600 ميليون سال قبل، اقيانوسها سرشار از زندگي و حيات بود، اما به سختي ميتوان گفت كه آنمخلوقات نرمتن و بسيار ساده اجداد تقريبا تمام حيوانات امروزي موجود روي زمين بودهاند يا خير.همه چيز روال عادي را طي ميكرد تا اينكه اتفاقي افتاد. بيش از چند ده ميليون سال قبل و در چشم برهمزدني در مقياس طول دوران زمينشناسي، انفجار تكاملي منجر به تب و تابي در تنوع موجودات و افزايش پيچيدگي آنها از جمله گسترش موجودات چندسلولي و ظهور اولين جانوران اسكلتدار و سختپوست شد. نتايج حاصل از اين انفجار در نمونههاي فسيلي بخوبي ثبت شده، اما دليل چنين انفجاري و اينكه چرا و چه زماني اين اتفاق افتاد و اينكه چرا اتفاق مشابهي تاكنون نيفتاده تا به امروز به صورت رازي باقي مانده بود. تحقيقات جديد نشان ميدهد كه پاسخ اين سوال ممكن است در جستجو ميان دوران دوم زمينشناسي نهفته باشد. مرزهاي عجيبي كه تحت عنوان ناهمگوني بزرگ شناختهشده و ميان سنگهاي آذرين باستاني، صخرههاي دگرديسي و رسوبات جوان قرار دارد.پروفسور شانان پيترز، استاد زمينشناسي دانشگاه ويسكانسين مديسن معتقد است، ناهمگوني بزرگ سطوح بسيار برجستهاي را شامل ميشود كه تاكنون هيچ موردي شبيه آن در سابقه زمين و آنچه در ميان سنگها و صخرهها ثبت شده وجود ندارد. طي وقوع ناهمساني بزرگ كه در سراسر جهان رخ داد، سنگهاي قديمي كه ميلياردها سال پيش در اعماق پوسته زمين شكل گرفته بودند، در كنار سنگهاي رسوبي نسبتا جوانتر كامبرين كه در نتيجه رسوبات بهجا مانده از درياهاي كمعمق باستاني كه حدود نيم ميليارد سال قبل تمام قارهها را پوشانده بود، قرار گرفتند.اين مناطق اولين بار سال 1869 توسط جان وسلي پاول، كاشف زمينشناس و در اولين سفرش به منطقه «گراند كانيون» نامگذاري و به عنوان يك معماي بزرگ و يك شكاف عظيم ميان سابقه سنگها و درك ما از تاريخ زمين مطرح شد.شايد همين فاصله زماني كه در اسناد زمينشناسي ثبت شده، راهگشاي ما در درك آنچه اتفاق افتاده، باشد. در شمارههاي اخير مجله نيچر، شانان پيترز و همكارش رابرت جينز از كالج پانوما گزارش دادهاند كه شايد همان نيروهاي زمينشناسي كه باعث ايجاد ناهمساني بزرگ در پوسته زمين شده، عامل محرك ظهور تنوع زيستي بيشمار در اوايل دوره كامبرين باشد. جينز معتقد است كه بزرگي اين اتفاق در تاريخ سنگهاي زمين بينظير و بيسابقه است. زماني كه تمامي اين اتفاقات را در كنار هم قرار ميدهيم پي ميبريم كه شكلگيري ناهمساني بزرگ بايد پيامهاي عميقي بر شيمي اقيانوسها در زماني كه حيات به شكل پيچيدهتري در حال شكلگيري بود، داشته باشد. پيترز و همكارش بر اين باورند كه فرآيند تبديل مواد ارگانيك به مواد عالي به شكل زيستي يك واكنش زيست ـ ژئوشيمي به افزايش هجوم تغييرات آب و هوايي طي آخرين مراحل شكلگيري ناهمساني بزرگ بوده است.پيترز و همكارش با بررسي بيش از 20 هزار نمونه از سنگهاي سراسر شمال آمريكا به سرنخهاي زيادي مانند رسوبات معدني غيرمعمول با ژئوشيمي(علم بررسي ذرات سازنده سنگها) متمايز كه اشارهاي به ارتباط بين اثرات فيزيكي، شيميايي و بيولوژيكي دارد، رسيدند. در اوايل دوران كامبرين، درياهاي كمعمق بارها در سراسر شمال قاره آمريكا پيشروي و سپس عقبنشيني داشتهاند. اين موضوع باعث فرسايش تدريجي سطح سنگها و ظهور سنگهاي تازهتري از پوسته زمين شده است.اين صخرههاي جديد وقتي براي اولين بار به سطح زمين رسيدند با فرآيند شيميايي موجود در هوا كه باعث آزادشدن يونهايي مانند كلسيم، آهن، پتاسيم و سيليس موجود در سطح ميگشته، واكنش نشان داده و باعث تغييرات شيميايي سطح آب درياها شدند. سنگهاي زيرين سپس با رسوبات تهنشين شده از درياهاي دوران كامبرين پوشيده شده و مرزهايي را به وجود آوردند كه امروز، به عنوان مرزهاي ناهمگون بزرگ يا شكاف بزرگ به رسميت شناخته شدهاند. تغييرات ايجاد شده در شيمي آب درياها كه باعث شكلگيري كربنات معدني زياد در اوايل دوران كامبرين شده، در دل سنگها ثبت شده است. نفوذ يونهاي موجود در هوا به آب اقيانوسها باعث ايجاد چالشي براي موجوداتي كه در آب درياها زندگي ميكردند، شد. پيترز ميگويد: حفظ تعادل اين يونها در بدن انسان به منظور عملكرد مناسب، لازم است. اگر مقدار يكي از اين يونها در بدن زياد شود بايد بدن از شر آن خلاص شود و يكي از راههاي خلاص شدن از شر يون اضافي توليد ماده معدني در بدن است.شواهد فسيلي حاكي از آن است كه سه زيست ماده معدني اصلي يعني فسفات كلسيم (موجود در استخوان و دندان حيوانات)، كربنات كلسيم (موجود در پوست بيمهرگان) و دياكسيد سيليكون در راديو لاريا (موجودات تكسلولي اقيانوسها) به طور همزمان كمي قبل يا بعد از شكلگيري ناهمگوني بزرگ به وجود آمدهاند. اين احتمال وجود دارد كه اين مواد معدني زيستي براي چيزي شكل نگرفتهاند، بلكه در واكنش به چيزي شكل گرفتهاند و در اين مورد رسوبات در واكنش به شكلگيري ناهمگوني بزرگ به وجود آمدهاند كه به محض چنين اتفاقي تكامل در جهت ديگري ادامه يافت. امروزه آن زيست مواد معدني در موضوعات اساسي و مهمي همچون حفاظت (به شكل پوست و ستون فقرات)، ثبات بدن (در شكل استخوان) و شكار (در شكل دندان و آرواره) ايفاي نقش ميكنند. از اين همه ميتوان نتيجهگيري كرد كه بروز ناهمگوني بزرگ باعث انفجار تنوع دوره كامبرين شده و با استناد به آن ميتوان به سوالات ديرينهاي در عرصههاي مختلف از جمله ظهور عجيب و غريب بسياري از انواع سنگهاي رسوبي و شكلهاي مختلفي از آثار فسيلي ميتوان پاسخ داد. با توجه به فقدان اطلاعات در مورد علت ظهور گونههاي بيشمار در اوايل كامبرين، شايد شكاف بزرگ در ميان مستندات صخرههاي زمين گوياي علت وقوع انفجار كامبرين در وهله اول باشد.همانگونه كه كلود دبوسي، آهنگساز فرانسوي معتقد است كه موسيقي فاصله بين نتهاست، پيترز هم معتقد است كه فاصله بين صخرههاي كهنه و جوانتر ميتواند ارائهكننده تصوير كاملي از تغييرات در حيات روي زمين باشد.
.: Weblog Themes By Pichak :.