کیفیت و تست نرم‌افزار چیست؟

اگر بخواهیم کیفیت را به سادگی تشریح کنیم، شاید ساده‌ترین تعریف این باشد: "کیفیت یعنی برآورده شدن انتظار". در مبحث کیفیت صنعتی دو موضوع بسیار مهم عبارتند از تضمین کیفیت (بنیان کردن الزامات کیفی فرآیندهای تولید و پشتیبانی و نظارت بر رعایت آنها) و تست. همین موضوع در نرم‌افزار نیز صادق است.

تست نرم‌افزار نیز یک فعالیت برای بررسی این موضوع است که آیا نتایج واقعی بهره‌برداری از قسمت‌های مختلف سیستم نرم‌افزاری با نتایج مورد انتظار مطابقت دارند یا خیر. به‌علاوه این فرآیند برای حصول اطمینان از این موضوع است که سیستم نرم‌افزاری بدون نقص است(به معنی رسیدن به نقطه‌ای که طی یک مدت زمان خاص، باگی در نرم‌افزار مشاهده نشود). همچنین تست نرم‌افزار به شناسایی خطاها، شکاف‌ها و نیازمندی‌های گمشده در مقابل نیازمندی‌های واقعی نیز کمک می‌کند.

نرم‌افزار نیز مانند هر محصول صنعتی دیگر هم نیازمند تضمین کیفیت و هم نیازمند تست است.

اهمیت روز افزون کیفیت و تست نرم‌افزار

اواخر دی ماه ۱۳۹۵، به نقل از کمپانی معتبر اتریشی Tricentis خبری روی وبسایت تیستن (وبسایت جامعه مهندسین تست نرم‌افزار ایران به نشانی tisten.ir) قرار گرفت که در آن طی گزارشی با عنوان Software Fail Watch: 2016 in Review اعلام کرد حجم دارایی‌های مبتلا به باگ‌های نرم‌افزاری در سال ۲۰۱۶ برابر با ۱٫۱ تریلیون دلار بوده است که این باگ‌ها مجموعا در حدود ۴.۴ میلیارد نفر از مردم دنیا را با خود درگیر کرد‌ه‌اند. این رقم یک افزایش قابل توجه به نسبت گزارش ارائه شده در سال ۲۰۱۵ داشت.

همین گزارش، به سادگی حجم کاری که می‌توان در حوزه کیفیت انجام داد، و همچنین میزان تشنگی بازار برای تست نرم‌افزار را نشان می‌دهد.

علاوه بر موضوع بالا، نفوذ دیوانه‌وار و مهاجمانه IT در همه شئونات زندگی بشری و پولسازی بسیار بالا در این صنعت، منجر به  رشد قارچ‌گونه ایده‌های مبتنی بر فناوری اطلاعات و همچنین شرکت‌های تولید کننده محصولات و خدمات IT شده است. این هجوم به قدری سنگین است که شما به سختی می‌توانید ایده‌ای را در سطح دنیا پیدا کنید، که چند شرکت روی آن مشغول به کار نباشند. همین موضوع باعث شکل گیری یک بازار شدیدا رقابتی در این حوزه شده است، که عناصر اصلی آن عبارتند از: بازاریابی و کیفیت (محصول، خدمات و پشتیبانی) این دو عنصر به هیچ وجه جای یکدیگر را نمی‌گیرند. به همین دلیل اکثر شرکت‌ها در حوزه غیرفنی بازاریابی را موضوع محوری خود می‌دانند، و در بخش فنی محوریت روی کیفیت است.

کلیدواژه کیفیت باعث شده است که طی ۱۰ سال گذشته شرکت‌های غول‌پیکر زیادی مانند TCS خدمات خود را به صورت تخصصی روی کیفیت نرم‌افزار و تست نرم‌افزار متمرکز نمایند که شرح حال این شرکت‌ها را می‌توانید در شماره‌های ۱ و ۲ دو ماهنامه تخصصی تست نرم‌افزار با عنوان تیستن (سایت tisten.ir بخش «نشریات ما») مطالعه کنید.

وضعیت آزمون نرم‌افزار در ایران

علیرغم اینکه تا دو سال پیش نگرش علمی و فنی درستی روی تست نرم‌افزار وجود نداشت، اما این وضعیت اکنون (به دلیل پررنگ شدن حضور استارتاپ‌ها و داغ شدن بازار رقابت، رشد تورم و افزایش هزینه‌های نگهداشت نرم‌افزار به دلیل کیفیت پایین محصولات و...) کاملا تغییر کرده است، آنچنانکه شرکت‌ها غالبا به دنبال تسترهای با دانش و آگاه به ابزارهای تست هستند، و جالب اینکه یافتن چنین تسترهایی معمولا از یافتن کدنویس ماهر، متخصص DB، گرافیست و... به مراتب مشکل‌تر است. چنین وضعیتی نیاز بازار ایران به مهندسین متخصص تست نرم‌افزار را بیش از پیش مشخص می‌کند.

چگونه یک آزمونگر حرفه‌ای شویم

البته به دست آوردن یک پست مناسب (در زمینه تست نرم‌افزار یا تضمین کیفیت) با درآمد خوب در یک شرکت اسم و رسم دار به هیچ وجه کار ساده‌ای نیست. اگر همین حالا به Job Opportunityهای تست نرم‌افزار در خارج از کشور نگاهی بیندازید، تقریبا تمام آنها داشتن مدرک بین‌المللی (ISTQB (International Software Testing Qualification Board را از الزامات پذیرش عنوان کرده‌اند.

همین موضوع به صورت آرام آرام در حال سرایت به ایران است، و به مرور زمان تمام شرکت‌ها همین موضوع را به عنوان یک معیار پذیرش برای مصاحبه شونده قلمداد خواهند کرد. شاهد این مدعا برگزاری امتحانات این سرتیفیکیت بین‌المللی به صورت مرتب در ایران (ماهی یک بار) است که برخلاف وضع فعلی تا دو سال پیش برای ارائه امتحان یا باید به کشورهای همسایه (مانند پاکستان، ترکیه و امارات) می‌رفتید، و یا منتظر می‌ماندید تا امتحان آن بعد از چندین ماه در ایران برگزار شود؛ که البته ممکن بود کلا لغو شود.

دوره حضوری ISTQB-Foundation

به علاوه، دوره آمادگی برای کسب نمره قبولی در این امتحان و اخذ سرتیفیکیت نیز به صورت مرتب برگزار می‌شود، که در حال حاضر می‌توانید برای حضور در آخرین دوره ISTQB Foundation اقدام به ثبت‌نام کنید. این دوره به صورت استاندارد یک دوره ۲۴ ساعته به زبان فارسی است که توسط مهندس ابوالفضل خواجه دیزجی تنها مترجم سیلابس‌های ISTQB در ایران انجام می‌شود. ثبت نام در این دوره تا تاریخ ۲۲ آذر انجام می‌شود، که ثبت نام سریع‌تر در آن منجر به تهیه بلیت ارزان‌تر خواهد شد.

دوره حضوری Use Case Testing

چگونه یک آزمونگر به روز باشیم

برای به روز بودن در زمینه کیفیت و تست نرم‌افزار منابع زیادی اعم از کتاب و سایت در دنیا وجود دارد. اما تا کنون هیچ یک از این منابع که به صورت تخصصی و مداوم به زبان فارسی به کیفیت و تست نرم‌افزار بپردازند وجود نداشته است. اما به تازگی جامعه مهندسین تست نرم‌افزار ایران با عنوان تیستن آغاز به کار کرده است که شما در سایت این مجموعه می‌توانید انواع محتواهایی که مدنظرتان است را بیابید، و البته مطمئن باشید که همه موارد در زمینه کیفیت و تست نرم‌افزار هستند. انواع محتوای موجود در وبسایت تیستن عبارتند از:

• اخبار داخلی و خارجی
• مقالات علمی و عملیاتی
• آموزش دانش تست نرم‌افزار و ابزارهای تست نرم‌افزار
• دانلود ویدئوهای آموزشی، منابع فارسی، کتاب و مجلات انگلیسی
• مصاحبه با بزرگان تست نرم‌افزار دنیا
• اطلاع رسانی رویدادها، دوره‌ها و همایش‌های داخل و خارج کشور
• فرصت‌های کاری
• نشریات متعلق به تیستن شامل دو ماهنامه تخصصی تیستن، اینفوگرافی‌ها، کتاب‌های در حال چاپ یا چاپ شده

علاوه بر این می‌توانید کانال تلگرامی تیستن را نیز دنبال کنید.