اگر قصد تصویربرداری حرفه‌ای با دوربین‌های آنالوگ داشته باشید، انتخاب نوع دوربین و قطع فیلم آن مطمئناً یکی از چالش‌های مهم پیش روی شما خواهد بود و در این مسیر، با تعاریف و توصیه‌های فراوانی در مورد مزایا و معایب دوربین‌های ۳۵ میلیمتری، مدیوم فرمت و لارج فرمت مواجه خواهید شد.

با زومیت همراه باشید تا برای رسیدن به پاسخ این چالش مهم، یک بار و برای همیشه مزایا و معایب کلی هر سه نوع دوربین بالا را به همراه یک تصویر نمونه مورد بررسی قرار دهیم.

دوربین قطع کوچک (۳۵ میلیمتری)

انتخاب دوربین‌های ۳۵ میلیمتری ارزان‌ترین راه برای در دست داشتن یک دوربین آنالوگ است و شاید مهمترین مزیت آن، رایج بودن آن است. بنابراین می‌توان یک ۳۵ میلیمتری دست دوم را با هزینه‌ی اندکی تهیه کرد و اگر بدانید لنزهای دست دوم این دوربین با کسری از هزینه‌ی لنزهای نو در دسترس هستند، موضوع جذاب تر نیز خواهد شد!

اما معایب و سایر مزایای یک دوربین ۳۵ میلمیتری چیست؟

مزایا

فرمت آشنا و رایج: اگر با یک دوربین دیجیتال فول‌فریم تصویربرداری کرده باشید، کارکردن با یک ۳۵ میلیمتری برای شما چندان عجیب نیست؛ چراکه هرچند فوکوس دستی در این دوربین‌ها راحت تر از نوادگان دیجیتال آن‌هاست، اما هر دو از منظره‌یاب مشابهی استفاده می‌کنند.

سرعت: قرار دادن و برداشتن حلقه‌ی فیلم حتی در دستی ترین نمونه های این دوربین نیز سریع و آسان است. همچنین از آنجا که در منظره‌یاب دوربین تقریبا همان چیزی را می‌بینید که در تصویر نهایی شما ثبت خواهد شد، سرعت تصویربرداری نیز بالا خواهد بود. هرچند دوربین‌های رنج-فایندر یا فاصله‌یاب از این قاعده مستثنی هستند، اما به هر حال اگر کمی کار کردن با دوربین‌های این خانواده را تجربه کنید خیلی زود به دنیای آن علاقمند خواهید شد!

امکان توسعه و کاهش هزینه‌ها: اشاره به رایج بودن دوربین‌های ۳۵ میلیمتری تنها یک توصیف برای جذاب تر کردن موضوع نیست، بلکه فیلم دوربین‌های ۳۵ میلیمتری در هر سو و با قیمت‌های مقرون‌به‌صرفه‌ای یافت می‌شوند که حقیقتاً از چنین مزیتی به‌سادگی نمی‌توان عبور کرد.

قیمت کم: همان‌طور که از جملات بالا بر می‌آید، احتمالاً متوجه شده‌اید که چه در بین دوربین‌ها و چه در مورد حلقه فیلم آن‌ها تقریبا هیچ گزینه‌ای توانایی رقابت با ۳۵ میلیمتری‌ها را ندارد.

معایب

کیفیت: باید توجه داشته باشید که در حال صحبت در مورد فیلم ۳۵ میلیمتری هستیم و چنین اندازه‌ای طبیعتاً کیفیت کمتری نسبت به دوربین‌های مدیوم و لارج‌فرمت ارائه خواهد داد. هرچند خبرنگاران بسیاری بوده‌اند که سال‌ها از همین دوربین‌ها برای عکس‌های روزنامه‌‌ای و پوستری استفاده کرده‌اند و کمی نویز و کاهش شفافیت را به جان خریده‌اند؛ اما به‌طور مثال اگر در پی چاپ یک تصویر ۱۱*۱۴ باشید، شاید بهتر باشد نگاهی جدی به گزینه‌هایی غیر از دوربینی با قطع کوچک داشته باشید.

عمق میدان: به‌طور خلاصه اگر دوربینی ۳۵ میلیمتری در دست دارید و به‌دنبال کاهش عمق میدان به‌ویژه در زاویه دیدهای بازتر هستید، باید بدانید که ابزار مناسبی برای هدف مورد نظرتان انتخاب نکرده‌اید؛ البته شدت مشکلتان در مورد عکس‌های «تله» و کادرهای نزدیک و بسته کمتر خواهد بود.

برش: نسبت تصویری که با یک دوربین ۳۵ میلیمتری در دست خواهید داشت، کمی متفاوت از نسبت‌های رایجی نظیر ۸x۱۰ یا ۱۱x۱۴ است، بنابراین برای رسیدن به یک نسبت مناسب، یا مجبور به برش تصویر و از دست دادن بخشی از آن خواهید بود، یا باید حاشیه‌های سیاه اضافی را به‌خاطر از دست ندادن هیچ بخشی از تصویر تحمل کنید.

مدیوم‌فرمت

از ۶x۴.۵ و ۶x۶ گرفته تا ۶x۱۷ پانورامیک، در دنیای مدیوم‌فرمت‌ها دست بسیار بازی در انتخاب اندازه‌ی قاب‌هایتان خواهید داشت. هرچند باید گفت ۶x۴.۵ (به سانتیمتر) آسان‌ترین انتخاب برای تصویربرداری است؛ اما توجه به فرمت مربعی و خاص‌تری نظیر ۶x۶ نیز خالی از لطف نیست؛ فرمتی که هسل‌بلاد برای طرفدارانش شرکتی کاملاً نام‌آشنا است!

اگر در بین مدیوم‌فرمت‌ها به‌دنبال اندازه‌ی بزرگتری هستید، ۶x۷ را فراموش نکنید؛ اما در نظر داشته باشید که هرچند دوربین‌هایی نظیر Pentax 67 و Plaubel Makina 67 تا حدی خوش‌دست هستند، ولی در این اندازه نه تنها نباید انتظار خوش دستی را داشته باشید، بلکه بر اثر وزن بیشتر نسبت به ۳۵ میلیمتری‌ها گاهی برای ثبات کافی به سه‌پایه نیز احتیاج خواهید داشت.

تا این لحظه، اغلب مزایا و معایب دوربین‌های مدیوم‌فرمت قابل حدس‌اند، اما بیایید نگاه دقیق‌تری به این ویژگی‌ها داشته باشیم.

مزایا

کیفیت: کاملاً قابل درک است که با وجود اندازه‌ای به مراتب بزرگتر از ۳۵ میلیمتری‌ها، کیفیت نیز به‌طور محسوسی بالاتر است و وقتی حاصل کار یک ۳۵ میلیمتری و یک مدیوم‌فرمت در اندازه و شرایطی مشابه مقایسه شود، این افزایش کیفیت قابل درک‌تر نیز خواهد بود.

عمق میدان: در حالی که ویژگی‌های دوربین‌های ۳۵ میلیمتری در مورد عمق میدان جزو معایب آن نام برده شد، وجود عمق میدان کم در دوربین‌های مدیوم‌فرمت از نکات خوشحال‌کننده آن‌هاست و شاید به همین دلیل است که عکاسان پرتره و عروسی در دهه‌های هفتاد تا نود میلادی علاقه‌ی وافری به این نوع دوربین‌ها نشان داده‌اند؛ چراکه عمق میدان کم از کلیدهای جادویی ثبت یک پرتره‌ی جذاب است.

برش: فرمت‌هایی نظیر ۶x۷ در مدیوم‌فرمت‌ها بسیار کارآمد تر و مورد استفاده‌تر از کادرهایی است که ۳۵ میلیمتری‌ها ارائه می‌دهند.

تعادلی از سرعت و کیفیت: دوربین‌های مدیوم‌فرمت، در محدوده‌ی طلایی بین ۳۵ میلیمتری‌ها و لارج‌فرمت‌ها قرار دارند؛ درست جایی که هم چاشنی سرعت آن کوچولوهای رایج، و هم طعمی از کیفیت فوق‌العاده لارج‌فرمت‌های عظیم‌الجثه وجود دارد. علاوه‌بر این، بسیاری از مدیوم‌فرمت‌ها حتی از فوکوس خودکار نیز بهره‌مندند!

سازگاری در عین تنوع: فیلم‌های مدیوم فرمت‌ها برای اندازه‌ها و قطع‌های مختلف به کار می‌رود و با هر تغییر اندازه نیازی به تغییر فیلمتان نخواهید داشت.

ماژولار بودن: بسیاری از دوربین‌های مدیوم‌فرمت، ماژولار هستند و این خبر خوبی برای تصویربرداران است؛ چراکه می‌توان بخش‌هایی از دوربین را جدا کرد یا فیلم را در اواسط رول، به‌سادگی تعویض کرد!

اسکن راحت: اسکن تصاویری که با مدیوم‌فرمت‌ها ثبت شده‌اند، به مراتب راحت‌تر از ۳۵ میلیمتری‌ها است؛ چراکه هم با اندازه و هم با کیفیت بیشتری مواجه هستیم و از طرفی، اندازه‌ی این تصویرها آنقدر بزرگ نیست که در فرایند اسکن با مشکل مواجه شویم.

معایب

اندازه: دوربین‌های مدیوم‌فرمت اندازه‌ی بزرگتری نسبت به همتایان ۳۵ میلیمتری خود دارند و همین موجب افزایش وزن و کاهش راحتی آن‌ها می‌شود. هرچند ممکن است مدیوم فرمت‌هایی با اندازه‌های کوچک و وزن کمتر از حد معمول پیدا کنید، اما در این صورت ممکن است مجبور به خداحافظی با بعضی از ویژگی‌های مدیوم فرمت‌ها نظیر ماژولار بودن آن‌ها شوید.

سرعت: از فوکوس خودکار (در صورت وجود) گرفته تا بارگذاری فیلم، دوربین مدیوم فرمت اساساً کندتر از همتای ۳۵ میلیمتری خود است؛ البته افراد بسیاری هستند که مشکلی با سرعت کم و تمرکز بیشتر برای فوکوس ندارند.

هزینه: با تعداد تصویر کمتر در هر حلقه فیلم و رایج نبودن مدیوم‌فرمت‌ها به اندازه‌ی ۳۵ میلمیتری‌ها، طبیعی است که هم با مساله‌ی هزینه مواجه شوید و هم نتوانید فیلم مورد نیاز دوربینتان را از هر جای متفرقه‌ای تهیه کنید. اگر خاص‌تر بودن و قیمت بیشتر خود مدیوم‌فرمت‌ها هم به این ماجرا اضافه شود، می‌توان نتیجه گرفت که مجموعاً با هزینه‌های به‌مراتب بیشتری نسبت به ۳۵ میلیمتری‌ها مواجه هستیم.

لارج‌فرمت

دوربین‌های لارج‌فرمت می‌توانند از چند کیلو تا به‌اندازه‌ی یک کامیون، وزن و اندازه داشته باشند و به همین دلیل می‌توان آن‌ها را پدران دنیای تصویربرداری دانست. هرچند این اندازه‌ی بزرگ و هزینه‌ی گزاف، دو حاصل کم‌نظیر هم دارد؛ که چیزی نیست جز کیفیت بسیار بالای تصاویر و باز بودن دست عکاس برای به‌کاربردن تصویر خود برای اهداف مختلف.

مزایا

کیفیت: در دنیای فیلم‌های آنالوگ، خانواده لارج‌فرمت‌ها بهترین کیفیت موجود را با اختلاف واضحی نسبت به همتایان جمع‌وجورتر خود ارائه می‌دهند و این کیفیت به‌حدی است که جای صحبت اضافه‌ای باقی نمی‌گذارد؛ پس بهتر است هرچه زودتر به‌سراغ سایر مزایای این خانواده برویم!

تصحیح پرسپکتیو: اغلب دوربین‌های لارج‌فرمت از امکان فوکوس روی تمامی بخش‌های تصویر، فوکوس انتخابی روی بخشی از تصویر و همچنین امکان تصحیح اعوجاج‌های «Keystone» بهره‌مند هستند.

اسکن: اندازه‌ی بزرگ تصویری که دوربین لارج‌فرمت ارائه می‌کند، باعث می‌شود تا هرچه راحت‌تر بتوان آن‌ها را مورد اسکن قرار داد و از آن‌ها استفاده کرد.

جذایبت: فارغ از تمامی فاکتورهای فنی، یک دوربین لارج ‌رمت به خودی خود آنقدر عجیب است که شگفتی و تعجب سوژه‌ی عکس پرتره‌ی شما را برمی‌انگیزد و همین موضوع در نهایت به دلپذیرشدن تصویر شما کمک خواهد کرد!

معایب

وزن: دوربین‌های لارج‌فرمت در اغلب موارد بسیار بزرگ و سنگین هستند و هرچند بسیاری از آن‌ها با چوب‌های سبک‌وزن ساخته شده‌اند اما نیاز شما به یک سه‌پایه‌ی مناسب هرگز قابل کتمان نیست؛ بنابراین وزن این سه‌پایه نیز به مجموعه‌ی عظیم‌الجثه‌ی شما اضافه خواهد شد و این یک چالش مهم است. هرچند بعضی از دوربین‌های مطبوعاتی که برای استفاده روی دست ساخته شده‌اند، از این قاعده مستثنا هستند.

پیچیدگی: هرچند باید گفت لارج‌فرمت‌ها از نظر قطعات بسیار ساده هستند اما مشکل مواجه شدن و خرابی هریک از قطعات، تهدیدی است که می‌تواند تصویر مورد نظر شما را از بین ببرد.

هزینه: دوربین‌های لارج‌فرمت به‌تنهایی خرج چندانی روی دست شما نمی‌گذارند اما هزینه‌های جانبی و فیلم بالایی دارند. البته ماجرا به همین‌جا ختم نمی‌شود و اندازه‌ی بزرگ فیلم این دوربین‌ها با وجود مزایایی که ذکر شد، موجب می‌شود تا کمتر مجموعه‌ای بتواند از پس اسکن تخت تصویری با این اندازه برآید. بنابراین نیاز به دستگاه‌های اسکن چرخشی خواهید داشت و از آنجا که چنین دستگاه‌هایی چندان در دسترس نیستند، هزینه‌ی کمی برای تحقق این هدف شما پیش‌بینی نمی‌شود!

جذابیت: هرچند مورد جذابیت در بخش مزایای لارج‌فرمت‌ها نام برده شد، اما این فاکتور به‌طور مطلق یک مزیت به شمار نمی‌رود. به‌طور مثال تصور کنید قصد تصویربرداری از یک منظره دارید و برای این کار نیازمند تمرکز هستید، اما با پرسش‌های گاه و بی‌گاه رهگذران در مورد دوربین عجیبی که در حال کار با آن هستید مواجه می‌شوید؛ آنجاست که از شدت جذابیت و سوال‌برانگیزی لارج‌فرمت خود پشیمان خواهید شد!

مروری بر مشخصات تصاویر نمونه

همان‌طور که مشاهده کردید، در هر یک از بخش‌های بالا تصویری نیز به‌عنوان نمونه ارائه شد تا درک راحت تری از تفاوت‌های مهم این دوربین‌ها داشته باشید. هرچند تمامی تصاویر بالا پرتره هستند و خبری از منظره نیست، اما با دقت به آن‌ها می‌توان متوجه فاکتورهای اولیه و اساسی نظیر عمق میدان، کیفیت و اندازه کادر شد.

برای جزئیات بیشتر، مروری خواهیم داشت بر مشخصات هر یک از تصاویر ثبت‌شده، به ترتیب از ۳۵ میلیمتری تا لارج‌فرمت:

• 35mm: Nikon f100, f/5.6, 1/60 s, Kodak Portra 160
• 6x7: Mamiya RZ67, f/5.6, 1/125 s, Kodak Portra 400
• 4x5: Shen Hao 4x5, f/5.6, 1/30 s (bellows compensation), Kodak Portra 400

سخن پایانی

۳۵ میلیمتری‌ها کوچکند و در هر شرایطی ارزان؛ و لارج‌فرمت‌های درشت‌هیکل، درست در نقطه‌ی مقابل برادران کوچک خود قرار دارند. در نهایت مدیوم‌فرمت‌ها نیز از هر نظر، جایی میان این دو هستند.

اما در هر صورت، این شما هستید که تصمیم می‌گیرید کدام یک از گزینه‌های موجود پاسخگوی نیازهای شما خواهد بود. عمق میدان و کیفیت مسحورکننده‌ی لارج‌فرمت‌ها شما را مجذوب خود کرده است؟ پس باید سختی اندازه‌ی و وزن بالای آن را به جان بخرید!

اما اگر به همین زودی از قبول چنین زحمتی پشیمان شده‌اید، می‌توانید کیفیت لارج‌فرمت‌ها را فدای قابل حمل بودن و راحتی برادران کوچکترش کنید و بنابر ویژگی‌های این برادران کوچکتر، یکی از آن دو را برگزینید.

نظر شما چیست؟ کدام یک از این سه گزینه را برای یک عکاس مبتدی پیشنهاد می‌کنید و از آن مهمتر، کدام یک از آن‌ها را در شرایط ایران منطقی‌تر و در دسترس‌تر می‌دانید؟ نظرات خود را در همین بخش با ما و سایر کاربران زومیت به اشتراک بگذارید.