گرچه در سال‌هاي اخير بخش قابل توجهي از يخ‌هاي قطبي به سبب تداوم پديده گرمايش جهاني ذوب شده‌، اما هنوز هم وقتي به قطب شمال نگاه مي‌كنيم تا چشم كار مي‌كند يخ است و يخ. اقيانوس منجمد شمالي حداقل در دوره زمستاني اين منطقه همواره پوشيده از لايه قطوري از يخ است كه در برخي نقاط ضخامت يخ به چند متر هم مي‌رسد. در چنين محيط سخت و خشني تنها يك وسيله حركتي است كه به كمك دانشمندان، كاشفان و پيشگامان قطبي مي‌آيد. اين وسيله چيزي نيست جز كشتي‌هاي يخ‌شكن. كشتي‌هاي يخ‌شكن كه برخي از آنها در زمره عظيم‌ترين سازه‌هاي ساخت دست بشر به شمار مي‌آيند تنها كمك‌حال پيشگامان قطبي به شمار مي‌آيد. حالا دانشمندان روسي با به‌كارگيري تازه‌ترين فناوري‌هاي صنعت كشتي‌سازي و تلفيق آن با دستاوردهاي جديد اتمي، بزرگ‌ترين يخ‌شكن اتمي جهان را مي‌سازند.صنعت اتمي روسيه بسرعت در حال پيشرفت است و اكنون چشم‌انداز تازه‌اي در اين مسير نمايان شده است. مهندسان صنعت اتمي اين كشور چشم به قطب شمال و اقيانوس منجمد اين منطقه از جهان دوخته‌اند. آنها به اين نتيجه رسيده‌اند كه با استفاده از يك فروند يخ‌شكن غول‌پيكر اتمي مي‌توانند به اهداف مختلف و از جمله تحقيقات‌ خود در شمال يخزده زمين دست پيدا كنند. آنها به طرح ساخت اين يخ‌شكن به عنوان يك طرح جاه‌طلبانه نگاه مي‌كنند. دانشمندان اين كشور سال‌هاي طولاني است ‌روياي تسلط بر قطب شمال يا حداقل مناطق وسيعي از آن را در ذهن مي‌پرورانند و حالا با ساخت اين يخ‌شكن فوق‌مدرن اتمي گام بلندي به سوي اين چشم‌انداز برمي‌دارند. اين يخ‌شكن اتمي عمدتا با هدف دستيابي به درك بهتري از موقعيت بسترهاي يخي كم عمق و اعماق يخزده درياي شمال به كار گرفته خواهد شد. ماه گذشته، شركت Rosatomflot كه تخصص ويژه آن مربوط به طراحي و ساخت يخ‌شكن‌هاي اتمي مي‌شود، يك پاي قراردادي قرار گرفت كه براساس آن بزرگ‌ترين يخ‌شكن اتمي جهان با170 متر طول و ‌ 34 متر عرض ساخته خواهد شد. اين يخ‌شكن اتمي در صورتي كه ساخته شود، 14 متر طولاني‌تر و 4 متر عريض‌تر از بزرگ‌ترين كشتي‌ها و ساير سيستم‌هاي حركتي ـ آبي روسيه خواهد بود.اين يخ‌شكن غول‌پيكر مجهز به دو رآكتور آبي فشرده 200 - RITM است كه 60 مگاوات قدرت دارد. شايد لازم به ذكر باشد كه هر مگاوات معادل يك ميليون وات قدرت است. يخ‌شكني كه بزودي ساخته خواهد شد، قابليت عبور از يخ‌هايي به ضخامت بيش از 4 متر را دارد و اين درحالي است كه مي‌تواند مجموعه باري به وزن 70 هزار تن را حمل كند. شركت Rosatomflot اعلام كرده است كه اين سيستم غول پيكر اقيانوسي به پيشرفته‌ترين فناوري‌هاي صنعت كشتي‌سازي مجهز خواهد بود. از آن جمله مي‌توان به كيسه‌هاي پرشده از مايعات مخصوصي اشاره كرد كه در بستر يخ‌شكن قرار خواهد گرفت. با استفاده از اين كيسه‌ها اين امكان وجود خواهد داشت كه ميزان فرورفتن يخ‌شكن در آب و يخ بين 5‌/‌8 تا 8‌/‌10 متر قابل تغيير باشد. در نتيجه اين يخ‌شكن در آب‌هاي يخ‌زده با اعماق مختلف، از رودخانه‌هاي نه چندان عميق سيبري گرفته تا آب‌هاي منجمد اقيانوس شمال قابل استفاده خواهد بود.ساخت چنين يخ‌شكن غول‌پيكري مستلزم صرف هزينه‌هاي زيادي خواهد بود كه ممكن است با توجه به اين مساله اين پرسش مطرح شود كه چرا چنين هزينه كلاني صرف مي‌شود؟ چارلز ابينگر از كارشناسان انرژي در انستيتو بروكينگز در پاسخ به اين پرسش مي‌گويد: تغييرات جوي يكي از مهم‌ترين و شايد مهم‌ترين فاكتور در ترغيب دانشمندان روسيه براي فعاليت در زمينه طراحي و ساخت يخ‌شكن‌ها محسوب مي‌شود. وي كه به بيش از 50 كشور جهان در زمينه انرژي و بازسازي زيرساختارهاي آن مشاوره مي‌دهد، معتقد است: با توجه به اين‌كه تغييرات جوي به عنوان فاكتوري جدي در شكل و شمايل اقيانوس منجمد شمالي محسوب مي‌شود و بخش قابل توجهي از مسيرهاي تجاري ـ آبي روسيه نيز از اين منطقه مي‌گذرد، سرمايه‌گذاري در زمينه ساخت طراحي يخ‌شكن‌ها از اهميت خاصي براي اين كشور برخوردار است. در سال‌هاي اخير، سطح كمتري از آب‌هاي اين منطقه از جهان يخزده است كه در نتيجه ترافيك كشتي‌ها و اقيانوس‌پيماهايي كه از اين منطقه عبور مي‌كنند به طرز چشمگيري افزايش يافته است. پيش‌بيني مي‌شود روند ذوب‌شدن يخ‌هاي اقيانوس منجمد شمالي همچنان ادامه خواهد داشت با اين حال همچنان مسيرهايي وجود خواهد داشت كه براي عبور از آنها چاره‌اي جز استفاده از يخ‌شكن‌ها نخواهيم داشت. در حقيقت تنها اين يخ‌شكن‌ها هستند كه مي‌توانند مسير حركت را براي ساير كشتي‌ها باز نگه دارند.

نكته: روسيه هم‌اكنون تنها كشور جهان محسوب مي‌شود كه به كار طراحي و ساخت يخ‌شكن‌هاي اتمي ادامه مي‌دهد. هم‌اكنون نيز چند يخ‌شكن اتمي اين كشور در آب‌هاي منجمد قطب شمال مشغول به كار هستند

يخ‌شكن‌ها ابزار حياتي براي جمع‌آوري اطلاعات درباره خطوط مرزي ـ آبي سرزمين پهناور روسيه نيز به شمار مي‌آيند. البته اين نگاهي است كه در ساير كشورهاي هم‌مرز با مناطق قطبي به چشم مي‌خورد. در واقع براساس همين نگرش، نوعي رقابت پنهان ميان كشورهايي همچون آمريكا، كانادا، نروژ، دانمارك و ايسلند در زمينه طراحي و ساخت يخ‌شكن‌هاي فوق مدرن شكل گرفته است.در سال‌هاي اخير، اين كشورها به هر طريقي كه توانسته‌اند تلاش كرده‌اند قدرت علمي و تحقيقاتي خود در زمينه دستيابي به دورافتاده‌ترين نقاط يخزده جهان را به رخ يكديگر و ساير كشورهاي جهان بكشند. به عنوان مثال، چند سال پيش روسيه اقدام به ارسال زيردريايي‌هايي به بستر فالت زير آب سيبري كرد. در آن ماموريت، گروهي از مهندسان اين كشور پرچم روسيه را كه از تيتانيوم مقاوم در برابر خوردگي در محيط‌هاي آبي ساخته شده بود در عمق 4261 متري اقيانوس نصب كردند. جاه‌طلبي‌هاي روسيه در اين نقطه از جهان كه با تكيه بر پيشرفته‌ترين فناوري‌هاي روز جهان صورت گرفته، كار را به جايي رسانده كه حتي برخي مقامات اين كشور پيشنهاداتي درخصوص تغيير نام اقيانوس منجمد شمالي و تبديل آن به «اقيانوس روسيه» مطرح كرده‌اند!روسيه هم‌اكنون تنها كشور جهان محسوب مي‌شود كه به كار طراحي و ساخت يخ‌شكن‌هاي اتمي ادامه مي‌دهد. هم‌اكنون نيز چند يخ‌شكن اتمي اين كشور در آب‌هاي منجمد قطب شمال مشغول به سرويس‌دهي هستند. اين درحالي است كه در كنار آنها چند فروند يخ‌شكن ديزلي، كار پيچيده و سخت شكستن سطح يخزده اقيانوس منجمد را انجام مي‌دهند.درحالي كه يخ‌شكن اتمي جديد روسيه با هزينه‌اي بالغ بر 1‌/‌1 ميليارد دلار ساخته خواهد شد، آمريكا از يخ‌شكن‌هاي ديزلي اين كشور براي انتقال مواد غذايي و ساير تجهيزات مورد نياز دانشمندان مستقر در پايگاه اصلي تحقيقات قطب شمال استفاده مي‌كند. بدون شك يكي از دلايل اصلي استفاده اين كشور از يخ‌شكن‌هاي بمراتب ضعيف‌تر اين است كه يخ‌هاي اقيانوس منجمد شمالي همچون دهه‌هاي گذشته قطور و غيرقابل عبور نيستند.البته اين پايان داستان رقابت اين كشورها در توسعه برنامه‌هاي خود در قطب شمال و عبور از سد بزرگي به نام اقيانوس منجمد شمالي نيست. روسيه طرح‌هايي را بررسي مي‌كند كه براساس آنها تاسيسات برق هسته‌اي شناور در اين منطقه از جهان ساخته خواهد شد. درحقيقت مي‌توان گفت روسيه در نظر دارد در سال‌هاي آينده تاسيسات اتمي متعددي در قطب شمال راه‌اندازي كند كه البته اين مساله با انتقاداتي نيز از سوي گروه‌هاي حامي محيط‌زيست همراه شده است. آنها معتقدند نتيجه اين جاه‌طلبي‌ها، واردشدن لطمات جدي و حتي جبران‌ناپذير به محيط‌زيست قطب شمال و ساكنان آن از جمله خرس‌هاي قطبي خواهد بود.





تاريخ : سه شنبه 18 مهر 1391برچسب:, | | نویسنده : مقدم |