در پی درگذشت استاد ابوالقاسم غفاری، نخستین دانشمند ایرانی ناسا و تنها دانشمند خارجی ماموریت «آپولو»، دکتر فیروز نادری، مدیر ایرانی آزمایشگاه پیشرانش جت (JPL) ناسا در پیامی کوتاه از وی به عنوان غولی در جامعه علمی ایران یاد کرد که میراثی افتخارآمیز را برای ما به یادگار گذاشته است.

 دکتر غفاری، استاد سابق دانشگاه های «هاروارد» و «پرینستون» و چهره پیشگام ایرانی در حوزه فضا، هفته شنبه در 106 سالگی در آمریکا درگذشت.

این استاد پیشکسوت ریاضی که دانش آموخته دانشگاه «سوربون» فرانسه بود به همراه «مرحوم دکتر محسن هشترودی» از جمله نخستین دانشمندان ایرانی بودند که به عنوان محقق «فولبرایت» در «دانشگاه هاروارد» فعالیت داشتند.

در اوایل دهه‌ 1950، این محقق ایرانی هم‌زمان با حضور «انشتین» در مؤسسه‌ مطالعات پیشرفته «دانشگاه پرینستون» زیرنظر «رابرت اوپنهیمر» در زمینه‌ «تئوری میدان منسجم جاذبه و الکترومغناطیسی» تحقیق می‌کرد.

وی در پروژه آپولو (سفر به ماه) در محاسبات نحوه بازگرداندن ایمن فضاپیما از ماه همکاری داشت و در پی موفقیت ماموریت موفق به دریافتنشان ویژه از رییس جمهور وقت امریکا شد.

دکتر فیروز نادری، مدیر ایرانی اکتشافات منظومه شمسی آژانس فضایی امریکا و برنده عالی‌ترین نشان افتخار این سازمان در یادداشتی که در پی درگذشت استاد غفاری در پاسخ به خبرنگار علمی خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) نگاشته، آورده است: « این توفیق را داشتم که چند سال قبل دکتر غفاری را در مراسمی ملاقات و پلاکی را برای قدرشناسی از خدمات قابل توجه او به وی اهدا کنم.

او غولی در جامعه علمی ما بود که به او تکیه می‌کردیم.»

نادری اضافه کرد:«همچنان که از فقدان دکتر غفاری در غم و اندوه هستیم، زندگی پربار او را که چنین میراثی را برای ما به یادگار گذاشت، ارج می نهیم.»

«دکتر غفاری» که صد و شش سال پیش در تهران متولد شده بود پس از پایان تحصیلات خود در دارالفنون در سال 1929 با یک بورسیه‌ی کامل برای ادامه‌ی تحصیل در رشته‌ی ریاضیات و فیزیک در «دانشگاه نانسی» فرانسه به آن کشور اعزام شد.

وی مدرک دکتری خود را از «دانشگاه سوربن» دریافت کرد.

در سال 1936 وی در «رصدخانه‌ی پاریس» در حوزه‌ی «مکانیک فلکی» فعالیت می‌کرد که اساس کار بعدی وی محاسبه‌ی این مطلب بود که چه مقدار نیرو برای پرتاب کردن یک راکت به مدار اطراف کره‌ی ماه بدون خطا کردن مورد نیاز است.

«غفاری» در سال 1937 برای تدریس در دانشگاه تهران به ایران بازگشت.

وی از سال 1938 تا 1941 خدمت سربازی خود را انجام داد که طی آن به سطح‌بندی اراضی شمال تهران برای آماده‌سازی آن برای ارتش اشتغال داشت.

در سال 1950 به‌دعوت «دانشگاه هاروارد» و به‌عنوان محقق «فولبرایت» (بورسیه‌ی بین‌المللی از کشورهای خارجی) به‌عنوان استادیار پژوهشی در زمینه‌ی «معادلات دیفرانسیل» و در ادامه در زمینه‌ی «دینامیک گازی» فعالیت کرد.

پس از پایان جنگ جهانی، وی در زمینه‌ی تحقیقات دایما به انگلیس و امریکا سفر می‌کرد.

در اوایل دهه‌ی 1950، این محقق ایرانی در مؤسسه‌ مطالعات پیشرفته «دانشگاه پرینستون» در زمینه‌ی «تئوری میدان منسجم جاذبه و الکترومغناطیسی» تحقیق می‌کرد و ارتباط خوبی با «رابرت اوپنهیمر»، دانشمند برجسته و رییس این موسسه داشت.

«دکتر غفاری» در سال 1956 برای کسب پستی در بخش ریاضیات اداره‌ی ملی استانداردهای امریکا به آن کشور سفر کرد و برای همیشه ماندگار شد.

بخشی از کارهای وی در آن‌جا شامل «محاسبات حرکت ماهواره‌های زمینی مصنوعی» بوده است.

در سال 1962، اداره‌ی استانداردها به «غفاری» مجوز آغاز کار در آژانس فضانوردی امریکا (ناسا) به‌عنوان یک مشاور پاره‌وقت برای «مرکز پرواز فضایی گودارد» را اعطا کرد.

گفته می شود «غفاری» اولین ایرانی شاغل در آژانس فضانوردی امریکا (ناسا) بوده است.

از سال 1964، سه سال در برنامه‌ی فضایی سرنشین‌دار و وقتی پروژه‌های وی در سازمان به پایان رسید دانشمند تمام وقت در «ناسا» شد و در آن‌جا بر روی مأموریت‌های 11 و 12 آپولو مشغول به‌کار شد.

مسؤولیت اصلی وی این بوده است که مشخص کند چطور یک راکت به ماه فرستاده می‌شود.

وی باید جاذبه‌ی زمین و جاذبه‌ی ماه را محاسبه کرده و حساب می‌کرد که چه مقدار و چگونه اصلاحات میان دوره‌ای قدرتمند برای استقرار یک راکت در مدار اطراف ماه مورد نیاز است.

یک اشتباه کافی بود تا راکت با ماه تصادم کند و یا از مدار خارج شده و به اعماق فضا بیافتد.

هم‌چنین برای برنامه‌ی فضایی سرنشین‌دار وی باید بازگشت دوباره راکت را نیز محاسبه می‌کرد.

در سال 1969، «غفاری» و دستیاران وی در بخش مأموریت‌های آپولو از سوی رئیس جمهور وقت امریکا برای خدماتشان در مأموریت آپولو 11 مدال دریافت کردند.

«غفاری» برای مشارکت‌های ویژه‌ی خود در تحصیلات هوا، فضا در طول اولین دهه‌ی اکتشافات فضایی در سال 1970 از سوی «مرکز پرواز فضایی گودارد» در «آژانس فضانوردی امریکا (ناسا)» جایزه دریافت کرد.

وی در سال 1972 سه سال پس از این‌که «برنامه‌ی آپولو» انجام شد و نخستین فضانوردان به کره‌ی ماه رفتند و به‌سلامت بازگشتند از «ناسا» بازنشسته شد.