كشف دسته سومي از سلول‌هاي چربي موسوم به بيگ، اميدها را براي درمان چاقي و ديابت افزايش داده است نبرد «

 

از مدت‌ها پيش دانشمندان بر سر وجود دو گونه از سلول‌هاي چرب در بدن انسان كه ارتباط مستقيمي با چاقي افراد دارند، توافق نظر داشتند. اين سلول‌ها شامل سلول‌هاي چرب سفيد و سلول‌هاي چرب قهوه‌اي بودند. سلول‌هاي سفيد مسئول ذخيره كالري در بدن هستند و در صورت ازدياد آنها چاقي رخ مي‌دهد. دسته ديگر كه موسوم به سلول‌هاي قهوه‌اي هستند، كالري ذخيره شده در سلول‌هاي سفيد را براي توليد انرژي مورد نياز سلول‌هاي ماهيچه‌اي يا توليد گرما مي‌شكنند. هم اكنون محققان موسسه سرطان دانا ـ فاربر به وجود نوع سومي از سلول‌هاي چرب پي‌برده‌اند كه سلول بيگ نام گرفته است. بررسي‌هاي ژنتيكي نشان مي‌دهد كه اين نوع سوم مي‌تواند براي درمان چاقي مورد استفاده قرار گيرد.مدت‌ها قبل هم دكتر براث اسپايگلمن به وجود نوع سومي از سلول‌هاي چرب اشاره كرده بود و در واقع او و تيمش اولين گروهي محسوب مي‌شوند كه اين سلول‌ها را تشخيص داد و توانستند آن را تعيين توالي كنند. طبق يافته‌هاي آنها اين سلول‌ها اشتراكات زيادي با سلول‌هاي چرب قهوه‌اي دارند. يكي از اين اشتراكات اين بود كه هر دو دسته توانايي سوزاندن مقادير زيادي كالري را دارند، چرا كه هر دوي آنها حاوي ارگان‌‌هاي تامين انرژي موسوم به ميتوكندري است. در واقع ميتوكندري به عنوان مخزن احتراق سلولي عمل مي‌كند و مي‌تواند با مصرف سلول‌هاي چربي، انرژي مورد نياز سلول را تامين كند.ويژگي درماني سلول‌هاي چرب قهوه‌اي و سلول‌هاي بيگ حالا ديگر كاملا براي دانشمندان روشن شده است. آزمايشي روي موش‌هاي دستكاري شده ژنتيكي انجام گرفت، به نحوي كه ميزان سلول‌هاي قهوه‌اي و بيگ در آنها بيشتر از حد طبيعي بود. نتايج نشان داد كه اين موش‌ها مقاومت بيشتري در مقابل ديابت و چاقي از خود نشان مي‌دادند.سلول‌هاي قهوه‌اي مقدار زيادي از پروتئيني موسوم به يو ـ سي ـ پي ـ 1 توليد مي‌كنند كه اين پروتئين براي سوزاندن كالري و تبديل انرژي، مورد نياز ميتوكندري است. اين در حالي است كه سلول‌هاي بيگ ميزان كمتري از اين پروتئين را توليد مي‌كنند، ولي با اين حال، طي تغييراتي كه در اثر پاسخ به برخي از هورمون‌ها و سرما از خود نشان مي‌دهند، مي‌توانند مقادير زيادي از اين پروتئين‌ها را فعال كنند و از اين طريق توانايي خود را در سوزاندن كالري برابر با سلول‌هاي قهوه‌اي نگه دارند.

هورمون تبديل‌كننده

يكي از هورمون‌هايي كه به عنوان محرك اين سلول‌ها عمل مي‌كند تا سلول‌ بيگ يو ـ سي ـ پي ـ 1 بيشتري توليد كند، هورمون ايريسن است. اين هورمون طي ورزش از سلول‌هاي عضلاني آزاد مي‌شود. در سال گذشته اسپايگلمن در اين باره گفته بود ايريسن باعث تغيير شكل سلول‌هاي چرب سفيد به سلول‌هاي بيگ مي‌شود و در واقع طبق نظريه او مي‌توان گفت سلول‌هاي سفيد بر اثر اين هورمون به نوعي از سلول‌هاي قهوه‌اي تبديل مي‌شوند. حجم بالاي سلول‌هاي چرب قهوه‌اي در بدن يعني افزايش سرعت سوزاندن كالري‌هاي ذخيره شده و در نتيجه لاغري فرد. موسسه دانا ـ فاربر نتايج تحقيقات خود درباره هورمون ايريسن را در اختيار شركت داروسازي امبر قرار داده است و حالا اين شركت در صدد ساخت دارو‌هاي هورموني براي مبارزه با ديابت و چاقي است.

نكته: تحقيقات جديد نشان مي‌دهد نوعي از هورمون‌ها قادرند چربي‌هاي سفيد (چربي‌هاي ذخيره‌اي و مضر) را به نوع جديد كشف شده چربي‌ها كه بيگ ناميده مي‌شود و قابليت توليد انرژي در بدن را دارد تبديل كند. اين موضوع راه را براي لاغر شدن تدريجي و حل مشكل كبد چرب فراهم مي‌كند

سلول‌هاي قهوه‌اي از سلول‌هاي بنياديني منشأ مي‌گيرند كه پيش‌ساز سلول‌هاي عضلاني نيز هستند. اما سلول‌هاي بيگ از پيش‌ساز‌هاي خود يعني سلول‌هاي سفيد حاصل نمي‌شوند. اين سلول‌ها در تجمعات نخودي شكل چربي كه در اطراف مهره‌هاي گردن و ستون فقرات وجود دارند، يافت مي‌شوند. طبق تحقيقاتي كه توسط سه تيم در سال 1388 روي ذخاير چربي بدن صورت گرفت، معلوم شد كه در واقع سلول‌هاي قهوه‌اي همان سلول‌هاي بيگ هستند.

طبق بررسي‌هاي انجام گرفته معلوم شد، پروتئيني به نام پي ـ آر ـ دي ـ ام ـ 16 در چرخه طبيعي سلول‌هاي قهوه‌اي نقش دارند و در واقع سلول‌هاي قهوه‌اي براي توليدشدن به اين پروتئين احتياج دارند. طبق يافته‌هاي جديدي كه تيم يو ـ سي ـ اس ـ اف منشر كرد، معلوم شد داروهاي ديابت تيپ 2، موسوم به تي ـ زد ـ دي‌ها (مثل اكتوس و آوانديا) باعث توليد پي ـ آر - دي ـ ام ـ 16 در حيوانات آزمايشگاهي مي‌شوند كه اين خود باعث تغيير شكل سلول‌هاي سفيد به سلول‌هاي قهوه‌اي مي‌شود. در واقع اين پروتئين‌ها در سلول‌هاي سفيد تجمع مي‌يابند و به حدي مي‌رسند كه مي‌توانند از طريق ژنتيكي پذيرنده‌اي موسوم به پي ـ پي ـ اي ـ آر ـ گاما را فعال كنند تا با فعال‌شدن آن مكانيسم تبديل سلول‌هاي سفيد به سلول‌هاي قهوه‌اي شروع شود. ولي با كمال تاسف معلوم شد كه داروهاي تي ـ زد ـ دي عوارض جانبي مخرب زيادي از خود به جا مي‌گذارند كه از اين دست مي‌توان به عوارض چند وجهي اشاره كرد كه باعث كاهش مايعات بدن يا اختلالات قلبي مي‌شوند. چنانچه بتوان دارو‌هايي توليد كرد كه بتوانند بدون ايجاد عوارض، پروتئين پي.آر ـ دي ـ ام ـ 16 را توليد كند مي‌توان بر اين مشكل نيز غلبه كرد.

تلاش براي تبديل بدون عوارض

محققان موسسه سي ـ يو ـ ام ـ سي در تلاشند تا راهي ساده‌تر براي اين تغيير شكل چربي‌ها از حالت ذخيره‌اي به مصرفي پيدا كنند. آنها موفق شدند كه نشان دهند افزايش فعاليت يك گروه از آنزيم‌ها موسوم به سيرتونين (سير 2) در موش‌هاي آزمايشگاهي مي‌تواند فعاليت متابوليسمي آنها را افزايش دهد كه از نظر آنها اين افزايش متابوليسم در اثر تحريك فرآيند تغيير شكل چربي‌هاي سفيد رخ داده است.يافته‌هاي دانشمندان تا به امروز دو نتيجه در پي داشته است؛ نخست اين كه اگر بتوان راهي براي كاهش فعاليت تي ـ زد ـ دي‌ها پيدا كرد شايد بتوان نشان داد كه آنها آنقدر هم مخرب نيستند. دوم اين كه يك راه براي كاهش فعاليت مخرب آنها اين است كه از تركيبات جديدي استفاده كرد كه با اين كار براحتي مي‌توان اثرات مخرب داروها را كنترل كرد تا بتوان با كمترين عوارض چربي‌هاي سفيد را به قهوه‌اي تبديل كرد.به هرحال اميد مي‌رود تحقيقات بعدي بتواند مشخص كند كه سلول‌هاي بيگ به چه شكلي تشكيل مي‌شوند، اما در حال حاضر و تا روشن شدن پاسخ اين معما به نظر مي‌رسد ورزش بهترين راه‌حل براي خلاصي از شر چربي‌هاي اضافي است. پس بي‌خود خودتان را به يك مشت قرص و دارو دلخوش نكنيد، روزنامه را ببنديد و براي نيم‌ساعت به ورزش بپردازيد. بگذاريد طبيعت خود چربي‌هاي سفيدتان را به رنگ قهوه‌اي در آورد!





تاريخ : چهار شنبه 15 شهريور 1391برچسب:, | | نویسنده : مقدم |