اين روزها ديگر همه شغلي به نام كيهاننوردي يا همان فضانوردي را خوب ميشناسند و با سختيها و لذتهاي آن آشنا هستند. اگر شما امروز قصد فضانورد شدن داشته باشيد راههاي بيشماري پيش رويتان قرار دارد، اما اگر به 50 يا 60 سال پيش برگرديم مردم اصلا نميدانستند فضانوردي چه هست. من كه سالها فرصت دوستي با كيهاننوردان درجه يك شوروي سابق را داشتهام از خيلي از آنها درباره چگونگي فضانورد شدنشان سوالاتي پرسيدهام كه به نظرم يكي از شيرينترين پاسخها، متني است كه در ادامه خواهيد خواند.ويكتور گارباتكو يكي از پيشتازان فضاست. او از گروهي به شمار ميرود كه گاگارين هم در آن عضو بود يعني نخستين كيهاننوردان شوروي سابق. او با وجود سن بالا، توانسته است سلامتي خود را كاملا حفظ كند و سرحال و با نشاط همچنان در محافل علمي و دانشگاهي فعاليت داشته باشد. سال قبل از او دعوت كردم به ايران بيايد و او هم پذيرفت كه يك هفتهاي در كشور ما مهمان ماهنامه آسمان شب باشد.زماني كه او و 19 نفر ديگر ازجمله گاگارين براي سفر به فضا انتخاب شدند، هنوز ذهنيت درستي در دنيا، از شغلي به اسم فضانوردي وجود نداشت. به همين دليل وقتي آزمايشهاي پزشكي روي اين گروه انجام ميشد، آنها خودشان هم نميدانستند قضيه از چه قرار است. گارباتكو در مورد آن دوره ميگويد: سال 1959 رئيس بخشي كه در آنجا كار ميكردم مرا به دفترش احضار كرد و گفت بايد براي معاينه پزشكي، خودم را به بيمارستان ارتش معرفي كنم. خيلي تعجب كردم چون من در آن موقع جزو فعالترين و سالمترين خلبانها بودم. در بيمارستان مرا خيلي دقيق معاينه كردند. مدتي بعد، يك بار ديگر به دفتر فرمانده احضار شدم و به من گفتند بايد خودم را به بيمارستان نيروي هوايي در مسكو معرفي كنم. در آنجا هم معاينه شدم. چند روز بعد به من اطلاع دادند براي معاينه دقيقتر بايد در بيمارستان بستري شوم. من دليل اين همه بررسي را نميدانستم. در اتاقي كه بستري بودم با ستوان جوان و خوش چهرهاي هم اتاق و آشنا شدم كه خودش را اين طور معرفي كرد: يوري الكسيويچ گاگارين!كمكم تعداد ما زيادتر شد و بالاخره يك روز، اتوبوسي جلوي در بيمارستان ايستاد و به ما گفتند سوار آن شويم. ما 20 نفر بوديم. ما را به يك پادگان نظامي بردند. همه ما را به اتاقي راهنمايي كردند و پس از چند دقيقه، چهار نفر از افسران بلند پايه وارد شدند و پشت ميز و روبهروي ما نشستند. يكي از آنها شروع به صحبت كرد و خطاب به ما گفت: شما براي پرواز با يك دستگاه جديد بلند پرواز انتخاب شدهايد. اين پرواز ميتواند خطرناك باشد به همين دليل لازم است شما خودتان انتخاب كنيد كه آيا علاقهمند به اين كار هستيد يا نه.همه ما بلافاصله جواب مثبت داديم. آنها به ما تبريك گفتند و اعلام كردند فرمهاي مربوطه را پر كنيم. زير قسمتي از اين فرمها، به عنوان نكته مهم، خط كشيده شده بود:از اين لحظه، تمام اطلاعاتي كه به شما داده ميشود جنبه كاملا سري دارد و حق نداريد درباره آن با هيچ كس صحبت كنيد.چند روز بعد ما فهميديم كه «وسيله جديد بلند پرواز» كه به ما درباره آن گفته بودند، نه هواپيما بلكه يك ناو فضايي خواهد بود. به اين ترتيب سال 1960 توانستم آزمونهاي گوناگون و سخت فضانوردي را پشتسر گذاشته و از بين چند هزار نفر، يكي از آن 20 نفري باشم كه براي سفر به فضا انتخاب شدند.
درباره ويكتور گارباتكو
ويكتور گورباتكو 13 آذر (دسامبر) 1313 خورشيدي در كراسنادار روسيه به دنيا آمد. سال 1331 وارد مدرسه هوانوردي روستف شد و سال 1335 فارغالتحصيل شده و به نيروي هوايي شوروي پيوست.وي توانست امتحانهاي گوناگون علمي و عملي را پشتسر گذاشته و از بين چند هزار نفر، يكي از 20 نفري باشد كه براي فضانورد شدن انتخاب شدند و اينچنين شد كه دوره 9 ساله آزمونها و تمرينهاي سخت او آغاز شد.سال 1348 خورشيدي گارباتكو اولين پرواز خود را با سايوز 7 همراه ولكف و فيليپچنكو به مدت 118 ساعت و 42 دقيقه انجام داد. سفر بعدي وي با سايوز 24 به همراه گلازكف سال 1356 انجام شد كه 425 ساعت و 23 دقيقه طول كشيد. گورباتكو و همسفرش طي اين مدت در ساليوت ـ 5 به پژوهش مشغول بودند. سومين ماموريت فضايي وي با سايوز 37 دوم مرداد 1359 آغاز شد. در اين پرواز، فام توآن كيهاننورد ويتنامي وي را همراهي ميكرد. سفر اين دو در مدار زمين 188 ساعت و 42 دقيقه به طول انجاميد.