی‌که این تلسکوپ بخش‌های باریک‌تری از آسمان را به‌طور عمیق مورد بررسی قرار خواهد داد.

درنتیجه، لغو توسعه‌ی دبلیوفرست به نجوم، اخترفیزیک و تشکیلات علمی به‌عنوان یک کل آسیبی جدی وارد خواهد کرد. اسپرگل و مورس هردو در ادامه افزودند که درنهایت عقب‌نشینی از ساخت تلکسوپ‌های فضایی بزرگ و جاه‌طلبانه، جایگاه ایالات متحده به‌عنوان یک رهبر علمی فضایی را در معرض تهدید قرار خواهد داد. اسپرگل به اسپیس‌دات‌کام گفت:

اگر ما [تلکسوپ‌های] پرچم‌دار اخترفیزیک را متوقف کنیم، پیشگامی‌مان متوقف می‌شود.

این بدین خاطر است که تلکسوپ‌های پرچم‌دار، ابزارهایی به‌شدت پربار و تأثیرگذار محسوب می‌شوند. تلکسوپ فضایی هابل را که در آوریل ۱۹۹۰ به مدار زمین پرتاب شد، درنظر بگیرید. دستاوردهای این تلسکوپ فضایی نام‌آشنا بی‌شمارتر از آن هستند که بتوان در اینجا به تمام آن‌ها اشاره کرد. هابل در کشف انرژی تاریک به اخترشناسان کمک کرد و با قراردادن زیبایی و اسرار جهان پیش‌روی مردم سرتاسر دنیا با شگفت‌انگیزترین تصاویر کیهانی ثبت‌شده تاکنون، دریچه‌ای تازه را به‌سوی شناخت جهان گشود.

تلسکوپ فضایی هابل

هابل همچنان با قدرت در حال فعالیت است؛ اما در چند وقت اخیر برخی نشانه‌های کهنسالی در آن بروز کرده است. از طرف دیگر، رصدخانه‌ی پرتو ایکس چاندرا، دیگر تلسکوپ فضایی رده‌ی پرچم‌دار عملیاتی ناسا که در سال ۱۹۹۹ پرتاب شد نیز دیگر پا به سن گذاشته است.

همگان امیدوارند که تلکسوپ فضایی جیمز وب پژوهش‌های علمی بی‌نظیری را برای سال‌های متمادی پیش‌رو انجام دهد. اما هیچ تضمینی در این رابطه وجود ندارد و نبود هیچ برنامه‌ی جدی برای توسعه و ارسال تلسکوپی دیگر پس از پرتاب جیمز وب در سال ۲۰۲۱، چشم‌اندازی ناامیدکننده هم برای اسپرگل و هم مورس است. مورس به چشم‌انداز فعلی فیزیک ذرات به‌عنوان داستانی هشدارآمیز استناد می‌کند.

در دهه‌ی ۱۹۹۰، ایالات متحده‌ی آمریکا با ساخت‌وساز ابربرخوردهنده‌ی ابررسانا (SSC) در تگزاس این فرصت را داشت تا برای دهه‌ها جایگاه خود را به‌عنوان رهبر فیزیک ذرات تثبیت کند. اما تأمین بودجه برای این پروژه لغو شد و درنهایت اروپا با تکمیل برخورددهنده‌ی هادرونی بزرگ در سال ۲۰۱۰ تاج رهبری دنیای فیزیک ذرات را از آن خود کرد. هرچند برخوردهنده‌ی هادرونی بزرگ به‌شدت توانمند است؛ اما در مقایسه با طرح پیشنهادی ابربرخورددهنده‌ی ابررسانا، تا حد زیادی کوچک‌تر است و قدرت کمتری دارد. مورس می‌گوید:

آیا پس از پرتاب جیمز وب، در دنیای اخترفیزیک نیز به همین سو خواهیم رفت؟

آینده‌ای که تغییرپذیر است

با وجود تمام گمانه‌زنی‌ها، هنوز می‌توان نسبت به دبلیوفرست و آینده‌ی تلکسوپ‌های فضایی پرچم‌دار که احتمالا جا پای آن خواهند گذاشت، امیدوار بود. درخواست بودجه‌ی فدرال ۲۰۲۰ فعلا در حد پیشنهاد است. یک بودجه‌ی تصویب‌شده نیازمند تاییدیه‌ی اعضای کنگره است و آن‌طور که تاکنون دیده‌ایم، کنگره پشتیبان دبلیوفرست بوده است.

درواقع،‌ کاخ سفید در درخواست بودجه‌ی ۲۰۱۹ نیز قطع بودجه‌ی دبلیوفرست را خواستار شده بود؛ اما کنگره به حمایت از آن برخاست و بودجه‌ی آن را بازگرداند. اسپرگل و مورس هردو بی‌صبرانه مشتاق‌اند که تاریخ خود را تکرار کند. اسپرگل گفت:

هردو اعضای جمهوری‌خواه و دموکرات کنگره همیشه به‌‌طور جدی از اخترفیزیک پشتیبانی کرده‌اند. من امیدوار هستم این قطعی بودجه‌ها لغو شود.

دوربین‌های حرفه‌ای DSLR و بدون آینه‌ی کانن که از قابلیت تعویض لنز برخوردار هستند، برای شانزدهمین سال متوالی، یعنی در بازه‌ی سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۸ میلادی موفق شده‌اند تا بیشترین سهم از بازار جهانی را به خود اختصاص دهند.

کانن قطعات کلیدی دوربین‌ها، از جمله حسگر تصویربرداری CMOS، پردازنده‌ی تصویری و لنزهای قابل تعویض را خود توسعه می‌دهد. این قطعات براساس دیدگاه کانن، یعنی «سرعت، راحتی و کیفیت بالای تصویر» توسعه می‌یابند. این شرکت بازه‌ی گسترده‌ای از دوربین‌ها، از جمله دوربین‌های رده بالا برای عکاسان حرفه‌ای تا دوربین‌های ارزان برای تصویربرداری ساده و آسان را به بازار عرضه می‌کند. بدیهی است که کانن مصمم است تا ارائه‌ی محصولات را برای برطرف سازی نیازهای گرو‌ه‌های مختلف کاربران ادامه دهد.

در سال ۲۰۰۳ و درحالی‌که بازار دوربین‌های DSLR حرکت روبه‌جلوی خود را آغاز کرده‌بود، این غول دنیای تصویربرداری دست به معرفی دوربین EOS 300D زد. این دوربین فوق‌العاده با قیمت رقابتی و طراحی جمع‌وجور و سبک خود، بخش اعظم بازار جهانی را به خود اختصاص داد و زمینه را برای رشد بازار دوربین‌های DSLR فراهم کرد. از آن زمان تاکنون، کانن دست به ارائه‌ی مجموعه‌ی متنوعی از دوربین‌ها زده است؛ از جمله دوربین‌های خانواده‌ی EOS-1D و EOS-5D که زمینه را برای ثبت ویدئو با دوربین‌های DSLR فراهم کردند.

Canon EOS M50

در ماه مارس ۲۰۱۸ نیز این شرکت دست به معرفی محصولاتی نظیر دوربین بدون آینه‌ی EOS M50 و دوربین DSLR مدل EOS 2000D زد. این دوربین‌ها به عکاسان تازه‌کار اجازه می‌دهند تا به‌سادگی تصاویری با ظاهر حرفه‌ای ثبت کنند و از سهولت در عکاسی لذت ببرند. در تلاش برای پیشرفت در بازار تصویربرداری، کانن موفق شده تا در سال ۲۰۱۸ میلادی هم بیشترین سهم از بازار جهانی را نصیب خود کند.

در سپتامبر ۲۰۱۸، کانن با هدف گسترش و ساده‌سازی تصویربرداری، دست به عرضه‌ی دوربین بدون آینه‌ی EOS R زد؛ دوربینی با حسگر فول‌فریم که از سیستم تصویربرداری جدید بدون آینه بهره می‌برد. همچنین، این غول ژاپنی در فوریه‌ی ۲۰۱۹ نیز دوربین EOS RP را به بازار ارائه کرد. این دوربین کوچک، سبک و کاربردی، از انواع دوربین‌های بدون آینه است و به حسگر فول‌فریم مجهز شده است. درکنار این دوربین‌ها، کانن در حال توسعه‌ی شش لنز RF جدید است که در آینده به خانواده‌ی محصولات EOS R اضافه خواهند شد.

Canon EOS RP

ژاپنی‌ها در ادامه نیز به بهبود فناوری‌های بصری و تصویربرداری خود ادامه خواهند داد تا ابزارهای قدرتمندتری را به خانواده‌ی EOS اضافه کنند. ابزارهایی که می‌توانند نیازهای گسترده‌ی کاربران را برطرف کنند و به رشد فرهنگ عکاسی و فیلم‌برداری کمک کنند.

الساندرو استانزانی، مدیر اجرایی بخش فناوری‌های تصویربرداری و ارتباطی کانن در اروپا، خاورمیانه و آفریقا در این رابطه می‌گوید:

علاوه‌بر حفظ جایگاه نخست در بازار، کانن از نظر تعداد محصول عرضه شده و ارزش سهام نیز در اروپا، خاورمیانه و آسیا برتری خود را حفظ کرده است. ما به گسترش مرزهای نوآوری در تصویربرداری ادامه می‌دهیم. نتایجی که ما به‌دست آورده‌ایم، نشان‌دهنده‌ی تقاضای [بازار] برای فناوری‌ها و سیستم‌های تصویربرداری جدید هستند.

همه‌‌چیز تقریبا یک‌‌شبه رخ داد! شاید باور کردنش سخت باشد؛ ولی بحران در سارایوو، پایتخت بوسنی و هرزگوین تقریبا یک‌‌شبه رخ داد. رهشاد تروبانیا، یک نوجوان معمولی ساکن در شهری پیشرفته و روبه‌‌رشد بود که حتی چند سال پیش، میزبانی مسابقات المپیک زمستانی جهان را نیز برعهده داشت. تا اینکه در ۵ آوریل ۱۹۹۲، ناگهان دنیا برای او و سایر شهروندان سارایوو کاملا دگرگون شد.

شاید تنها چیزی که به حتی به ذهن رهشاد و سایر ساکنین این شهر بزرگ هم خطور نمی‌‌کرد، آغاز چنین کابوسی وحشتناک بود که تا چهار سال به درازا کشید؛ تمام شهروندان سارایوو یک‌‌شبه در محاصره‌‌ی ارتش صربستان درآمدند. در محاصره‌‌ی سارایوو، زندگی روزمره‌‌ی شهروندان عادی ناگهان قرین با صدای مهیب شلیک توپخانه‌‌ها و تفنگ تک‌‌تیراندازها شد. صدای شلیک‌‌هایی کور در جای‌‌جای شهر به‌‌گوش می‌‌رسید، کار به‌‌آنجا رسیده بود که انجام اموری ساده مانند عبور از خیابان یا ایستادن در صف نان نیز برای مردم بدل به تجربه‌‌ای مرگبار شده بود؛ هر لحظه این امکان وجود داشت که شهروندان توسط سربازان مستقر در تپه‌های اطراف شهر مورد اصابت گلوله قرار گیرند.

درحالی‌‌که شاید گلوله و خمپاره واضح‌‌ترین تهدید پیش‌‌روی ساکنین بخت‌‌برگشته‌‌ی سارایوو بود، اما تروبانیا و همسایگانش با تهدیدی تازه مواجه شده بودند که از دل شرایط جدید جامعه برخاسته بود: قحطی.

تروبانیا که آن زمان تنها ۱۹ سال داشت این‌‌گونه به خاطر می‌آورد:

تقریبا می‌‌توان گفت غذا دریک چشم‌‌برهم‌‌زدن تمام شد. اندک مواد غذایی موجود در فروشگاه‌ها به‌‌سرعت تمام شد و بسیاری از فروشگاه‌ها غارت شدند. مواد موجود در کابینت‌‌ها و یخچال‌‌های خانه برای تغذیه‌‌ی یک خانوار چندان زیاد نبودند و دیری نپایید که همه‌‌چیز تمام شد.

حتی ایستادن در صف‌‌های طولانی توزیع جیره‌های غذایی آژانس‌های کمک‌رسانی بشردوستانه و سازمان ملل در سارایوو نیز با ریسک‌‌های جدی همراه بود

تا زمان شکست محاصره‌‌ی سارایوو در سال ۱۹۹۶، بیش از ۱۱ هزارو پانصد نفر از ساکنین این شهر تلف شدند. بسیاری از غیرنظامیان در اثر اصابت گلوله‌‌های انفجاری، برخورد ترکش‌‌ها و گلوله‌های سرگردان کشته شدند؛ بااین‌‌حال، دراین‌میان یقینا کسانی نیز بودند که تنها بر اثر شدت سرما و گرسنگی جان باخته بودند؛ چراکه در طول محاصره، گاز و برق شهر نیز قطع شده بود.

تروبانیا به خاطر می‌آورد که با وجود هجمه‌‌ی سنگین مرگ و ویرانی در شهر، ساکنان سارایوو مقاومتی مثال‌‌زدنی از خود نشان دادند. او می‌‌گوید:

مردم ساکن حومه‌‌ی شهر که صاحب باغچه‌‌‌‌های برای پرورش گیاهان بودند، محصولات خود را به اشتراک می‌‌گذاشتند. آن‌ها بذرهای خود را به همسایگان می‌‌دادند تا آن‌‌ها نیز بتوانند در گلدان‌‌های کوچک روی بالکن خود، سبزیجات بکارند. طعم آن گوجه‌فرنگی‌‌هایی که روی بالکن خودتان پروش می‌‌دادید، دلچسب بود.

در حالی‌‌که جامعه‌‌ی بین‌المللی مشغول رایزنی در مورد نحوه‌‌ی مداخله در درگیری‌‌های روزافزون بوسنی بود، نیروهای کانادایی که به‌‌عنوان بخشی از نیروهای صلح سازمان ملل فعالیت می‌‌کردند، موفق شدند فرودگاه سارایوو را بازگشایی کنند. این گامی بسیار مهم بود؛ چراکه درادامه، بیش از ۱۲۰۰ هواپیمای حامل کمک‌های بشردوستانه‌‌ی سازمان ملل متحد در طی این محاصره توانستند ۱۶۰ هزار تن مواد غذایی، دارو و دیگر کالاهای ضروری را به‌‌دست شهروندان برسانند. تروبانیا این چنین می‌‌گوید:

بدون کمک‌‌های بشردوستانه، سارایوو دیگر قادر به ادامه‌‌ی حیات نبود. ۹۰ درصد از ساکنین تنها با مواد غذایی توزیع‌‌شده توسط سازمان ملل توانستند به زندگی خود ادامه دهند. تنها افراد بسیار ثروتمند می‌توانستند جواهرات، آثار هنری و هر چیز باارزش دیگری را در ازای غذای بیشتر در بازار سیاه مبادله کنند.

مردم سارایوو درطول محاصره‌‌ی ۴۷ ماهه، تلاش می‌کردند از هر تکه زمینی برای پرورش غذای موردنیاز خود نهایت استفاده را ببرند

اما آن دسته از افراد که پولی نداشتند، مجبور بودند به روش‌های دیگری برای تکمیل جیره‌های غذایی ناچیز خود متوسل شوند. تروبانیا نیز مانند بسیاری از هم‌‌قطاران خود درسارایوو، در تلاشی مایوسانه برای دفاع از خانواده و وطن خود سلاح به‌‌دست گرفت، هنگام بازگشت از جنگ نیز در بیمارستان شهر خون ‌داد و در ازای تمامی این خدمات، تنها یک کنسرو گوشت دریافت کرد. او درادامه می‌گوید:

ما باید روش‌‌های دیگری را نیز می‌‌آزمودیم. ما از میان کتاب‌ها جست‌وجو می‌‌کردیم تا ببینیم کدام گیاهان خوردنی هستند تا بتوانیم سالادی از این نوع گیاهان درست کنیم. روزهایی بود که ما تنها یک تکه نان و چای برای خوردن داشتیم و همچنین روزهایی بود که همین‌‌ها را هم نداشتیم. این یک تلاش واقعی برای بقا بود.

باور کردن وقوع چنین ماجرایی در قلب اروپا، آن هم در کم‌تر از ۳۰ سال پیش کمی دشوار است. اما داستان‌‌هایی نظیر ماجرای تروبانیا هنوز به فراموش‌‌خانه‌‌های تاریخ سپرده نشده‌‌اند.

به‌‌لطف جنگ، ناآرامی‌‌های سیاسی و خشکسالی، جهان ما امروزه در میانه‌‌ی بدترین دوران قحطی خود از زمان جنگ جهانی دوم به‌‌سر می‌‌برد. سیستم هشدار اولیه‌‌ی قحطی که یک سازمان آمریکایی برای پیش‌‌بینی شرایط اضطراری بشر است، می‌‌گوید در سال ۲۰۱۹، ۸۵ میلیون نفر از مردم ۴۶ کشور جهان نیازمند کمک‌‌های فوری غذایی هستند؛ این جمعیت معادل مجموع جمعیت مردم بریتانیا، یونان و پرتغال است. بنابر اعلام برنامه‌‌ی جهانی غذا ازسوی سازمان ملل، برآورد می‌شود که هم‌‌اکنون ۱۲۴ میلیون نفر در سرتاسر جهان با بحران غذا مواجه هستند.

از سال ۲۰۱۵ تاکنون، تعداد افراد درمعرض خطر قحطی حدود ۸۰ درصد افزایش یافته است که دراین‌میان مردم سودان جنوبی، یمن، شمال‌‌غربی نیجریه و افغانستان بدترین وضعیت را تجربه کرده‌‌اند.

درحالی‌که تصاویر کودکان دچار سوءتغذیه‌‌ی شدید در اتیوپی توانست در خلال دهه‌‌ی ۱۹۷۰ میلادی عمیقا روی آگاهی جوامع غربی مؤثر واقع شود، واقعیت تلخ آن است که این روزها چهره‌‌ای مدرن از قحطی، آن‌‌هم کاملا بدون سروصدا در حال ظهور است.

چهره‌‌ی قحطی مدرن در چندین کشور آفریقایی از جمله سومالی تقریبا از دید بسیاری از جوامع توسعه‌‌یافته مخفی مانده است

به‌‌عنوان یکی از دلایل چنین غفلتی، به‌‌نظر می‌‌رسد دنیا خود را متقاعد کرده است که قحطی دیگر رخ نخواهد داد. البته این کاملا درست است که تعداد تلفات ناشی‌‌از قحطی کاهش یافته است. بنابر اظهارات الکس دوال، مدیر اجرایی بنیاد جهانی صلح در دانشگاه تاف از بوستون، در ۱۰۰ سال منتهی‌‌به دهه‌‌ی ۸۰ میلادی، هر ساله یک میلیون نفر براثر قحطی جان خود را ازدست داده‌‌اند. او می‌‌افزاید:

از آن زمان به بعد، میزان مرگ‌‌ومیر به ۵ الی ۱۰ درصد از مقدار خود رسید. ما دیگر با هیچ جامعه‌‌ای مواجه نبوده‌‌ایم که کاملا درگیر گرسنگی بوده باشد. رشد بازارهای جهانی، ایجاد زیرساخت‌های بهتر و سازوکارهای بشردوستانه تقریبا قحطی را تا مرز ریشه‌‌کنی پیش برد و این روند تا همین چند سال پیش ادامه یافته بود.

قحطی در حال حاضر دوباره درشمایل تهدیدی جدید ظاهر شده است. اما علت این ظهور دوباره چیست؟ پاسخ این پرسش در «جنگ» و «سیاست‌‌های نادرست» نهفته است. دوال می‌‌گوید:

این به‌‌واقع یکی از طنزهای دنیای مدرن ما محسوب می‌‌شود. به‌‌لطف زنجیره‌های غذایی جهان و تجارت بین‌المللی، ما می‌توانیم محصولات را تنها ظرف چند روز در سرتاسر اقیانوس‌‌ها جابه‌جا کنیم. ما امروزه می‌توانیم قفسه‌های سوپرمارکت‌‌های خود را انباشته از محصولاتی ببینیم که هریک در گوشه‌‌ای از جهان تولید شده‌‌اند و این تولیدات حتی شامل کشورهایی می‌‌شود که در همسایگی همین جوامع قحطی‌‌زده زندگی می‌‌کنند. با این میزان سرسختی مردم جهان، ظهور دوباره‌‌ی گرسنگی بسیار دورازذهن به‌‌نظر می‌‌رسید. یک دولت باید بی‌‌اندازه بی‌‌کفایت باشد که با سیاست‌‌های خود بتواند مردم را از آنچه که نیاز دارند، محروم کرده و محیط‌ زندگی آن‌‌ها را نابود کند. این همان شالوده‌‌ی انواعی از قحطی‌‌ها است که ما امروزه در مکان‌هایی مانند سوریه، سودان جنوبی و یمن می‌بینیم.

مناقشات، خشکسالی و بی‌ثباتی سیاسی باعث شده است تا بیش از ۸۵ میلیون نفر در نیاز مبرم به کمک‌‌های فوری غذایی گرفتار آیند

اما حتی در کشورهای توسعه‌یافته نیز دورنمای کمبود مواد غذایی شاید آنقدرها هم که تصور می‌‌کنیم، دور نباشد. زنجیره‌‌ی غذایی بین‌المللی که امروزه غذای ما را تأمین می‌‌کند، در تعادل شکننده‌‌ای قرار گرفته است.

دردناک آن است که برای فروپاشی این تعادل، حتما نباید فجایعی نظیر جنگ و خشکسالی رخ دهد. در ونزوئلا، کشوری که سرشار از ذخایر غنی نفتی است، بحران سیاسی ناشی از تورمی افسارگسیخته منجربه کمبود غذا و دارو شده است؛ بحرانی عمیق که خانواده‌ها را مجبور کرده که با مصرف گوشت فاسد زندگی خود را بگذرانند و میلیون ‌ها نفر دیگر را نیز راهی کشورهای همسایه کرده است. بحران مالی حوزه‌‌ی یورو نیز که اقتصاد یونان را تا آستانه‌‌ی فروپاشی رسانده بود، باعث کمبود مواد غذایی در این کشور بحران‌‌زده شد.

دراین‌میان، «بیماری»، «آب‌‌و‌‌هوای نامناسب» و «افزایش قیمت‌ها» منجر به کمبود تعدادی از محصولات محبوب در سال‌های اخیر شده است. افزایش قیمت برنج منجر به ایجاد وحشت در فیلیپین و دیگر کشورهای آسیایی شد و افزایش بی‌‌رویه ی تقاضا، باعث بروز بحران در تأمین این غذای اصلی شد. آب‌‌و‌‌هوای بد اروپا در سال ۲۰۱۰ خود آغازگر روند افزایشی قیمت در بسیاری از سبزیجات بود و ازسوی دیگر با مشکلات پیش‌‌آمده در برداشت محصول در چندین کشور، جهان با کمبود سراسری آووکادو مواجه شد.

بی‌ثباتی سیاسی و افزایش سرسام‌آور تورم در ونزوئلا، منجر به این شده است که مردم با این منظره از قفسه‌های خالی در فروشگاه‌‌های پایتخت روبه‌‌رو شوند

اعتراضات سال ۲۰۰۰ انگلستان در موضوع سوخت با بسته‌‌شدن مسیر پالایشگاه‌های نفت و انبارهای سوخت توسط کشاورزان و رانندگان تانکرها همراه شد. این موضوع خود باعث شد سوپرمارکت‌‌ها از ترس اتمام موجودی خود، اقدام به جیره‌‌بندی فروش موادغذایی خود کنند. حتی اقدام‌‌به احتکار مواد غذایی ازسوی مدارس، خانه‌های مراقبت، بیمارستان‌ها و خریداران بدبین در بریتانیا پس از برگزیت نیز نشان داد که حتی چند شایعه درمورد احتمال کمبود مواد غذایی می‌‌تواند چه آثار مخربی بر رفتارهای اجتماعی داشته باشد.

دانستن این نکته حائز اهمیت است که کمبود مواد غذایی منجر به قحطی نمی‌شود و بسیاری از قحطی‌ها نیز نتیجه‌‌ی مستقیم کمبود غذا یا دسترسی به غذا نیستند. تنها زمانی‌که گرسنگی تبدیل به یک تجربه‌‌ی جمعی می‌‌شود، قحطی بُروز خواهد یافت.

اما بُروز ناامنی غذایی پدیده‌‌ای است که بیشتر از آنچه که تصور می‌‌کنیم، رواج یافته است. بخش غذا و کشاورزی سازمان ملل برآورد کرده است که نزدیک به ۸۲۱ میلیون نفر در دنیا دچار سو تغذیه هستند. در ایالات‌متحده آمریکا که خود یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان مواد غذایی جهان است، نزدیک به ۱۲ درصد از خانواده‌‌ها در طبقه‌‌بندی «ناامنی غذایی» قرار گرفته‌‌اند و چیزی حدود ۶.۵ میلیون کودک به غذای کافی دسترسی ندارند.

دردهای گرسنگی

اما گرسنگی با شما چه خواهد کرد؟ به‌‌دلیل محدودیت‌‌های ناشی‌‌از مسائل اخلاقی درارتباط با انجام آزمایش‌‌هایعلمی در این حوزه، دانشمندان مجبور هستند به‌‌جای آزمایش‌‌های واقعی به تجربیات افرادی تکیه کنند که پیش‌‌تر توانسته‌‌اند از دوره‌های گرسنگی و قحطی جان سالم به در ببرند. بردلی الیوت، روان‌شناسی از دانشگاه وست‌‌مینستر که روی اثرات گرسنگی در مردی که سابقه‌ی تحمل ۵۰ روز بدون غذا را داشته است، می‌گوید: «در کوتاه‌مدت، براثر متابولیسم چربی‌‌های اضافی و بافت‌‌های ماهیچه‌‌ای شما دچار کاهش وزن خواهید شد». بدن انسان به‌‌صورت شگفت‌‌انگیزی قادربه تحمل شرایط کاهش وزن است. وقتی بدن فرد ۲۰ درصد از وزن خود را از دست می‌دهد، مصرف انرژی آن ۵۰ درصد کاهش خواهد یافت. دمای بدن پایین می‌‌آید و با غلبه‌‌ی رخوت و بی‌حالی در فرد، بدن سعی می‌‌کند مقدار اندک انرژی را که هنوز در اختیار دارد، حفظ کند. با‌‌این‌‌حال، درنهایت، تمامی اندام‌ها به‌‌جز مغز شروع به تحلیل‌رفتن می‌‌کنند که به نظر می‌رسد خود نوعی مکانیزم سازگاری برای حفظ مغز در شرایط قحطی باشد. الیوت ادامه می‌‌دهد:

همچنین ممکن است مشکلاتی برای کبد و کلیه نیز رخ دهد. همچنین تنظیم فشار خون نیز دچار نقصان خواهد شد و این بدان معنا است که فرد به‌راحتی ممکن است از هوش برود.

در حالی‌‌که تصاویر مربوط‌‌به کودکان مبتلا‌‌به سوء تغذیه در طول دهه‌‌ی ۱۹۸۰ به‌‌شدت در رسانه‌‌ها منعکس شد، اما قربانیان قحطی اخیر در یمن عمدتا نادیده گرفته شده‌اند

همان‌طور که کمبود مواد معدنی و ویتامین‌ها در بدن تداوم می‌‌یابد، شانس بروز بیماری‌هایی مانند اسکوربوت(بیماری ناشی از کمبود ویتامین ث) و پلاگر (بیماری ناشی از کمبود ویتامین ب۳) نیز بیشتر می‌شود. بنابر گفته‌‌های ریتا بهیتا از برنامه‌‌ی جهانی غذا طی دهه‌ی ۱۹۹۰ درمورد کمبود شدید مواد غذایی در کره‌‌ی شمالی، کودکان نسبت به بزرگسالان در معرض آسیب‌‌پذیری بیشتری هستند و دربرابر بیماری‌‌های عفونی زودتر نشانه‌‌های ضعف و زوال را از خود نشان می‌‌دهند.

بقا بدون غذا می‌تواند به‌‌شدت وابسته‌‌به عواملی نظیر وزن بدن، تعداد ذخایر کالری موجود در چربی و سایر شرایط سلامتی فرد داشته باشد. زنان نسبت به مردان انعطاف‌پذیری بیشتری در این شرایط دارند. اما به‌‌طور کلی، بیشتر افراد در صورت کاهش وزن بدنشان به نیمی از شاخص توده‌‌ی نرمال خود، جان خود را ازدست خواهند داد که این وضعیت معمولا پس از تحمل ۴۵ تا ۶۱ روز بدون مصرف مواد غذایی رخ خواهد داد.

اما حتی برای آن‌هایی که از چنین شرایطی جان سالم به‌‌در می‌‌برند، عواقب بلندمدت‌‌تر دورازذهن نخواهد بود.

گرسنگی طولانی‌مدت می‌تواند بر قد افراد نیز تاثیر بگذارد. این وضعیت می‌‌تواند منجر به بُروز کوتاه‌‌قامتی در جمعیت‌هایی شود که از قحطی و کمبود شدید مواد غذایی رنج می‌‌برند. کودکانی که در شروع دوران قحطی بزرگ درچین (فاجعه‌ای که بیش از ۳۰ میلیون نفر را در خلال سال‌‌های ۱۹۵۹ تا ۱۹۶۱ به کام مرگ کشاند)، بین یک تا سه سال سن داشتند، در دوران بزرگسالی به‌‌طور متوسط ۲.۱ سانتی‌‌متر کوتاه‌‌تر از افرادی بودند که در دوران قحطی پرورش نیافته بودند. آن‌ها همچنین بازوان لاغرتری داشتند، وزن آن‌‌ها حدود ۴.۴ درصد کمتر بود و به‌‌طور میانگین موفقیت‌‌های تحصیلی کم‌‌تری را در مقایسه با سایرین کسب کردند. آمار سقط‌جنین در میان زنان باردار متعلق به این دوره‌‌ی زمانی نیز بالاتر از حد معمول گزارش شد.

نوزادانی که از قحطی اتیوپی در اواسط دهه‌‌ی ۱۹۷۰ جان سالم به در بردند، در دوران بزرگسالی با ریسک بالاتری در ابتلا به بیماری‌‌ها مواجه شدند. این نتایج درحالی مننشر شد که مطالعات دیگر، به فهرستی بلندبالا از مسائل پزشکی نظیر فشار خون، دیابت و بیماری‌های قلبی اشاره داشت که این گروه از افراد در سنین بالاتر با آن‌‌ها دست‌‌وپنجه نرم می‌‌کرده‌اند.

اما اثرات گرسنگی فراتر از سلامت جسمانی است. در طول قحطی بزرگ چین، تعداد مشاغل با کاهش ۲۵ درصدی مواجه شدند و این موضوع به‌‌شدت بر وضعیت اقتصادی کشور تاثیر گذاشت. همچنین کودکانی که از قحطی اتیوپی جان سالم به‌‌در بردند، در طول عمر خود با کاهش سه الی هشت درصدی درآمدهای خود در مقایسه با سایر افراد معاصر خود مواجه شدند.

بعضی از مردم در سارایوو به‌‌حدی به کمک‌‌های سازمان ملل برای تأمین غذا وابسته بودند که مجبور بودند برای یافتن یک لقمه نان خوردن، در زباله‌‌ها جست‌‌وجو کنند

شاید این مطالعات بتوانند سرنخ‌های مهمی را در اختیار ما قرار دهند؛ اما هرگز قادر نخواهند بود درد و رنج جان‌‌سوز ناشی‌‌از یک گرسنگی واقعی را برای ما نقل کند.

اوناگ والش، استاد مطالعات جنسیتی در دانشگاه گلاسکو کالدونین متوجه این موضوع شد که در خلال بُروز قحطی ایرلند طی سال‌‌های ۱۸۴۵ تا ۱۸۵۱، شمار افرادی که راهی بیمارستان‌‌های روانی شده‌‌اند، به‌‌طور خیره‌‌کننده‌‌ای افزایش یافته است. او می‌‌گوید:

شمار افراد معرفی‌‌شده به آسایشگاه‌‌های روانی آن‌‌هم در میان جمعیتی که در طول این زمان به‌‌طور مؤثر به نصف تعداد خود رسیده بودند، یک جهش عظیم را نشان می‌‌داد. برخی از این جمعیت ممکن است افرادی بوده باشند که به‌دنبال یک وعده‌‌ی غذایی مناسب بوده‌‌اند و ازقضا می‌‌دانستند در یک آسایشگاه چنین امکانی برای آن‌‌ها فراهم است؛ بااین‌‌حال، تغییراتی در نحوه‌‌ی تفکر افراد نیز قابل‌‌ مشاهده است.

مردم به‌‌شدت جبرگرا شده بودند. قحطی در ساحل غربی که دسترسی به دریا و ماهی وجود داشت، وضعیت بدتری به خود گرفته بود. شاید این موضوع چندان منطقی جلوه نکند؛ اما باید بدانید که این مردم تمامی دارایی‌‌هایشان شامل تورها و قایق‌های خود را فروختند. مردم گرسنه به تلاش برای به‌‌دام انداختن پرندگان، خوردن علف، گیاهان هرز و  حتی کاه متوسل شدند.

این ماجراهای تلخ، دربرگیرنده‌‌ی سرنخ‌هایی درمورد چگونگی سازگاری یافتن مردم با شرایطی نظیر ازدست‌‌رفتن ناگهانی منابع غذایی است.

مکانیسم‌های مقابله

در خلال قحطی هلند طی جنگ جهانی دوم، مردم گرسنه در فصل زمستان و اوایل بهار در تلاش برای زنده‌‌ماندن، شروع به جست‌‌وجوی گیاهان و قارچ‌‌ها کردند.

تین ون‌‌آندل، یکی از اساتید تاریخ گیاه‌شناسی دانشگاه لیدن در هلند می‌گوید در زمان آغاز جنگ جهانی دوم در هلند که کشوری ثروتمند و پرجمعیت با پوشش گیاهی نسبتا اندک محسوب می‌‌شد، جست‌‌وجو برای گیاهان اقدامی معمول محسوب نمی‌‌شد. مردم به نسخه‌‌های قدیمی از کتاب‌‌هایی با موضوع روش‌‌های طبخ گیاهان وحشی و نیز راهنمایی‌‌های خویشاوندان مسن خود برای یادگیری نحوه‌‌ی جمع‌آوری و پختن غذاهای قابل‌‌خوردن روی آوردند. آن‌ها شروع به مصرف چغندر قند، پیاز لاله، پوست سیب‌زمینی، گزنه و قارچ‌های وحشی کردند.

در اوج دوران جنگ‌‌های جهانی، حتی پارک‌های سلطنتی لندن برای پرورش غذای مایحتاج مردم اختصاص داده شد

ون‌‌آندل می‌افزاید:

گروه‌هایی از مردم شهر شروع به پرسه‌زنی در حومه‌‌ی شهر کردند. هر کس که می‌توانست تکه‌ای زمین را دراختیار بگیرد، آن را به باغچه‌‌ی سبزیجات تبدیل می‌‌کرد. مردم در حیاط‌‌های شهری خرگوش پرورش می‌دادند. آن‌ها حتی علوفه‌‌ی حیوانات را از مزارع یا ضایعات کشاورزی می‌‌دزدیدند.

در طول جنگ جهانی اول و دوم، بسیاری از پارک‌های سلطنتی معروف لندن به مردم اختصاص داده شد تا بتوانند مایحتاج خوراکی خود را در این مکان‌‌ها پرورش دهند. درحالی‌که امروزه استفاده از گیاه شابانک به‌‌عنوان یک افزودنی رایج در سالادها استفاده می‌‌شود، تاریخچه‌‌ی استفاده از آن به دوران جنگ جهانی دوم بازمی‌‌گردد؛ یعنی دورانی که ایتالیایی‌ها برای یافتن غذا به پرسه‌‌زنی در حومه‌‌ی شهرها مشغول بودند.

اخیرا نیز تهدید کمبود مواد غذایی مردم را مجبور کرده است تا مشاغل سنتی‌‌تری را مدنظر قرار دهند. برای نمونه، به‌‌دنبال بحران اقتصادی در یونان و کمبود مواد غذایی در این کشور، ثبت‌‌نام در مدارسی که در آن دوره‌‌های آموزش کشاورزی برگزار می‌‌شد، با افزایش قابل‌‌توجهی مواجه شد.

این اقدام می‌‌تواند آن‌‌ها را در موقعیت به‌‌مراتب بهتری قرار دهد. بنابه گفته‌‌ی الکس دوال، درشرایط قحطی، جمعیت‌‌های روستایی بهتر از جمعیت‌‌های شهری قادر به بقا هستند. او می‌گوید:

در مناطقی که به‌‌صورت سنتی مستعد بُروز قحطی هستند، مردم مزارع خود و شیوه‌های بقای مختص‌‌به‌‌خود را دارند. آن‌ها اندوخته‌‌هایی ارزشمند از دانش دارند. در آفریقا، مادربزرگ‌ها از غذاها، میوه‌‌ها و دانه‌های خوراکی موجود در جنگل‌‌ها اطلاع دارند. این دسته از افراد قادر به واکنش بسیار بهتری (در شرایط قحطی) خواهند بود.

برای رهشاد ترومبیا، خاطره‌‌ی آن کابوس ۴۷ ماهه‌‌ای که وی در سال ۱۹۹۲ تجربه کرد، هرگز محو نخواهد شد. اما باوجود تمام آن وحشت‌‌ها و بدبختی‌‌هایی که وی پشت سر گذاشته، او همچنان معتقد است که شهر او تنها با درپیش‌‌گرفتن شیوه‌‌ای متفاوت از تغذیه توانسته از ورطه‌‌ی جنگ و قحطی نجات یابد. او این‌‌گونه به خاطر می‌آورد:

کل سارایوو تبدیل به یک خانواده‌‌ی بزرگ شد. ما با یکدیگر بسیار مهربان بودیم و همه‌‌چیز را با یکدیگر به‌‌اشتراک می‌‌گذاشتیم . این چیزی بود که من قبلا هرگز به‌‌چشم ندیده بودم. مایه‌‌ی غرور من است که در روزگار ناامیدی و بدبختی، توانسته‌‌ام سارایوو را زیباتر از همیشه ببینم.

تصور چنین روزگار سختی برای ما که تا نزدیک‌‌ترین سوپرمارکت محله‌‌ی خود با قفسه‌‌هایی آکنده از انواع مواد غذایی رنگارنگ، بیش‌‌تر از ۱۰۰ قدم فاصله نداریم، کمی دشوار است؛ اما قطعا هیچ‌‌یک از اهالی سارایوو، کاراکاس، صنعا یا دمشق نیز هرگز پیش از بُروز واقعه، حتی در ترسناک‌‌ترین خواب‌‌های خود نیز چنین کابوس‌‌هایی را به چشم ندیده بودند. پس بد نیست کمی تامل کنیم، گاهی همه‌‌چیز تقریبا یک‌‌شبه رخ می‌دهد.

حسین فلاح جوشقانی، معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرد، وزارت ارتباطات و سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی تلاش می‌کند تا قیمت ارائه‌ی خدمات اینترنت توسط اپراتور‌ها ازآنچه اکنون ارائه می‌شود، بالاتر نرود. وی برقراری توازن میان خواسته‌های کاربران اینترنت و اپراتورها را از وظایف وزارت ارتباطات و سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی دانست و راه‌حل آن را در پایین آوردن هزینه‌های اپراتورها عنوان کرد.

معاون وزیر ارتباطات در ادامه توضیح داد که قیمت اینترنت ایران ارزان‌تر از میانگین جهانی آن در حوزه‌ی اینترنت ثابت و اینترنت موبایل است اما باتوجه‌به درآمد و وضعیت اقتصادی، کاربران از قیمت بالای اینترنت شکایت دارند. از طرفی اپراتور‌ها باتوجه‌به هزینه‌های بالای سرمایه‌گذاری و نگه‌داری معتقدند که قیمت اینترنت در ایران ارزان است، وی گفت:

از نقطه ‌نظر بررسی‌های اقتصادی، قیمت اینترنت در ایران باتوجه‌به فضای رقابتی حاکم میان اپراتورها، بالا نیست چراکه مثلا در حوزه‌ی موبایل اپراتور‌ها می‌توانند هر گیگابیت بر ثانیه را حسب مصوبات تا ۴۰ هزار تومان به فروش برسانند. این در حالی است که در راستای فضای رقابتی میانگین قیمت هر گیگابیت بر ثانیه ۳.۵ تا چهار تومان است. در حوزه‌ی اینترنت ثابت که قیمت به‌مراتب پایین‌تر هم هست.

وی در ادامه اضافه کرد طبق مصوبه‌ی ۲۶۶ کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات که تأکید دارد ارائه‌کنندگان خدمات دسترسی به اینترنت پرسرعت ثابت ازطریق فناوری‌های سیمی (اعم از سیم مسی و فیبر) باید جداول تعرفه‌ای خود را مبتنی بر سرعت و به‌صورت غیر حجمی (Connection based) تنظیم کنند، وضعیت بهتر شده و مردم از سرویس‌هایی با کیفیت بهتر بهره‌مند می‌شوند.

اسکرام (Scrum) چهارچوبی برای مدیریت پروژه است که با تمرکز بر کار تیمی، مسئولیت‌پذیری و تکرار و پیشروی به سمت یک هدف مشخص اجرا می‌شود. این چهارچوب با یک فرضیه‌ی ساده آغاز می‌شود: کار را با آنچه می‌بینید یا می‌شناسید شروع کنید. پس‌ازآن، پیشرفت پروژه را پیگیری و بررسی کنید و در صورت نیاز، اصلاحات و تغییرات لازم را به وجود آورید.

اسکرام چیست

اسکرام چهارچوبی مبتنی بر تیم، برای توسعه‌ی سیستم‌ها یا محصولات پیچیده است که پروژه را طی یک فرایند تدریجی و پیش‌رونده، مدیریت می‌کند. به عبارتی شما همیشه در اسکرام، تحت پوشش یک تیم کار می‌کنید. این تیم باید عملکرد متقابل داشته باشد، یعنی از تمام توانایی‌های لازم برای تکمیل وظایف برخوردار باشد. به‌عنوان‌مثال در حوزه‌ی توسعه‌ی نرم‌افزار، تیم شما متشکل از توسعه‌دهندگان بک‌اند (Backend)، توسعه‌دهندگان فرانت‌اند (Frontend) و همچنین طراحان و آزمایش‌کنندگان خواهد بود.

در حالت ایده‌آل، اسکرام از مرحله‌ی خلق یا ایجاد مفاهیم آغاز می‌شود و در تمامی فازهای توسعه و آزمون محصول، معرفی، بازاریابی و فروش مورداستفاده قرار می‌گیرد. اما امروزه بیشتر شرکت‌ها فقط بخش «توسعه» را در تیم خود اعمال می‌کنند. اعضای این تیم‌ها باید تلاش کنند که به T-shaped برسند. این بدان معنی است که تخصص اعضای تیم اسکرام فقط به یک حوزه محدود نمی‌شود. آن‌ها باید از توانایی‌ها و مهارت‌های گسترده‌ای بهره ببرند تا بتوانند در حوزه‌های دیگر نیز به تیم و سایر هم‌تیمی‌ها خدمت کنند. البته، مسلماً منظور این نیست که اعضای تیم باید همه‌چیز را بدانند. بلکه همه آن‌ها متمایل‌اند فراتر از مسئولیت‌های خود پیش بروند و کارهای بیشتری انجام دهند.

اجایل و اسکرام

توسعه‌ی چابک یا اجایل (Agile) روش یا تکنیکی است که فرایند توسعه و آزمون چرخه حیات توسعه سیستم (SDLC) را با یک رویکرد تکرار متوالی پیش می‌برد. درواقع اجایل، محصول را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم می‌کند. اسکرام، تنها یکی از فرآیندهای تکرار و تکامل فرایند تدریجی توسعه‌ی نرم‌افزار چابک است که به ما اجازه می‌دهد در کوتاه‌ترین زمان ممکن، روی ارائه‌ی ارزش کسب‌وکار تمرکز کنیم. توجه داشته باشید که چهارچوب اسکرام، معمولاً با این مسئله سروکار دارد که الزامات و نیازهای پروژه، از ابتدای کار شناخته‌شده نیستند یا در طول مسیر تغییر می‌کنند. به همین دلیل پیش از اینکه به توضیح مزایا، اصول و عناصر اسکرام بپردازیم، خلاصه‌ای از مفاهیم رویکرد چابک را برای شما شرح می‌دهیم.

برخلاف رویکردهای سنتی توسعه‌ی نرم‌افزار مانند روش آبشاری یا واترفال، که در آن شما ممکن است ماه‌ها کار کنید بدن اینکه خروجی‌ها و نتایج کار را به مشتری نشان بدهید، در رویکرد چابک اصولاً همه‌چیز سریع و در پاسخ به نیازهای واقعی کاربر پیش می‌رود. توسعه‌ی چابک، تأکید و تمرکز را از روی شما به‌عنوان مجری پروژه برمی‌دارد و آن را به مشتریان اختصاص می‌دهد. اگر فکر می‌کنید که با تغییر کوچکی رو‌به‌رو هستید، باید بدانید که همین تحول، به نتایج فوق‌العاده کارآمدی منجر می‌شود.

تحقیقات مؤسسه‌ی مدیریت پروژه آمریکا نشان می‌دهد سازمان‌های چابک در ۶۵ درصد از موارد پروژه‌های خود را به‌موقع به پایان می‌رسانند (در مقایسه با ۴۰ درصد برای شرکت‌های غیر چابک). به‌علاوه آن‌ها به ۷۵ درصد از اهداف خود دست پیدا می‌کنند (در مقایسه با نرخ ۵۶ درصدی شرکت‌های غیر چابک) و حتی درآمد خود را حدود ۳۷ درصد سریع‌تر ارتقا می‌دهند.

در مرور ابتدایی، متوجه می‌شویم که رویکرد چابک با توسعه‌ی سریع‌تر، ارائه یا عرضه‌ی بیشتر و همچنین درآمد بیشتر همراه است. پس چرا باید در استفاده از مدیریت چابک پروژه‌ها تردید داشته باشیم؟ واقعیت این است که رویکرد چابک نیز مانند هر ابزار یا روش دیگری، از ویژگی‌های خاصی برخوردار است و شما پیش از آنکه تصمیم نهایی را در خصوص پیاده‌سازی این رویکرد اتخاذ کنید، باید ارزش‌ها و اصول آن را بشناسید.

مقدمه‌ای بر رویکرد چابک

اجایل یا چابک؛ در اصل نه یک فلسفه است و نه یک روش‌شناسی (متدولوژی). چابک، اصطلاحی برای توصیف یکی از رویکردهای مدیریت پروژه است که تغییرات تدریجی و مبتنی بر بازخورد توسعه‌ی نر افزار را اولویت‌بندی می‌کند. تا چند دهه‌ی گذشته، روش آبشاری (Waterfall) به‌عنوان رایج‌ترین رویکرد توسعه‌ی نرم‌افزار (و عموم محصولات) شناخته می‌شد. به همین دلیل هم‌ زمان و تلاش زیادی به جمع‌آوری منابع و فرایندهای برنامه‌ریزی اختصاص می‌یافت. ضمن آنکه برنامه‌ریزی‌ها، معمولاً مستلزم انبوهی از تصمیم‌هایی بودند که صرفاً براساس فرضیات اتخاذ می‌شدند.

در دهه‌ی ۷۰ میلادی، کاملاً مشخص‌شده بود که رویکرد آبشاری، فرایند کارآمد و مؤثری نیست. توسعه‌دهندگان مدرن حس می‌کردند که روش آبشاری بسیار محدودکننده و نظارت‌شده است و خیلی آهسته پیش می‌رود. در اواخر دهه‌ی ۹۰، هنگامی‌که نسل هکرها راه خود را به نیروی کار باز کردند، این زمزمه‌ها تقویت شد. درحالی‌که روش آبشاری، متکی بر پیش‌بینی و تسلسل است، توسعه‌دهندگان به یک رویکرد مدیریتی انعطاف‌پذیر نیاز داشتند که ظرفیت خطا، باگ، عقب‌گرد و دریافت بازخورد از کاربران واقعی را داشته باشد.

به همین دلیل در سال ۲۰۰۱، یک گروه ۱۷ نفره دوره هم جمع شدند تا یک راه جایگزین برای فرایندهای سنگین فعلی توسعه‌ی نرم‌افزار، که تأکید زیادی بر مستندسازی و ثبت مدارک داشت، ایجاد کنند. آن‌ها پس از مدتی کوتاه، طی بیانیه‌ای اعتقاد خود را درباره‌ی اینکه پروژه‌های نرم‌افزاری چگونه باید اجرا شود، منتشر کردند. این بیانیه Agile Manifesto یا مانیفست توسعه‌ی چابک نام دارد.

بیانیه یا مانیفست توسعه‌ی نرم‌افزاری چابک، حاوی چهار قاعده است:

• افراد و تعاملات، نسبت به فرایندها و ابزارها ارجحیت دارند.
• یک نرم‌افزار قابل‌استفاده و کارا، مهم‌تر از مستندات پیچیده و مشروح است.
• مشارکت مشتری در فرایند کار، نسبت به مذاکرات و بندهای قرارداد، در اولویت قرار دارد.
• پاسخ به تغییرات، مهم‌تر از اجرای  یک برنامه و طرح ثابت است.

قواعد بالا، به این معنی نیست که شما باید همین امروز، ابزار، مستندات و برنامه‌های زمان‌بندی‌شده‌ی پروژه را دور بریزید. همه‌ی این عناصر برای تلاش‌های توسعه‌ی پروژه ارزشمند هستند، اما ابتدا باید روی گزینه‌هایی متمرکز شوید که مانیفست چابک آن‌ها را در اولویت قرار داده،  یعنی افراد، پروتوتایپ‌ها، مشارکت و تکرار.  البته گروه ۱۷ نفره‌ای که از آن‌ها یادکردیم، فهرستی از ۱۲ اصل راهنما را نیز منتشر کردند که درک مدیریت پروژه با رویکرد چابک، کمک می‌کند:

۱- بالاترین اولویت، جلب رضایت مشتریان ازطریق تحویل سریع و ادامه‌دار نتایج عاری از خطای هر یک از بخش‌های کوچک‌تر پروژه، در فواصل زمانی کوتاه است.

۲- تغییر الزامات و نیازمندی‌های پروژه حتی در اواخر فرایند توسعه نیز مورد استقبال قرار می‌گیرد. چراکه تغییراتی که به بهبود محصول (نرم‌افزار) منجر شوند، مسلماً رضایت مشتریان را در پی خواهند داشت.

۳- ارائه‌ی زودهنگام نرم‌افزار یا محصول کاربردی در فواصل زمانی کوتاه (از چند هفته تا چند ماه)

۴- توسعه‌دهندگان و ذینفعان / مالکان نرم‌افزار باید به‌صورت روزانه با یکدیگر مشارکت داشته باشند.

۵- تیم پروژه را از افراد باانگیزه تشکیل دهید، محیط و فضای لازم برای پیشرفت را در اختیار آن‌ها قرار دهید، از آن‌ها حمایت کنید و اطمینان داشته باشید که کار را به‌خوبی تکمیل می‌کنند.

۶- جلسات و مباحثات رودررو، کارآمدترین و مؤثرترین راه برای موفقیت پروژه است.

۷- یک محصول نهایی قابل‌استفاده و کاربردی، آخرین مقیاس سنجش پیشرفت پروژه خواهد بود.

۸- فرایندهای چابک، توسعه‌ی پایدار را ارتقا می‌دهند. اسپانسرها، توسعه‌دهندگان و کاربران باید بتوانند سرعت پیشرفت ثابتی را در طول زمان (بلندمدت) حفظ کنند.

۹- توجه مداوم به مزایای فنی و طراحی خوب، رویکرد چابک را تقویت می‌کند. به عبارتی تیم چابک، همیشه از بهترین فناوری‌ها و دستاوردهای حوزه‌ی توسعه‌ی نرم‌افزار استفاده می‌کند.

۱۰- سادگی، به معنای هنر به حداکثر رساندن میزان کار انجام‌نشده، یکی از عناصر ضروری رویکرد چابک محسوب می‌شود.

۱۱- بهترین معماری‌ها، الزامات و طرح‌ها، از تیم‌هایی حاصل می‌شوند که خود-سازمان هستند، یعنی تیم‌های مستقلی که خودشان را سازمان‌دهی می‌کنند.

۱۲- در فواصل زمانی مشخص، اعضای تیم درباره‌ی این موضوع که چگونه می‌توان کارایی بیشتری داشت، تأمل و همفکری می‌کنند. سپس تیم رفتار خود را براساس نتایج گفتگوها، اصلاح می‌کند یا تغییر می‌دهد.

اگر به صنعت توسعه‌ی نرم‌افزار امروزی نگاه کنید، متوجه می‌شوید که این اصول و حتی کل رویکرد چابک، پاسخی به انتظارات سطح بالای کاربران هستند.

واقعیت این است که کاربران، اهمیتی به مستندات پروژه نمی‌دهند. آن‌ها می‌خواهند نرم‌افزاری در دست داشته باشند که خوب کار کند. طرح و برنامه‌های بلندمدت شما برای آن‌ها در اولویت نیست، بلکه آن‌ها می‌خواهند محصول خود را سریع‌تر تحویل بگیرند. آن‌ها می‌خواهند که یک باگ، «دیروز» رفع شده باشد نه طی هفته‌ی آینده یا نسخه‌ی بعدی نتایج.

آیا رویکرد چابک برای تیم شما مناسب است؟

چیزی که تا این بخش مشاهده کردیم، صرفاً لایه‌ی بیرونی یا ظاهر رویکرد چابک است که طبیعتاً فوق‌العاده به نظر می‌رسد. اما همان‌طور که قبلاً گفتیم، رویکرد مدیریتی چابک برای همه‌ی پروژه‌ها سودمند نیست. چرا؟ رویکرد چابک، ممکن است به معنای جدایی از همه‌ی فرایندهایی باشد که تیم یا سازمان شما، به آن‌ها خو گرفته است. اجایل یعنی حرکت سریع. بنابراین در این رویکرد همه‌چیز از قبل تنظیم و برنامه‌ریزی نمی‌شود. آیا محیط فعلی تیم شما می‌تواند چنین تغییراتی را تاب بیاورد؟ پنج سؤال زیر به شما کمک می‌کنند پاسخ درست را بیابید.

۱- آیا حاضر هستید پروژه‌ای را آغاز کنید، بدون اینکه بدانید درنهایت آن را چگونه به پایان می‌برید؟

احتمالاً تابه‌حال اصطلاح «سریع شکست خوردن» را شنیده‌اید. این اصطلاح به رویکرد چابک اشاره دارد. شما در این روش، سریع حرکت می‌کنید و نتایج را به‌طور مداوم، با کاربران واقعی آزمایش می‌کنید. اگر عادت دارید که همیشه همه‌چیز را تحت کنترل داشته باشید، رویکرد چابک استرس زیادی به شما وارد می‌کند. قبل از اینکه رویکرد چابک را بپذیرید، از خودتان بپرسید که آیا حاضرید نسخه‌ی پایین‌تر از نسخه‌ی نهایی محصول را با کاربران واقعی تست کنید؟ آیا راه‌اندازی یک MVP (حداقل محصول پذیرفتنی) به شما احساس خوبی می‌دهد؟ یا فکر می‌کنید پیش از آنکه محصول خود را معرفی کنید، باید پروژه را کاملاً تکمیل کرده و محک زده باشید؟

۲- چقدر ریسک گریز هستید؟

همان‌طور که اشاره شد، رویکرد چابک براساس «اجرا و پیاده‌سازی مداوم و یادگیری از اشتباهات» پیش می‌رود. پس شما نسبت به رویکردهای سنتی، با سطوح بالاتر خطرپذیری مواجه هستید.

۳- تیم شما چقدر انعطاف‌پذیر است؟

در رویکرد چابک، شما مرتباً با مشتریان خود همفکری می‌کنید تا محصول را بهبود دهید. مسئله اینجا است که همه‌ی توسعه‌دهندگان، طراحان و سازندگان، از خودبینی کم یا زیادی برخوردار هستند. آیا بازیگران کلیدی تیم شما می‌توانند احساس شخصی خود را کنار بگذارند و تلاش و ایده‌های خود را با نیازهای مشتری سازگار کنند؟

۴- سلسله‌مراتب شرکتی شما چقدر سخت‌گیرانه است؟

تعاملات مداوم روش چابک، صرفاً به ارتباط با کاربران و مشتریان محدود نمی‌شود. توسعه‌دهندگان محصول نیز باید هرروز با ذینفعان و مالکان پروژه در ارتباط باشند. این روند در صورتی امکان‌پذیر است که در فرهنگ‌سازمانی شما، سلسله‌مراتب غیرقابل‌دسترس و سختی وجود نداشته باشد.

۵- چگونه پیشرفت و موفقیت تیم را اندازه‌گیری می‌کنید؟

درنهایت همان‌طور که دیدیم، مدیریت پروژه‌ی چابک دائماً تلاش می‌کند تا فرایندهای خود را بهبود دهد و محصول را بهتر کند. بنابراین اگر تیم یا رهبر پروژه، از ایده‌های هیجان‌انگیز جدید استقبال نمی‌کند، باید کمی دست نگه‌دارید. از خودتان بپرسید که فرهنگ‌سازمانی شما، موفقیت و پیشرفت را چگونه تعریف می‌کند؟ آیا می‌توانید قدم‌های کوچک و پایداری که شما را به هدف نهایی نزدیک‌تر می‌کند، ببینید؟

بهره‌گیری از رویکرد مدیریت پروژه‌ی چابک در تیم‌های فنی

رویکرد چابک، ترکیبی از برنامه‌ریزی و اجرای مداوم، یادگیری دائمی و تکرار است. بااین‌حال یک پروژه‌ی پایه‌ی چابک را می‌توان به هفت مرحله تقسیم کرد:

مرحله‌ی ۱: تعریف چشم‌انداز

درواقع شما باید علت کار خود را توضیح دهید، زیرا در طول مسیر پروژه، بارها به این عقیده‌ی اصلی مراجعه می‌کنید. به‌علاوه اعضای تیم باید هدف نهایی و علت تلاش‌های خود را بدانند. برای شرکت‌های تولیدی، سخنرانی آسانسوری یا Elevator Pitch یکی از بهترین راه‌های تعریف چشم‌انداز است:

مشخص کنید که چه افرادی، چه محصولی (نام محصول، دسته‌بندی محصول) را برای چه کسی (مشتری هدف) توسعه می‌دهند. چه جایگزین‌هایی (رقبا) برای محصول شما وجود دارد، محصول شما چه مشکلاتی را حل می‌کند و مزایای آن چیست.

همه‌ی ذینفعان کلیدی ازجمله مدیران و مسئولان اجرایی، مالکین پروژه و اعضای تیم باید در جلسه‌ی معرفی چشم‌انداز حضورداشته باشند.

مرحله‌ی ۲: نقشه‌ی راه محصول

تفاوت رویکرد چابک را در این مرحله به‌راحتی مشاهده می‌کنید: قرار نیست شما ساعت‌ها وقت بگذارید تا هر گام از مسیر را برنامه‌ریزی کنید. کافی است که تلاش‌های لازم برای تکمیل هر بخش یا قسمت از محصول را شناسایی و اولویت‌بندی کنید، به‌طوری‌که با کنار هم گذاشتن یا ترکیب این بخش‌های کوچک، به یک محصول نهایی قابل‌استفاده برسید.

برای مشخص کردن هر یک از بخش‌های کوچک پروژه، پنج اطلاعات کلیدی را وارد کنید: تاریخ، نام، هدف، ویژگی‌ها (فیچرها) و متریک. مزیت نقشه‌ی راه محصول این است که شما ایده‌ی واضحی از «چه‌کاری، چه زمانی، چگونه» و همچنین راه سنجش پیشرفت به دست می‌آورید.

مرحله‌ی ۳: برنامه‌ی تحویل نتایج

ازآنجاکه پروژه‌های چابک؛ نتایج متعددی را در مراحل مختلف ارائه می‌دهند و به عبارتی از چندین نسخه برخوردار هستند، ویژگی‌هایی که باید زودتر و در نسخه‌های اولیه ارائه شوند، اولویت‌بندی می‌شوند. به‌عنوان‌مثال اگر پروژه‌ی شما در ماه مهر راه‌اندازی می‌شود، می‌توانید MVP خود را برای اوایل ماه بهمن تنظیم کرده و ویژگی‌های اولویت بالا را در ماه اردیبهشت ارائه کنید. البته این فواصل، به پیچیدگی پروژه‌ی شما و طول اسپرینت‌ها (دوره‌های کار اختصاص داده‌شده به هر هدف) بستگی دارد. انتشار هر محصول معمولاً سه تا پنج اسپرینت را شامل می‌شود. در قسمت آینده‌ی آموزش اسکرام، از مفهوم اسپرینت بیشتر صحبت می‌کنیم.

 مرحله‌ی ۴: برنامه‌ریزی برای اسپرینت‌ها

در این مرحله از نمای ماکرو، به میکرو حرکت می‌کنید. تیم توسعه و مالک محصول، اسپرینت‌ها را برنامه‌ریزی می‌کنند. یک اسپرینت، چرخه‌ی کوتاه‌مدت توسعه است که در آن وظایف و اهداف خاصی دنبال می‌شود و معمولاً بین یک تا چهار هفته طول می‌کشد. طول اسپرینت‌ها باید در تمام مراحل پروژه یکسان بماند. در این صورت تیم می‌تواند باتوجه‌به عملکرد گذشته‌ی خود، کارهای آینده‌ی خود را با دقت بیشتری برنامه‌ریزی کند.

در ابتدای هر اسپرینت، تیم فهرستی از کارهای ناتمام ایجاد می‌کند. این کارها باید در بازه‌ی زمانی تعیین‌شده، قابل‌تکمیل باشند و به شما اجازه دهند یک محصول نرم‌افزاری قابل‌استفاده را توسعه دهید. سپس شما می‌توانید با استفاده از یکی از روش‌های چابک؛ که در ادامه‌ی مطلب معرفی می‌شوند، روی فهرست کارکنید.

مرحله‌ی ۵: جلسات ایستاده‌ی روزانه

در طول هر اسپرینت، شما به فرصت‌هایی نیاز دارید که مطمئن شوید موانع و انحرافاتی در مسیر رسیدن به انحراف وجود ندارد. جلسات روزانه‌ای که اعضای تیم در حالت ایستاده باهم گفت‌وگو می‌کنند، همان فرصتی است که به کمک شما می‌آید. در طول این جلسات ۱۵ دقیقه‌ای، تیم درباره‌ی سه موضوع بحث می‌کند: دیروز چه کردید؟ امروز روی چه چیزی کار می‌کنید؟ آیا مانعی بر سر راه حرکت تیم وجود دارد؟ توجه داشته باشید که جلسات ایستاده، برای تقویت ارتباطات خاصی که مدیریت پروژه چابک را هدایت می‌کند ضروری هستند.

مرحله‌ی ۶: بررسی

اگر تا این مرحله درست پیش رفته باشید، در پایان سیکل اسپرینت شما یک قطعه‌ی کاربردی از نرم‌افزار را در اختیاردارید. حالا باید آنچه انجام‌شده را با تیم و سایر ذینفعان کلیدی، مرور و بررسی کنید. کلید اصلی این است که برنامه‌ی اولیه‌ی خود را مرور کنید تا مطمئن شوید همه‌ی الزامات برآورده شده است. مالک محصول می‌تواند برخی از عملکردهای محصول را بپذیرد یا رد کند. مهم این است که اگر چیزی اشتباه پیش می‌رود، علت آن را بپرسید. چگونه می‌توانید اسپرینت بعدی را به شیوه‌ای تنظیم کنید که تیم، به اهداف مطلوب دست پیدا کند؟ در رویکرد اجایل، همه‌چیز به یادگیری مداوم و تکرار بستگی دارد و این امر شامل فرایندها و محصول شما نیز هست.

مرحله‌ی ۷: تعیین نقطه‌ی تمرکز بعدی

در مدیریت چابک پروژه، شما باید پس از برداشتن هر قدم، قدم بعدی خود را به‌طور روش بدانید. وقتی یک اسپرینت تکمیل‌شده و ویژگی‌های آن معرفی و بررسی‌شده‌اند، باید تصمیمی بگیرید که در مرحله‌ی بعد چه‌کاری انجام می‌دهید. هرچند این تصمیم به‌سرعت اتخاذ می‌شود، ولی باید به‌اندازه‌ای وقت بگذارید که بدانید از اسپرینت قبلی چه درس‌هایی می‌گیرید و در آینده چگونه آن را بهبود می‌دهید.

متدولوژی‌های چابک

XP

در سال ۱۹۹۹ کنت بک، یکی از هفده خالق توسعه‌ی نرم‌افزاری چابک، در کتاب برنامه‌نویسی مفرط رویکرد توسعه‌ی نرم‌افزار خود را توضیح داد. روش XP نسبت به اسکرام، تمرکز بیشتری بر نحوه‌ی نوشته شدن کدها و تست‌ها دارد.

هرچند کاربرد XP بسیار کمتر از اسکرام است، اما برخی از روال‌های آن مورد استقبال توسعه‌دهندگان قرارگرفته است، مانند برنامه‌نویسی دونفره، توسعه‌ی آزمون محور و ادغام یکپارچه یا مستمر.

Kanban

کانبان نیز مانند اسکرام روی تحویل مداوم نتایج متمرکز است و درعین‌حال همه‌ی فرایندها را ساده نگه می‌دارد و حجم کار زیادی را به تیم توسعه تحمیل نمی‌کند. سه اصل روش کانبان عبارت‌اند از:

• تصویرسازی جریان کار روی یک بورد
• محدود نگه‌داشتن حجم کاری که در حال اجرا است.
• وضوح بخشیدن به قدم‌های بعدی

اسکرام

اسکرام شناخته‌شده‌ترین روش توسعه‌ی چابک است و به‌لطف سادگی، کارایی اثبات‌شده و قابلیتی اجرای شیوه‌های مختلف دیگر روش‌های چابک، به‌به‌ویژه در دنیای توسعه نرم‌افزار بسیار محبوب است. در این روش، مالک محصول با تیم خود به‌خوبی کار می‌کند تا اهداف یا ویژگی‌های آن‌ها را شناسایی و اولویت‌بندی کند و این موارد را به چیزی که Backlog محصول نامیده می‌شود،  اضافه کند. بک‌لاگ‌ها می‌توانند ویژگی‌های، رفع باگ یا الزامات غیرکاربردی را شامل شوند، یعنی تقریباً هر چیزی که باید انجام شود تا یک نرم قابل‌استفاده و کاربردی آماده شود.

توسعه‌ی ناب و کریستال، دو تکنیک دیگر رویکرد چابک هستند که در فرصت مناسب به آن‌ها خواهیم پرداخت.

در این مطلب سعی کردیم شما را با اصول و قواعد و کلیات رویکرد چابک آشنا کنیم، زیرا این نکات پیش‌نیاز قسمت‌های آینده‌ی آموزش اسکرام محسوب می‌شوند. هفته‌ی آینده، از مزایا و معایب، اصول و نقش افراد در اسکرام صحبت می‌کنیم.   

در مراسم روز گذشته‌ی هواوی، دو گوشی پرچم‌دار پی ۳۰ و پی ۳۰ پرو همه‌ی نظرها را به خود جلب کردند تا شرکت چینی امروز را برای رونمایی پی ۳۰ لایت، عضو مقرون‌به‌صرفه‌ی این خانواده مناسب ببیند. پی ۳۰ لایت که پیش از این به‌صورت غیررسمی در وبسایت خرده‌فروش‌های مختلف ظاهر شده بود، این بار از سایت رسمی هواوی کانادا سر در آورده است. هرچند در این سایت رسمی خبری از مشخصات کامل این گوشی نیست، Freedom و Videotron، شرکای هواوی فهرست کامل مشخصات را منتشر کرده‌اند.

پی ۳۰ لایت نیز مانند هر گوشی دیگری که پسوند لایت را یدک می‌کشد، ماهیتی میان‌رده دارد. پردازنده‌ی کرین ۷۱۰، رم ۴ یا ۶ گیگابایتی و ۱۲۸ گیگابایت حافظه‌ی داخلی از جمله مشخصات میان‌رده‌ی جدید هواوی به شمار می‌آیند.

هواوی برای پی ۳۰ لایت دوربین سه‌گانه‌ای را در نظر گرفته است که سه حسگر ۲۴، ۸ و ۲ مگاپیکسلی را شامل می‌شود. حسگر اول از نوع استاندارد و دومی عریض است و حسگر ۲ مگاپیکسلی وظیفه‌ی تشخیص عمق تصویر را برعهده دارد. دوربین سلفی این دستگاه که خود را در بریدگی بالای نمایشگر ۶.۱۵ اینچی آن جای داده، ۳۲ مگاپیکسلی است.

نمایشگر گوشی مورد بحث از نوع LCD بوده و رزولوشنی برابر با ۱۰۸۰ × ۲۳۱۲ دارد که نسبت تصویری مابین ۱۹ به ۹ و ۱۹.۵ به ۹ را به دست می‌دهد.

ظرفیت باتری پی ۳۰ لایت که با درگاه USB نوع C شارژ می‌شود، ۳۳۴۰ میلی‌آمپرساعت است. جدیدترین گوشی هواوی هرچند از شارژ سریع پشتیبانی می‌کند اما این شارژ سریع برخلاف آن‌چه در پی ۳۰ دیدیم از نوع ۲۲.۵ وات نبوده و ۱۸ وات است.

امکان پیش‌سفارش P30 لایت هم‌اکنون وجود داشته و تا ۲۱ فروردین نیز ادامه دارد. کسانی که سریع‌تر اقدام به سفارش محصول کنند، در صورت خرید از فروشندگان مشخصی می‌توانند یک هواوی بند ۳ پرو رایگان نیز هدیه بگیرند. قیمت گوشی هواوی پی ۳۰ لایت که تنها در دو رنگ مشکی و آبی در دسترس است، ۳۲۰ دلار برای نسخه‌ی پایه است.