مرکز لرزه نگاری کشوری موسسه ژئوفیزیک از ثبت 474 زمین لرزه در شهریور ماه در حوالی مورموری خبر داده است.

 شبکه‌‏‏های لرزه‌‏‏نگاری وابسته به مرکز لرزه‎‎نگاری کشوری موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، در یک ماه گذشته 474 زمین لرزه در مورموری به ثبت رسانده است.

از مجموع این تعداد زمین لرزه دو زلزله به بزرگی بیش از 5 در مقیاس امواج درونی زمین، 9 زلزله با بزرگی 4 تا 5 در مقیاس امواج درونی زمین، 115 زلزله بین 3 تا 4 ریشتر و 348 زلزله به بزرگی کمتر از 3 ریشتر اتفاق افتاده است. زمین لرزه اصلی با بزرگی گشتاوری 6.2 در ساعت 7:02:04 صبح دوشنبه 27 مرداد و بزرگترین پس لرزه‌ها تا این لحظه در ساعت 9:55:51 و 22:38:24 مورخ 27 مرداد با بزرگی 5.8 روی داده است.

تاکنون که بیش از یک ماه از زمین لرزه اصلی می‌گذرد این منطقه بیش از هزار بار لرزیده است و این لرزه‌ها هر روز وحشت را به دل مردم این منطقه می‌اندازد.

دکتر «مهدی زارع»، دانشیار زلزله‌ شناسی مهندسی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله در گفت‌وگو با خبرنگار علمی خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه ایلام، اظهار کرد: زمین‌لرزه مورموری با بزرگی 6.2 و با ژرفای حدود 10 کیلومتر در محدوده‌ای کم جمعیت رخ داد و عملا کانون دستگاهی زمین‌لرزه در پهنه‌ای خالی از سکنه واقع بود. این موضوع به همراه وقوع پیش‌لرزه‌ها و پیش آگاهی مردم به کم شدن خسارت و نبود تلفات انسانی (کشته) در این زلزله کمک فراوانی کرد.

وی افزود: در این منطقه تعداد زیادی منازل مسکونی در سال‌های اخیر احداث شده‌اند که به نظر می‌رسد که بسیاری از آنها اساسا نباید آسیبی می‌دیدند. اسکلت فلزی و شناژ در بسیاری از این ساختمان‌ها وجود داشته است و با وجود حداقل 10 کیلومتر فاصله سطحی با کانون زمین‌لرزه چنین آسیبی برای ساختمانی که در دو تا سه سال اخیر احداث شده‌اند نشان از کیفیت بد اجرای این ساختمان‌ها دارد.

عضو هیات مدیره انجمن ترویج علم ایران گفت: بر اساس میزان خسارت و توزیع خرابی‌ها در پهنه رومرکزی می‌توان برآورد کرد که شهر مورموری حدود 10 کیلومتر با کانون زمین‌لرزه (در شمال کانون دستگاهی واقع بوده است) و شهر آبدانان در فاصله هوایی حدود 38 کیلومتری کانون دستگاهی قرار داشته است. با این وجود مشاهده خرابی در واحدهای مسکن مهر که در شهر آبدانان در حدود یک سال قبل احداث شده و به مردم تحویل شده‌اند نشان از کیفیت بسیار پائین این مسکن‌های ارزان قیمت تحویلی به مردم شده است. به نحوی که در شهر آبدانان به غیر از آسیب‌ها و آسیب محدودی که ساختمان مخابرات این شهر در حد ریختن یک دیوار مشاهده شد، خسارت مشهود دیگری قابل گزارش نبود.

زارع با بیان اینکه به نظر می‌رسد بیشترین خرابی‌ها در این زلزله بر اساس مشاهدات میدانی در جهت شمال شرق-جنوب غرب تا شرقی-غربی بود، تصریح کرد: از این نظر می‌توان دریافت که این راستا به احتمال فراوان راستای عمود بر گسل را نشان می‌دهد. شیب گسل به سمت شمال شرق بوده است؛ بنابراین مشاهده خرابی بیشتر در روستاهای واقع در شرق مورموری (به ویژه آب‌انار و سیاهگل) به دلیل عملکرد مولفه عمود برگسل در حوزه نزدیک (احتمالا اثر فلینج) قابل توجیه به نظر می‌رسد.

دانشیار پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله ادامه داد: در زلزله مورموری تا پایان روز بیستم 36 پس‌لرزه با بزرگی بیش از 4.5 رخ داده است که هشت پس‌لرزه‌ بزرگایی بیش از 5 داشته‌اند و این فراوانی پس‌لرزه‌های با بزرگی بیش از 5 در دو هفته اول بعد از رخداد زمین‌لرزه در این منطقه بسیار جالب توجه است.

وی گفت: روز اول دو پس‌لرزه با بزرگی 5.7 و یک پس‌لرزه با بزرگی 5.9، و روز دوم یک پس‌لرزه با بزرگای 5.2 و روز سوم یک پس‌لرزه با بزرگای 5.6 رخ داده است. از این نظر می‌توان دریافت که طوفان لرزه‌ای ایجاد شده طی سه هفته اول پس از رخداد پایان نیافته و همچنان انتظار رخداد پس‌لرزه‌های شدید و حتی احتمالا رخدادی در اندازه‌های لرزه اصلی در هفته‌های آینده غیر منطقی نباشد.

زارع خاطرنشان کرد: از نظر شدت زمین‌لرزه می‌توان شدت حداکثر زمین‌لرزه را در حد VIIدر مقیاسEMS98 در محدوده مورموری ارزیابی نمود. این شدت در آبدانان (در حدود 38 کیلومتری کانون) در حد بین VI و VII در دهلران (در حدود 40 کیلومتری کانون مه‌لرزه‌ای) و دره شهر در حد VI و در دزفول در 80 کیلومتری کانون در حد V-VI و در ایلام در 175 کیلومتری کانون و در اهواز در 173 کیلومتری کانون با شدت V ارزیابی می‌شود.

پیش لرزه‌ها موجب می‌شود اکثرمردم در لرزه اصلی در امان بمانند

زارع گفت: در سابقه مطالعات مربوط به پیش نشانگرهای لرزه‌ای به ویژه در مواردی مانند زلزله 4 فوریه 1975 "هایچنگ" در چین که با بزرگی 7.3 رخ داد به مدت چند هفته طوفان لرزه‌ای و به صورت رخداد پیش‌لرزه‌های با بزرگای متوسط تا شدید (با بیشینه بزرگای بین 5 تا 6) در حال ثبت بود که تعداد آنها به بیش از 7 برابر تعداد معمول چنین زمین‌لرزه هایی در پیرامون هایچنگ رسید. همین پیش لرزه‌ها بزرگترین کمک را به پیش بینی رخداد زمین‌لرزه 1975 هایچنگ کرد. چنین سیکلی از رخداد زمین‌لرزه‌ها (با بزرگی بین 4 تا 6.5) در همین کشور در سال 1976 قبل از زلزله 23 اوت 1976 سیچوان با بزرگی 7.3، در فاصله زمانی بین 14 ژوئن 1976 تا 23 ژوئن 1976 (در فاصله حدود 40 روز) تکرار شد.

وی افزود: قبل از رخداد زمین‌لرزه بم 1382 در ایران رخداد زمین‌لرزه‌ای با بزرگی 5.3 در تاریخ 13 مرداد 82 و زمین‌لرزه‌ای دیگر با بزرگای 5.5 در تاریخ 30 مرداد 82 (حدود 4 ماه و نیم قبل از رخداد زمین لرزه بم) فاصله حدود 130 کیلومتری شرق بم، بین بم و زاهدان و سپس رخداد زلزله‌ای در روز قبل از رخداد زمین‌لرزه بم با بزرگای حدود 4.5، مقدمه (پیشنشانگر لرزه‌ای) بر رخداد زمین‌لرزه مخرب بم با بزرگای 6.5 در بامداد 5 دی ماه 82 می‌تواند تلقی شود.

این پژوهشگر ادامه داد: زمین‌لرزه 11 فروردین 1385 "چالان‌چولان" بروجرد لرستان (با بزرگی 6.0) نیز از حدود دو هفته قبل با رخداد یک سری زمین‌لرزه‌ها از زلزله‌های با بزرگی 4 به بالا همراه بوده است که موجب شد مردم در لرزه اصلی اکثرا در امان بمانند.

زارع ادامه داد: گزارش‌های مشابهی از مشاهده چنین آنومایی‌های لرزه‌ای از ماه‌ها قبل به همراه تغییرات سطح آب زیر زمینی در زلزله 12 مه 2008 ونچوان چین با بزرگای 7.8 و همچنین تغییرات در سطح گاز رادون در زلزله 6 آوریل 2009 لاکویلا ایتالیا با بزرگای 6.3 و همچنین زلزله 17 ژانویه 1995 کوبه ژاپن با بزرگای 6.8 وجود دارد که در آنها نشانه‌هایی از تغییرات طبیعی یاد شده ، قبل از رخداد زلزله اصلی گزارش شده است. به نظر می‌رسد با توجه به نحوه رخداد پس‌لرزه‌ها، می‌توان تصور کرد که حداقل در هفته‌ها تا حدود دو ماه بعد از رخداد زمین‌لرزه 27 مرداد مورموری همچنان احتمال رخداد زمین‌لرزه‌ای با بزرگای بیش از 6 در چنین پهنه‌ای وحود دارد.

عضو هیات مدیره انجمن ترویج علم ایران با اشاره به اینکه در این زمین‌لرزه گزارش‌هایی از تغییر در سطح آب زیرزمینی در پهنه رومرکزی و همچنین وجود و فراوانی عقرب‌ها در قبل و بعد از رخداد زمین‌لرزه در پهنه رومرکزی در منطقه زلزله زده وجود داشت، افزود: این موضوع می‌تواند نشانگر وجود پیش‌نشانگر تغییر سطح آب زیر زمینی در این زمین‌لرزه باشد که بیرون زدن و فراوانی عقربه‌ها نیز می‌تواند مرتبط با تغییر سطح آب زیرزمینی و مشخصا بالا آمدن سطح آب زیر زمینی در قبل و بعد از رخداد زمین‌لرزه در پهنه رومرکزی باشد.