خرید قطعات و مونتاژ کامپیوترهای شخصی یکی از علاقه‌مندی‌های فعالان دنیای کامپیوتر، به‌ویژه گیمرها محسوب می‌شود. در چنین مواقعی، انتخاب کارت گرافیک مناسب یکی از انتخاب‌های مهم‌ است. درواقع، انتخاب کارت گرافیک برای نیازهای مرتبط با بازی، تصمیمی مهم برای گیمرها خواهد بود. متأسفانه این انتخاب یکی از انتخاب‌های پیچیده‌ و دشوار مراحل خرید و مونتاژ کامپیوترهای شخصی نیز محسوب می‌شود و کاربران همیشه با انتخاب‌های متعدد و گاه گمراه‌گننده رو‌به‌رو می‌شوند. نه‌تنها معماری‌های متنوعی برای انتخاب پیش روی کاربران قرار دارد؛ بلکه شرکت‌های متعددی نیز محصولات متفاوت را براساس معماری ثابت و پردازنده‌ی مشخص، تولید می‌کنند.

سؤال مهمی که مطرح می‌شود این است: کارت گرافیک ساخت شرکت تولیدکننده‌ی پردازنده (مشهور به Founders Edition) مانند Nvidia یا AMD را باید بخریم یا کارت گرافیک ساخت شرکت‌های واسط همچون MSI و Gigabyte و Asus که براساس معماری اولیه‌ آن‌ها را تولید کرده‌اند؟

در زمان خرید کارت گرافیک، معیارهای متعددی باید مدنظر قرار بگیرند. در ادامه‌ی این مطلب زومیت، به تفصیل هریک از معیارها را توضیح می‌دهیم و روندی ساده برای انتخاب بین چندین کارت گرافیک را معرفی می‌کنیم. در مقاله‌ی پیش رو، کارایی GPUهای مختلف را بررسی نمی‌کنیم و از مقایسه‌ی کارت‌های انویدیا با AMD نیز خبری نیست؛ بلکه فقط کارت‌های تولید‌شده‌ی شرکت‌های سازنده‌ی GPU را با شرکت‌های واسط مقایسه می‌کنیم.

پیش از خرید هر کارت گرافیک، باید تفاوت بین نسخه‌ی Founder یا Reference و نسخه‌ی تولیدشده‌ی شرکت‌های دیگر (AIB) براساس پردازنده‌ی گرافیکی را بدانید. قطعا هر دو نسخه ضعف‌ها و قوت‌های متعددی دارند که احتمالا در نگاه اول درک‌پذیر نخواهند بود.

کارت گرافیک نسخه‌ی Founder یا Reference چیست؟

وقتی شرکت‌های انویدیا یا AMD پردازنده‌ی گرافیکی جدید می‌سازند، حداقل سخت‌افزار موردنیاز، مشهور به «طراحی مرجع» را برای سازنده‌های دیگر شرح می‌دهند. تولیدکننده‌های کارت گرافیک باید براساس این توضیحات، از پردازنده‌ی اصلی استفاده و کارت اختصاصی خود را تولید کنند. انویدیا و AMD طراحی مرجع را برای شرکای تولیدکننده‌ی خود می‌‌فرستند و آن‌ها نیز کارت‌های خود را با مشخصات اختصاصی و پایبند به طراحی مرجع می‌سازند.

شرکت‌های تولیدکننده‌ی کارت گرافیک درکنار تعهد به طراحی مرجع، اجازه‌ می‌دهند پردازنده‌ و حافظه را اُوِرکلاک و نیز قطعات جدیدی برای افزایش کارایی آن اضافه کنند. به‌عنوان مثال، آن‌ها می‌توانند از سیستم‌های تأمین انرژی قوی‌تر یا خازن‌های باکیفیت‌تر برای ساخت کارت گرافیک استفاده کنند. به‌علاوه، کارت‌های گرافیک شخصی‌سازی‌شده‌ی آن شرکت‌ها عموما سیستم‌های خنک‌کننده‌ی قوی‌تری هم دارند. البته، قیمت آن کارت‌ها از محصولات شرکت‌های اصلی بیشتر است. پیش‌از‌این، شرکت‌هایی همچون انویدیا و AMD، کارت‌های اختصاصی خود را تنها در تعداد محدود و با حاشیه‌ی سود پایین‌تر به فروش می‌رساندند.

وقتی انویدیا خانواده‌ی نسخه‌ی ۱۰ خود با معماری Pascal را در سال ۲۰۱۶ معرفی کرد، مفاهیم اولیه‌ی کارت‌های گرافیک نسخه‌ی Founders را نیز شرح داد. مفاهیم مذکور، تفاوت‌هایی جزئی با تعریف مرجع (Reference) داشت. کارت‌های نسخه‌ی فاندر به‌نوعی همان طراحی مرجع را دارند؛ اما برای فروش به عموم مردم و با برند انویدیا تولید شدند. درنتیجه، آن کارت‌ها نیز با محصولات ساخته‌شده‌ی شرکای تجاری در بازار رقابت می‌کنند.

سرعت پردازنده یا Clock Speed

انویدیا برای تولید کارت‌های گرافیک نسخه‌ی فاندر، بهترین نمونه‌های پردازنده‌ی گرافیکی را انتخاب می‌کند. درنتیجه، کارایی کارت‌های گرافیکی آن برند بهتر از تنظیمات مرجع خواهد بود. درنهایت، کارت‌های نسخه‌ی فاندر سرعت پردازش بیشتری درمقایسه‌با مشخصات مرجع به کاربر ارائه می‌کنند.

کارت‌های ساخته‌شده‌ی شرکت‌های واسط که از AIB یا Add-in Board استفاده می‌کنند، اغلب سرعت پردازش بيشتر و کارایی بهتری دارند. درواقع، اگرچه انویدیا از بهترین پردازنده‌ها برای نسخه‌های فاندر کارت گرافیک استفاده می‌کند، شرکای آن‌ها نیز پردازنده‌های گرافیکی را با استفاده از قابلیت اُوِرکلاک در کارت‌ها استفاده می‌کنند. به‌علاوه، آن‌ها دیگر عوامل بهبود کارایی را نیز به کارت‌ها اضافه می‌کنند که با نام Binning شناخته می‌شود. در محصولات شرکت‌های واسط، عموما از بهترین پردازنده‌ها درکنار بهترین قطعات تأمین برق و سخت‌افزار و راهکارهای خنک‌سازی عالی استفاده می‌شود. تمامی این ترکیب‌ها استخراج حداکثر مگاهرتز از پردازنده را ممکن می‌کند.

برخی از محصولات شرکت AMD نسخه‌ی مرجع یا فاندر دارند و برخی دیگر، تنها شرکت‌های واسط آن‌ها را تولید می‌کنند. به‌هرحال، اغلب کارت‌های نسخه‌ی فاندر این شرکت نیز سرعت پردازنده‌ی کمتری درمقایسه‌با محصولات ساخت شرکای تجاری با همان GPU دارند.

برنده‌ی رقابت: کارت‌های شرکت‌های واسط

انویدیا پردازنده‌های گرافیکی خود را جمع‌آوری و بهترین نسخه‌ی آن‌ها را برای خود استفاده می‌کند؛ اما این اقدام از پیشرفت‌دادن پردازنده‌ها به‌وسیله‌ی شرکت‌های همکار و بهبود عملکرد آن‌ها در کارت‌های گرافیک حاصل مانع نمی‌شود. اغلب آن شرکت‌ها کارت‌های گرافیک با قدرت و سرعت بیشتر پردازنده به کاربر عرضه می‌کنند.

اُوِرکلاک‌کردن

انتخاب کارت گرافیک با هدف اُوِرکلاک‌کردن، ویژگی‌های مثبت و منفی خود را دارد. به‌علاوه، کارت‌های تولیدشده براساس AIB اغلب با هدف اُوِرکلاک‌کردن تولید می‌شوند. PCB آن‌ها لایه‌های اضافی و مس اضافه در مدار دارد که افزایش ورودی در برق را مدیریت و کنترل می‌کنند.

در ساخت کارت گرافیک براساس AIB، سیستم‌‌های برق‌رسانی نیز بهینه‌سازی می‌شوند. بعضی اوقات، کارت گرافیک قابلیت ۱۲ فازی برای پایدارکردن برق دریافتی نیز ارائه می‌کند. برخی کارت‌های شرکت‌های واسط نیز ورودی‌های اضافی برق دارند تا انرژی موردنیاز برای حالت‌های اُوِرکلاک به بهترین نحو تأمین شود.

با وجود تمامی امکانات کارت‌های تولیدکنندگان واسط، نمی‌توان قابلیت‌های خنک‌کنندگی آبی را نادیده گرفت که برای کارت‌های نسخه‌ی مرجع وجود دارد. به‌علاوه، در زمینه‌ی محصولات شرکت انویدیا، پردازنده‌های گرافیکی استفاده‌شده در کارت‌های فاندر ظرفیت اُوِرکلاک‌کردن بیشتری درمقایسه‌با برخی از کارت‌های شرکت‌های واسط دارند.

برنده‌ی رقابت: کارت‌های شرکت‌های واسط

هیچ تضمین یا فرمول اثبات‌شده‌ای برای بهبود کارایی هیچ‌یک از کارت‌ها درمقایسه‌با دیگری وجود ندارد. درنهایت، همه‌ی نتایج به بحث سیلیکون و کارایی مواد برمی‌گردد. هر کارت گرافیکی قابلیت اُوِرکلاک‌کردن دارد؛ اما به‌طور میانگین، بهترین نتیجه با کارتی به‌دست می‌آید که به‌طور اختصاصی برای این منظور طراحی شده باشد.

راهکارهای خنک‌کنندگی با هوا

در نمونه‌های قدیمی، سیستم‌های خنک‌کننده‌ی موجود در کارت‌های مرجع، کار خنک‌کنندگی را انجام می‌دادند؛ اما بازدهی کافی را نداشتند. در کارت‌های مرجع، اغلب از خنک‌کننده‌هایی با سیستم دمنده‌ی Blower استفاده می‌شود که کارایی خوب و البته صدای زیادی دارند. برای جذب هوای کافی و انتقال آن به دریچه‌های پشتی، دمنده باید با سرعت زیادی بچرخد که درنتیجه، صدای زیادی تولید می‌کند.

خنک‌کننده‌هایی که با سیستم فن دمنده کار می‌کنند، عموما برای فضاهای کوچک که نیاز به خروج هوا از پشت کیس دارند، بهترین انتخاب هستند؛ اما اگر کاربر کیس مناسب با جریان هوای خوب دارد، راهکاری با فن دوگانه یا سه‌گانه بدون تولید صدای زیاد، راهگشا خواهد بود.

انویدیا در خانواده‌ی ۲۰ محصولش و در مدل‌های Founder، سیستم فن دمنده را کنارگذاشت. خنک‌کننده‌ی جدید این شرکت، سیستم فن دوگانه دارد که هوا را به سمت پشت کیس و فن‌های اصلی می‌فرستد تا از دریچه‌های آن خارج شوند. متأسفانه انویدیا در این سری زیبایی را به کارایی ترجیح داده است. آن‌ها بخش بزرگی از سیستم تخلیه‌ی گرمای هیت‌سینک را با محافظی فلزی پوشانده‌اند که هوا در داخل کارت حبس می‌کند.

کارت‌های تولیدشده براساس AIB و به‌وسیله‌ی شرکت‌های واسط، اغلب خنک‌کننده‌های حرفه‌ای‌تری دارند که هیت‌سنک‌های ضخیم‌تر با چگالی مس بیشتر دارند. درواقع، هیت‌سینک و سیستم فن کارت گرافیک شرکت‌های واسط، قوی‌تر و بزرگ‌تر از نسخه‌های مرجع یا فاندر است. خنک‌کننده‌های بزرگ‌تر با بازدهی بیشتر، دمای عملیات پردازنده‌ی گرفیکی را کاهش می‌دهند. درنتیجه، اُوِرکلاک بیشتری در سخت‌افزار ممکن می‌شود. به‌علاوه، فن‌های آن‌ها عموما کم‌صدا‌تر نیز هستند.

درکنار تمام آنچه گفته شد، کارت‌های شخصی‌سازی‌شده،عموما فن‌های دومحوره یا سه‌محوره دارند که متفاوت از طراحی Blower سنتی هستند.

برنده‌ی رقابت: کارت‌های شرکت‌های واسط

خنک‌کننده‌های کارت‌های مرجع یا فاندر کار خود را به‌خوبی انجام می‌دهند؛ اما سیستم‌های AIB بیشتر برای تأمین خنک‌کننده‌های حرفه‌ای‌تر هزینه می‌کنند که درنهایت، بازدهی بیشتر در انتقال گرما و صدای کمتر را به‌همراه خواهد داشت. در این مواقع، کاربر باید به‌دنبال بهترین سیستم خنک‌کننده باشد که با ابعاد کیس کامپیوتر سازگار است.

خنک‌کنندگی با مایع

در بحث خنک‌کنندگی با مایع (عموما آب)، تولیدکننده‌ها اغلب از طراحی مرجع پیروی می‌کنند. البته، برخی از آن‌ها کارت‌هایی گرافیکی با بلوک‌های خنک‌کننده‌ی آبی عرضه می‌کنند که ازاین‌میان، سری Hydro Copper از شرکت EVGA را می‌توان نام برد. به‌علاوه، کارت‌های گرافیک فوق‌حرفه‌ای با چرخه‌های بسته‌ی مایع برای انواع PCB عرضه می‌‌شوند.

شایان ذکر است کارت‌های شرکت‌های واسط سیستم‌های خنک‌کنندگی هوایی حرفه‌ای دارند؛ اما کارت‌های مرجع یا فاندر قابلیت بهتری برای اضافه‌کردن سیستم‌های خنک‌کننده‌ی مایع ارائه می‌کنند. در این بازار، شرکت EK یکی از معدود نمونه‌هایی است که بلوک‌های آبی را برای کارت‌های شخصی‌سازی‌شده عرضه می‌کند؛ اما آن شرکت نیز به چند تولیدکننده‌ همچون ایسوس و گیگابایت و MSI محدود می‌شود. دلیل محدود بودن تولیدکنندگان بلوک خنک‌کننده برای کارت‌های AIB کوچک‌بودن بازار آن است.

برنده‌ی رقابت: کارت‌های مرجع

برای کارت‌های شخصی‌سازی‌شده یا AIB انتخاب‌های محدودی در بخش خنک‌کنندگی آبی وجود دارد. درمقابل، با خرید کارت‌های مرجع یا فاندر، می‌توان از هر شرکت تولیدکننده‌ی خنک‌کننده بلوک‌هایی بر پایه‌ی مایع خرید.

قیمت

در گذشته، خرید کارت‌های مرجع به‌معنای صرفه‌جویی نسبی در هزینه‌ها بود. کارت‌های مرجع از طراحی و پلتفرم‌های پایه‌ای و ساده‌ی معماری کارت گرافیک برخوردار بودند و محصولات AIB کارت‌های گرافیک گران‌تری با طراحی بهینه و افزایش سرعت پردازش محسوب می‌شدند. البته، از سال ۲۰۱۶ که انویدیا خانواده‌ی جدید محصولات خود در بخش Founder Edition را معرفی کرد، این محاسبات به تاریخ پیوستند.

انویدیا تصمیم گرفت قیمت کارت‌های نسخه‌ی فاندر خود را افزایش دهد. قیمت جدید بیش از قیمت پیشنهادی تولیدکننده برای محصول (MSRP) بود و درنتیجه، لقب جایگزین‌های ارزان‌تر را از روی محصولات شرکت برداشت.

امروزه، محصولات ساخت شرکت‌های واسط در دسته‌بندی کارت‌های گرافیک حرفه‌ای همچون RTX 2080 یا RTX 2080 Ti زیاد نیستند که قیمتی ارزان‌تر از نسخه‌ی فاندر انویدیا داشته باشند. درنتیجه، قیمت پیشنهادی تولیدکننده برای این محصولات معنای خاصی ندارد. البته‌، نمونه‌های محدودی پیدا می‌شوند که قیمتی نزدیک به MSRP انویدیا داشته باشند.

شرکت AMD هنوز کارت‌های کلاسیک نسخه‌ی مرجع را می‌فروشد؛ اما فقط خانواده‌ی فوق‌پیشرفته‌ی محصولات آن شرکت، مانند RX Vega و Vega Pro، با فن‌های دمنده‌ و طراحی PCB مرجع عرضه می‌شوند. درواقع، AMD دیگر برخلاف انویدیا با شرکای تجاری زیادی همکاری نمی‌کند. البته، شرکت‌هایی همچون گیگابایت و ایسوس و Sapphire، محصولات سری Vega این شرکت را با سیستم خنک‌کننده‌ی حرفه‌ا‌ی‌تر و البته، قیمت گران‌تر می‌فروشند.

در بخش دیگری از محصولات AMD، خانواده‌ی میان‌رده‌ی RX 580 و RX 590 قرار دارند که سازنده‌های متعددی، انواع کارت‌ها را در آن دسته تولید می‌کنند. درمقابل، شرکت مادر در این خانواده، محصول مخصوص مصرف‌کننده را ارائه نمی‌کند.

برنده‌ی رقابت: کارت‌های شرکت‌های واسط

در گذشته، کارت‌های با طراحی مرجع ارزان‌تر بودند؛ اما امروزه دیگر نمی‌توان این‌چنین نتیجه‌ گرفت. درحال‌حاضر، شاید برخی کارت‌های نسخه‌ی فاندر از کارت‌های گرافیک شرکت‌های واسط گران‌تر هم باشند. به‌علاوه، شرکت‌های همکار گزینه‌های خرید بیشتری  به کاربران عرضه می‌کنند تا دسته‌بندی‌های مختلف آن‌ها را پوشش دهند.

در‌دسترس‌بودن

وقتی انویدیا کارت گرافیک جدید یا معماری جدید پردازنده‌ی گرافیکی را رونمایی می‌کند، احتمال دسترسی و قابلیت خرید کارت‌های نسخه‌ی فاندر، بیش از کارت‌های شرکت‌های واسط است. درواقع، انویدیا طبیعتا پیش از هر تولیدکننده‌ی دیگر، طراحی‌های مرجع را می‌شناسد و انبار خود را زودتر از همه آماده و پر می‌کند.

شرکای سازنده‌ی کارت‌های گرافیکی می‌توانند محصولات خود را پس از ارائه‌ی طراحی مرجع، بسیار سریع و براساس طراحی‌های مرجع برای شرکت‌های اصلی عرضه کنند. به‌علاوه، آن‌ها قابلیت استفاده از سیستم‌های خنک‌کننده‌ی پیشرفته‌تر را نیز دارند. البته، معمولا کارت‌های گرافیکی AIB که بهترین تنظیمات و قطعات را دارند، بسیار دیرتر به بازار عرضه می‌شوند. به‌عنوان مثال، انویدیا محصولات GeForce RTX 2080 و RTX 2080 Ti را در سپتامبر (شهریور) رونمایی کرد؛ اما کارت‌های تولیدشده‌ی شرکت‌های واسط و نمونه‌های شخصی‌سازی‌شده، تا نمایشگاه اخیرCES در ژانویه‌ی‌۲۰۱۹ (برابر با دی۱۳۹۷) معرفی نشدند. این مثال، نشان‌دهنده‌ی زمان زیاد موردنیاز برای شرکت‌های واسط است تا به طراحی بهینه برسند.

برنده‌ی رقابت: کارت‌های مرجع

اگر کاربری هستید که نمی‌توانید صبر کنید، انتخاب کارت‌های گرافیک مرجع برای شما مناسب‌تر است. اگر منتظر کارت‌های شخصی‌سازی‌شده بمانید، احتمالا کارت گرافیک شما تاحدودی ازرده‌خارج محسوب خواهد شد.

جمع‌بندی

خرید کارت گرافیک مناسب به نیاز واقعی شما وابسته است. افرادی که همیشه به اولین‌بودن و خرید جدیدترین محصولات علاقه دارند، احتمالا خرید کارت‌های مرجع را ترجیح می‌دهند. علاقه‌مندان به سیستم‌های خنک‌کننده‌ی آبی نیز کارت‌های مرجع یا فاندر را ترجیح می‌دهند. به‌هرحال، اگر کارایی حداکثری هدف اصلی شما از خرید کارت گرافیک باشد، کارت AIB با سیستم خنک‌کننده‌ی قوی و سیستم برق‌رسانی حرفه‌ای، انتخاب بهتری خواهد بود.