يکي از مهمترين وظايف و کارکردهاي برگ درختان، ايجاد بستري براي انجام فتوسنتز و تامين انرژي مورد نياز براي زنده ماندن و رشد گياه است. شکل و ساختار اختصاصي برگها اين امکان را فراهم ميکند تا برگها به عنوان کارخانههاي مولد انرژي، نور خورشيد را به دام انداخته و آن را به انرژي شيميايي تبديل کنند.نازک بودن برگها موجب به حداقل رساندن حجم آن و به حداکثر رساندن سطح برگها ميشود که در مجاورت تابش نور خورشيد قرار ميگيرد. با وجود اين ساختار و شکل ظاهري برگها برحسب شرايط آب و هوايي مختلف تنوع بسياري دارد که موجب تغيير شکل ظاهري برگها در مناطق مختلف رويش ميشود. يکي از ويژگيهاي گونههاي مختلف گياهان، حاشيه برگهاي آنهاست.در بعضي از گياهان، حاشيه برگها صاف و بدون دندانه، در بعضي ديگر دندانهدار و در برخي نيز موجيشکل است. فرآوردههاي حاصل از فتوسنتز از طريق رگبرگها در سطح برگها به حرکت درآمده و از اين طريق به قسمتهاي مختلف گياه منتقل ميشود. بيشتر گياهان تکلپهاي برگهاي ساده دارند که ممکن است در کنارههاي آن بريدگي يا شکافهايي ديده شود، اما اين بريدگيها کوتاه بوده و برگ را به قسمتهاي مجزا تقسيم ميکنند.
در گياهاني که چندبرگي هستند و به اصطلاح برگهاي مرکب دارند، برگ اصلي از محل رگبرگهاي اصلي برگ به کاسبرگهاي مجزايي تقسيم ميشود. اگر کاسبرگها به شکل انگشتان دست در کنار هم قرار گرفته باشد، به آنها برگهاي پنجهاي گفته ميشود. گاهي نيز کاسبرگها ساختاري شبيه به يک پر ايجاد ميکنند.در گياهاني که ميوه مخروطي دارند، شکل برگها در مقايسه با ديگر گياهان بسيار متفاوت است. در اين گروه از نهاندانگان، سطح برگها تا حد امکان کاهش يافته تا به اين ترتيب مقاومت بيشتري در برابر وزش باد داشته باشد و در مناطق خشک و بياباني ميزان تبخير از سطح برگها به حداقل ممکن رسانده شود. علاوه بر اين برگهاي اين گروه از گياهان برخلاف برگهايي که سطح پهني دارند، در نتيجه انباشته شدن برف در سطح برگها آسيب نميبينند.تبادل دياکسيدکربن و بخار آب بين گياه و محيط در فرآيند فتوسنتز گياه نقش مهمي دارد. البته بايد توجه داشت عوامل خارجي يا داخلي مانند ايجاد هرگونه تغيير در ميزان نور، دما يا رطوبت محيط ميتواند در تبادل گياه و محيط اطرافش تاثيرگذار باشد. در واکنش به اين عوامل که در حقيقت از محرکهاي محيطي محسوب ميشود، روزنههاي برگها باز يا بسته ميشود تا در تبادل ميان گياه و محيط اطرافش تعادل ايجاد شود. در گياهاني مانند کاج که از مخروطداران است، برگها سوزنيشکل است و ساختار برگها از ويژگيهاي اختصاصي اين گروه از گياهان به شمار ميآيد. اين برگها معمولا مثلثي يا بيضيشکل است، اما گياهاني مانند درخت مو که برگهايشان روي تنه گياه به سمت بالا رشد ميکند، برگها بالارونده و به اصطلاح پيچکي است که اين ويژگي، سازگاري اين گروه از گياهان با شرايط رشدشان را امکانپذير ميسازد. منبع: Britanica |
.: Weblog Themes By Pichak :.