تبادل لینک هوشمند ژئوپارك، مفهومي جديد در حفاظت از طبيعت است. در اين برداشت كه تا حدودي منتقد روش‌هاي قديمي است، فرهنگ و طبيعت و به طور خاص زمين‌شناسي، دو كفه هموزن هستند. در يك پاسخ كوتاه مي‌توان گفت ژئوپارك تضمين آينده زمين است. هدف ژئوپارك‌ها، حفاظت از طبيعت و به طور مشخص حفاظت ناشي از همكاري انسان محلي و طبيعت است. زمين و ميراث آن به عنوان بستر انسان، طبيعت و همه چيزهايي كه در اتمسفر وجود دارد، مهم‌ترين چيزي است كه بايد تا جاي ممكن حفظ شوند.در واقع ژئوپارك سيستمي است كه مسئوليت حفاظت محيط‌زيست، منابع طبيعي، مراتع و جنگل‌ها، ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي، گردشگري‌و... را يكجا به عهده دارد؛ اما مايل است بدون جدل، ارزان، مطمئن و بادوام كار خود را پيش ببرد كه همه اينها همان اهداف توسعه پايدار است. مهم‌ترين هدف سازمان ملل متحد، حفظ صلح در جهان است كه بر همين اساس، از فعاليت‌هاي مربوط به گسترش صلح حمايت مي‌كند. از سوي ديگر، فهرست مكان‌ها و گستره‌هاي بسياري در جهان وجود دارد كه به دفتر ميراث جهاني و بخش‌هايي ديگر از يونسكو ارائه مي‌شود، ولي در عمل امكان ثبت و حمايت از اين همه اثر براي سازمان علمي، فرهنگي ملل متحد (يونسكو) وجود ندارد. به هر حال، ايده ايجاد تشكيل شبكه ژئوپارك‌هاي اروپايي در بخش علوم زمين يونسكو شكل گرفت و بسرعت با اقبال ديگر كشورها مواجه شد و پس از آن، نخستين همايش جهاني ژئوپارك‌ها، تير 83 در چين برگزار شد. اين رويداد مهم هر دو سال يكبار در يكي از ژئوپارك‌هاي عضو برگزار مي‌شود. شبكه جهاني ژئوپارك‌ها يا GGN يك نهاد غيردولتي غيرانتفاعي داوطلبانه بين‌المللي است كه براساس ضوابط و زير چتر يونسكو عمل مي‌كند و سه هدف اصلي حفاظت از طبيعت سالم، ترويج علوم زمين و توسعه اقتصادي پايدار را دنبال مي‌كند.شبكه جهاني ژئوپارك‌ها باعث رونق شبكه‌هاي ملي و منطقه‌اي مي‌شود. بر همين اساس، شبكه آسيا ـ اقيانوسيه با تلاش مالزي شكل گرفت، اين در حالي است كه دو سال پس از ما عضو شبكه شده بود و در حال حاضر نيز ايران را هم يكي از اعضاي شبكه آسيا ـ اقيانوسيه مي‌داند. در حالي كه ايران تنها كشور مسلمان و خاورميانه‌اي عضو شبكه جهاني ژئوپارك‌هاست و از سال‌ها پيش، متخصصان تشكيل شبكه كشورهاي اسلامي يا شبكه خاورميانه را با محوريت ايران پيشنهاد داده بودند. چنين فرصت‌هايي هميشه پيش نمي‌آيد و متاسفانه ما در فرصت‌سوزي استاد شده‌ايم. در اين سال‌ها سازمان منطقه آزاد قشم، پيروزي و ناكامي‌هايي را تجربه كرده و من مطمئنم در صورت همكاري ديگر سازمان‌ها و مسئولان آن، بيشترين تلاش را در ايجاد شبكه خاورميانه خواهند كرد.هر اقدام توسعه‌اي نياز به طرحي جامع و آينده‌نگر دارد. طرح جامع، افق مديران و دارايي‌هاي پيدا و پنهان محيط را كشف مي‌كند و راه آينده را براي مديريت بهينه داشته‌ها، فرصت‌ها و تهديدها روشن مي‌سازد. از سويي، درمورد ژئوپارك‌ها طبقه‌بندي حفاظتي مشابه آنچه در مورد مناطق تحت حفاظت مي‌دانيم، وجود ندارد. در حقيقت، قلمروی ژئوپارك يك مرز فرهنگي براي توسعه اجتماعي است و نحوه مديريت آن بستگي تام به طرح جامع يا طرح مديريت همان منطقه دارد. به همين سبب و از آنجا كه فلسفه ژئوپارك‌ها از بالا به پايين نيست، شبكه جهاني ژئوپارك‌هاي يونسكو نيز هيچ روش يا الگويي را الزام‌آور نمي‌داند و حتي توصيه نمي‌كند؛ بلكه ميزان موفقيت هر ژئوپارك را نسبت به طرح جامع خودش رصد مي‌كند. براي مثال در مورد ژئوپارك قشم سعي كرديم طرح‌مان منطبق با اهداف و برنامه‌هاي درازمدت سازمان منطقه آزاد قشم باشد تا توسعه و حفاظت در آينده برابر هم قرار نگيرند. مكان‌هاي خاصي از ژئوپارك را به عنوان ژئوسايت به شكل خاصي سطح‌بندي و براي هر سطح نيز ضوابطي تعريف كرديم. كليات طرح در هيات مديره سازمان منطقه آزاد تصويب شده است و جنبه قانوني و اجرايي دارد.البته بايد دقت كنيم ژئوپارك يك پارك زمين‌شناسي نيست، بلكه يك قلمروی جغرافيايي است كه در آن پديده يا پديده‌هاي بارز زمين‌شناسي به اضافه فرهنگ ناب به‌صورت زنده وجود داشته باشد. يعني اگر يكي از اين دو نباشد يا ارتباط و هماهنگي نداشته باشند، متقاضي نمي‌تواند عرصه را ژئوپارك بشمارد. ديگر آن كه آيا متقاضي براستي حاكم و مسئول منطقه خود است؟ آيا خودش براي توسعه راه‌ها، صنايع، شهرها، مجتمع‌ها و... تصميم مي‌گيرد يا انواع مديريت‌هاي موازي در آن سرزمين وجود دارد؟سوال ديگر آن است كه آيا توان مديريت اجرايي، علمي و فني پروژه در متقاضي هست؟ آيا اعتبار مالي براي اجراي طرح‌ها فراهم است؟ اگر پاسخ اين پرسش‌ها مثبت باشد، بايد گفت تجربه ما و توصيه جي.جي.ان مي‌گويد ژئوپارك كار خود را از سطح محلي آغاز كند و پس از كسب تجربه براي ملي شدن، منطقه‌اي شدن و سپس جهاني شدن اقدام كند؛ چرا كه عضويت شتابزده در شبكه سودي كه ندارد هيچ، زيان‌آور هم است.همچنين اراضي ژئوپارك قشم در طرح جامع جزيره قشم به عنوان يك منطقه تحت حفاظت با رويكرد طبيعت‌گردي و آموزشي پيش‌بيني شده و بستر كار بدرستي و با دقت مطالعه و شناسايي شده بود. ضوابط عضويت در شبكه نيز هنوز خيلي سختگيرانه نبود و فضاي خوبي در مديريت محيط‌زيست سازمان منطقه آزاد قشم وجود داشت. به واسطه همكاري‌هاي نزديك سازمان زمين‌شناسي و كميسيون ملي يونسكو و كمك كارشناسان داخلي و خارجي تقاضاي عضويت ژئوپارك قشم در شبكه پذيرفته شد. نقشه پهنه‌بندي كاربري‌ها، كاربردي‌ترين خروجي يك طرح مديريت است؛ يعني اراضي منطقه با توجه به ظرفيت‌ها و تهديدها براي كاربري‌هاي خاصي پيش‌بيني مي‌شود و به كارشناسان و ناظران در كنترل ژئوپارك، خلق فرصت‌هاي سرمايه‌گذاري و... كمك مي‌كند. اما شايد نقشه پهنه‌بندي، كليدي‌ترين خروجي يك طرح جامع نباشد.دامنه برداشت‌هاي اشتباه از مفهوم ژئوپارك وسيع است؛ چرا که ژئوپارك يك مفهوم مدرن، ساده و نوست. در چنين تعبيري، طبيعي است بسياري از همكاران نيز درك كاملي از آن نداشته باشند. ما عادت كرده‌ايم يك طرح جامع ده‌ها جلد ضخيم داشته باشد و مستقيم به دفتر آرشيو فني ادارات دولتي منتقل شود و ديگر هيچ. اين خود يك برداشت اشتباه است؛ برنامه ژئوپارك بايد به آرامي و بين مردم و در مراحل گوناگون تهيه شود. در همين جا تاكيد مي‌كنم گذاشتن ژئوپارك در قفسه حفاظت از طبيعت، توسعه اجتماعي، رونق اقتصادي و... كاملا اشتباه است. شايد تفسير ژئوپارك به عنوان يك تجربه دموكراتيك تعبير درستي باشد. عضويت در شبكه، ضامن توسعه پايدار يك منطقه است و مزيتي كوتاه‌مدت يا ميان‌مدت نيست. با عضويت در شبكه جهاني، 77 دوست در سطح جهاني پيدا مي‌كنيم كه به ما توان تبادل دانش با كارشناساني داوطلب از 24 كشور جهان را مي‌دهد. در عين حال، داشتن هر برندي براي ژئوپارك مفيد و ارزنده است و عضويت در جي.جي.ان هم يك برند مشهور است.يك عضو ضعيف، هويت كل شبكه را زير سوال خواهد برد. به اعضاي كم‌كار دو سال فرصت براي انطباق با ضوابط موجود در شبكه داده مي‌شود و در صورتي كه موفق عمل نكنند، از شبكه جدا خواهند شد. البته در ماه‌هاي اخير، همدلي خوبي در سازمان منطقه آزاد قشم ايجاد شده است. با هم‌افزايي واقعي ساير نهادها نيز مي‌توان گفت تهديد خاصي نداريم. حذف ايران از شبكه جهاني ژئوپارك راه را براي ديگر متقاضيان ايراني دشوار خواهد كرد. از سويي، عضويت دوباره ژئوپارك قشم نيز به‌طور عملي امكان‌پذير نيست و در نتيجه اين همه وقت، انرژي و هزينه با خطر نابودي مواجه خواهد شد. بنابراين بايد به خاطر داشته باشيم در شرايط حاضر خروج ايران از شبكه جهاني ژئوپارك به هيچ وجه منطقي نيست.
.: Weblog Themes By Pichak :.