نده هدایت‌پذیر از دور (پَهپاد) که به آن هواپیمای بدون سرنشین نیز می‌گویند؛ امروزه به قدری گسترش یافته‌اند که به طور گسترده در زمینه‌های مخابرات، ناوبری جهانی، تحقیقات هواشناسی، جغرافیایی و جاسوسی به کار گرفته می‌شوند.

در حال حاضر ۳۲ کشور در حال ساخت و گسترش ۲۵۰ مدل از پهپاد‌های اکتشافی هستند.

پهپاد‌ها انواع مختلفی دارند که عبارتند از پهپاد‌های بسیار کوچک که حتی در حد چند گرم وزن دارند MAV، پهپاد‌های مینیاتوری که کمتر از ۲۵ کیلوگرم وزن دارند و پهپاد‌های سنگین، البته این سه نوع در دو دسته کلی بال متحرک و بال ثابت تقسیم‌بندی می‌شوند.

کاربرد‌های گوناگون هم از دیگر شاخصه‌های تقسیم بندی پهپاد‌ها هستند که پهپاد‌های نظامی با امکان حمله به اهداف زمینی یا هوایی، پهپاد‌های تجسسی و جاسوسی، پهپاد‌های پشتیبانی و لجستیکی، پهپاد‌های غیرنظامی و تجاری چهار شاخه اصلی در این تقسیم بندی به شمار می‌رود.

نخستین بار که از این محصول استراتژیک در جهان استفاده شد در سال ۱۸۴۹ میلادی در اتریش بود که با گذشت زمان به تدریج پیشرفت کرده و به نقطه کنونی رسیده است.

ساخت پهپاد در ایران

ایده ساخت پهپاد در کشورمان به سال‌های پیش از انقلاب بازمی‌گردد، اما این ایده با وقوع انقلاب اسلامی به اجرا نزدیک و نزدیک‌تر شده تا در سال ۶۴ به واقعیت تبدیل و پهپاد مهاجر طراحی و ساخته شد.

ایده طراحی و ساخت مهاجر منجر به تشکیل صنایع هوایی قدس در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شد که بعد‌ها و در سال‌های بعد شد مرکزی برای ساخت پهپاد‌های پیشرفته در کشورمان. البته صنایع هواپیماسازی ایران (هسا) هم بعد‌ها به سوی ساخت پهپاد‌ها رفت و روند توسعه‌ای را در پیش گرفت.

رزمایش اخیر پهپادی سپاه هم سال گذشته با نام «الی بیت المقدس ۱» با حضور پهپاد‌های تهاجمی - رزمی در منطقه عمومی هرمزگان و خلیج فارس با حضور جمعی از فرماندهان عالی رتبه سپاه اجرا و مجموعه متنوعی از پهپاد‌های نیروی هوافضای سپاه در این رزمایش شرکت داشتند.

این رزمایش تنها گوشه‌ای از توان و قدرت پهپادی سپاه پاسداران بود که همه رسانه‌های جهان از آن با عنوان قدرت پهپادی سپاه یاد کردند. در جریان برگزاری این رزمایش، شرکت همزمان ۵۰ فروند پهپاد تهاجمی ۱۷۰ RQ ایرانی همراه با تعدادی دیگر از پهپاد‌های تهاجمی و رزمی برای نخستین بار در منطقه بود که به طور همزمان عملیات تهاجمی انجام دادند.

این رزمایش و همچنین نمایشگاه شکار کرکس‌ها که در هفته دفاع مقدس سال جاری برگزارشد نیز بر اهمیت این موضوع تاکید کرد.

باشگاه خبرنگاران جوان هم قصد دارد تا مجموعه گزارش‌هایی دستاورد‌های حوزه پهپادی کشور را که به صورت بومی طراحی و ساخته شده‌اند را بررسی و تحلیل کند.

در نخستین گزارش از این مجموعه به بررسی پهپاد شاهد ۱۲۹ پرداختیم، این پهپاد ساخت صنایع هوایی قدس است، زیرمجموعه نیروی هوافضای سپاه پاسداران که در سال ۹۱ با حضور سرلشکر جعفری و سردار حاجی زاده رونمایی شد. طول این پهپاد ۸ متر و فاصله دو سر بال ۱۶ متر و قطر بدنه شاهد ۱۲۹، ۶۵ الی ۷۵ سانتیمتر تخمین زده می‌شود. این پهپاد در دو نوع تولید انبوه و ارتباط ماهواره‌ای در نیروی هوافضای سپاه به کار گرفته می‌شود. 

بدنه پهپاد شاهد ۱۲۹ از جنس کامپوزیتی بوده و از یک پیشرانه پیشرفته چهار سیلندر پیستونی با نام روتاکس ۹۱۴ (Rotax ۹۱۴) بهره می‌برد که توانایی حمل ۴ موشک هوشمند سدید با وزنی در مجموع ۴۰۰ کیلوگرم را دارد. 

دومین گزارش هم به بررسی خانواده پهپاد مهاجر پرداخت که اولین پهپاد شناسایی ایران است که تاریخچه ساخت این پرنده به جنگ تحمیلی باز می‌گردد. در سال ۱۳۶۴ که صنایع هوایی قدس تشکیل شد، این پهپاد برای انجام مأموریت تصویربرداری از منطقه شلمچه به سپاه پاسداران تحویل داده شد تا فشار بر روی هواپیما‌های شناسایی ارتش کم شود. جنس بدنه آن از کامپوزیت و وزن آن هم در حدود ۸۵ کیلوگرم است و قادر است تا با سرعتی بالغ بر ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت، مداومت پرواز ۹۰ دقیقه‌ای و ارتفاع پرواز ۱۱ هزار پایی انواع موشک را حمل کند.

گزارش سوم به بررسی پهپاد سیمرغ اختصاص دارد که در ادامه متن حاصل از آن را مطالعه می‌کنید.

پهپاد سیمرغ

یکشنبه ۱۳ آذرماه سال  ۹۰ بود که مقامات نظامی کشورمان مدعی شدند که یک فروند پهپاد شناسایی RQ-۱۷۰ آمریکایی مشهور به جانور قندهار را ردیابی و توانستند تا با هک سیستم‌های راداری و کنترلی این پهپاد که در داخل مرز‌های کشورمان به پرواز درآمده بود را در محلی در نزدیکی مشهد به زمین بنشانند. باید به این نکته اشاره کرد که این پهپاد در اختیار پنتاگون (وزارت دفاع آمریکا) نبود بلکه عملیات‌های خاصی را برای CIA (سازمان مرکزی اطلاعات آمریکا) انجام می‌داد.

نحوه این کار بدین شکل بود که یک فروند RQ-۱۷۰ از پایگاه هوایی آمریکا در قندهار افغانستان به پرواز درآمد و پس از عبور از شهر شیندند افغانستان از مرز‌های شرقی وارد کشور شد و در نزدیکی بردسکن واقع در استان خراسان رضوی در اختیار پدافند هوافضای سپاه قرارگرفت و به زمین نشانده شد. ابتدا مقامات آمریکایی سخنان مقامات ایرانی درباره این پهپاد را نادیده می‌گرفتند، اما با نمایش تصویری از RQ-۱۷۰ مسئولیت آن را برعهده گرفتند. البته آن‌ها به دلیل اینکه این پهپاد ار تکنولوژی بسیار پیشرفته‌ای بهره می‌برد دستیابی به آن توسط ایرانی‌ها را غیرممکن می‌دانستند.

متخصصان دفاعی کشورمان که در طول سال‌های متمادی از ابتدای انقلاب با دانش خود با تحریم‌های مختلف مقابله کرده‌اند از طریق مهندسی معکوس قطعات این پهپاد را از یکدیگر جداسازی کرده و توانستند تا تمامی قطعات آن را بومی سازی و با کنار هم قراردادن این قطعات پهپاد بومی سیمرغ در دو نوع شناسایی و نوع رزمی را هم با نام صاعقه طراحی و تولید کنند.

مشخصات فنی

با این که به دلایل امنیتی اطلاعات دقیقی از سوی نیروی هوافضای سپاه درباره این پهپاد اعلام نشده، اما به خاطر اینکه این پهپاد از طریق مهندسی معکوس ساخته شده در این بخش برخی از مشخصات آن را برای شما ذکر می‌کنیم که از طریق مهندسی معکوس با قطعات مشابه جایگزین و ساخته شد. نوع مهندسی معکوس شده این پهپاد در تاریخ ۲۲ اردیبهشت ۹۳ از سوی نیروی هوافضای سپاه رونمایی شد و در آبان ماه همان سال نیز فیلمی از پرواز آن به نمایش درآمد.

نیروی پیشران این پهپاد از موتور «تی‌اف۳۴» جنرال الکتریک است. ارتفاع این پهپاد ۳ متر، طول بال‌ها ۱۳ متر، سرعت ۸۰۰ تا ۹۷۰ کیلومتر در ساعت و ارتفاع پروازی ۱۵ هزار متری است. در واقع این پهپاد یک پهپاد «تاکتیکی عملیاتی» و نه یک هواپیمای «ویژه جاسوسی» است کاربرد اصلی این پهپاد در شنود سیستم‌های مخابراتی (موبایل، بی‌سیم رادیویی) و عکس برداری از مناطق نظامی و استراتژیک است. این  پهپاد  می‌تواند چهار بمب هدایت شونده را حمل کند.

سنسور‌های بسیار دقیق و حساس در این پهپاد برای اندازه گیری حرارت، حرکت، تشعشع‌های رادیو اکتیو و سایر کمیت‌ها در این پهپاد به کار گرفته شده است. همچنین، دوربین‌های قدرت‌مند و سیستم ناوبری هوشمند از دیگر ویژگی‌های خاص این پهپاد است.  

رونمایی در بازدید فرمانده معظم کل قوا

سیمرغ در رسانه های خارجی

پایگاه خبری تحلیلی JANES آمریکا در گزارشی به بررسی و تحلیل پهپاد ایرانی سیمرغ پرداخته است.

پایگاه تحلیلی BELLING CAT هم در گزارش خود از رونمایی این پهپاد خبر داده است.