اين نسخه اكتبر 2005 عرضه شد. يكي از ويژگي‌هاي مهم اين نسخه علاوه بر پشتيباني از پايگاه داده‌هاي رابطه‌اي، پشتيباني از مديريت داده‌هاي XML است. براي اين منظور يك نوع داده‌اي xml تعريف شده است كه هم مي‌توان به عنوان نوع داده‌اي در ستون‌هاي جداول استفاده كرد و هم در Query‌ها از آن بهره برد. اين نوع داده‌ ابتدا به باينري تبديل مي‌شود و سپس ذخيره مي‌‌شود. مفهوم ( CLR (Common Language Runtimeنيز در اين نسخه معرفي گرديد كه موجب يكپارچگي با .Net Framework شد.ويژگي‌هاي جديدي هم براي كنترل خطا در اسكريپت‌نويسي ايجاد شد؛ براي مثال ساختار try‌/‌catch كه كاربرد فراواني در كنترل خطا در برنامه‌نويسي دارد، در اين نسخه اضافه شد.در كل، اين نسخه تحول بزرگي در توليد نرم‌افزارهاي مديريت پايگاه داده‌هاي مايكروسافت ايجاد كرد. امنيت بالاتر، الگوريتم‌هاي بهينه براي ايندكس‌كردن و بسياري از بهينه‌سازي‌هاي ديگر موجب شد بار ديگر MS SQL Server مورد توجه قرار گيرد و در ميدان رقابت حرف‌هاي بيشتري براي گفتن داشته باشد.توسعه‌دهندگان يك سرويس پك هم براي اين نسخه عرضه كردند كه در آن ويژگي Mirroring اضافه شد. با استفاده از Mirroring مي‌توان اطلاعات ديتابيس را در سرور ديگري ذخيره كرد تا در صورت بروز هرگونه خرابي، اطلاعات سرور ديگر مورد استفاده قرار گيرد. اين كار باعث بالارفتن قابليت اطمينان ديتابيس مي‌شود.

در توليد اين نسخه سعي بر اين بوده با استفاده از فناوري SQL Server Always On بيشتر كارها خودكار شوند تا زمان آماده به كاربودن ديتابيس را نزديك به صددرصد كند. در اين نسخه امكان ذخيره داده‌هاي ساخت يافته و نيمه ساخت يافته مانند عكس، فيلم و فايل‌هاي صوتي وجود دارد.در اين نسخه، ويژگي‌هاي بسياري به T-SQL اضافه شده است؛ براي مثال insert‌كردن با استفاده از دستور select، انعطاف بيشتر دستور Group by و موارد بسيار كه براي اولين بار در اين نسخه استفاده شده‌ است و موجب اسكريپت‌نويسي راحت‌تر مي‌شود.فشرده‌كردن فايل‌هاي پشتيبان در زمان پشتيبان‌گيري نيز يكي از ويژگي‌هاي اين MS SQL Server است.

مايكروسافت در اين نسخه علاوه بر توسعه T-SQL، امنيت وhigh availability، به توسعه و بهبود پلتفرم‌هاي مربوط به هوش تجاري (BI) پرداخته است. اين پلتفرم‌ها عبارتند از:

(SSIS (SQL Server integration Services: براي تجميع داده‌ها از چند منبع داده استفاده مي‌شود. اين پلتفرم شامل ابزارهاي گرافيكي براي تهيه جريان‌هاي كاري است.

(SSRS (SQL Server Reporting Services: يك محيط ايجاد گزارش از ديتابيس‌هاي SQL است. گزارش‌ها از طريق نسخه‌هاي 2003 به بعد Visual studio هم قابل استفاده است.

(SSAS (SQL Server Analysis Services: اين پلتفرم ويژگي‌هاي OLAP و Data mining را به MS SQL اضافه مي‌كند.

علاوه بر موارد ذكرشده، اين نسخه براي كار با داده‌هاي بزرگ بهينه شده است و در مقايسه با ساير نسخه‌ها داده‌هاي بسيار بزرگ را بهتر مديريت مي‌كند.

هر نسخه از MS SQL Server ويرايش‌هاي مختلفي دارد كه متناسب با كاربرد آن طراحي و پياده‌سازي شده است.

اين ويرايش نمونه كامل MS SQL Server است كه براي ديتاسنترهايي كه نرم‌افزارهاي زياد با حجم بالاي داده و تراكنش بالا را اجرا مي‌كنند طراحي شده است. نسخه 2008R2 آن تا 256 پردازنده و حجم نامحدود RAM را پشتيباني مي‌كند.

از نظر ويژگي‌ها از ويرايش Datacenter در سطح پايين‌‌تري قرار دارد، براي ديتابيس‌هاي بزرگ و متوسط استفاده مي‌شود، تا هشت پردازنده (در نسخه 2012، 160 پردازنده) و دو ترابايت RAM را پشتيباني مي‌كند. در اين ويرايش مي‌توان ديتابيس‌هايي با حجم 524 پتابايت (هر پتابايت 1024 ترابايت است) ذخيره كرد.

از نظر ويژگي‌ها مانند Enterprise است، با اين تفاوت كه نمي‌توان از آن در سرورها استفاده كرد و license آن فقط براي محيط توليد و تست است. نمونه رايگان آن براي دانلود دانشجويان در سايت مايكروسافت وجود دارد.

يك ويرايش سبك و رايگان است كه فقط يك پردازنده، يك گيگابايت RAM و چهار گيگابايت حجم داده را پشتيباني مي‌كند.

ويرايش‌هاي ديگري نيز وجود دارد كه هريك به منظور خاصي سفارشي شده‌ است؛ براي مثال Azure ويرايش مبتني بر Cloud است. در انتها به به‌معرفي نرم‌افزار SQL Server Management Studio مي‌پردازيم. اين نرم‌افزار براي اولين بار در نسخه 2005 ارائه شد و شامل ابزارهاي گرافيكي و ويرايشگر اسكريپت براي كار با ويژگي‌ها و اشياي موجود در SQL است. با ابزارهاي موجود مي‌توان همه كارهاي مورد نياز براي مديريت، نگهداري و توسعه پايگاه‌هاي داده را انجام داد. اين محيط جامع با اين‌كه همه چيز را كنار هم فراهم آورده، سادگي خود را نيز حفظ كرده و كار با آن ساده و دلچسب است.