واژه‌‌ی یوفو (UFO) در اکثر محافل سیاسی، مفهومی اساسا تمسخرآمیز به‌‌شمار می‌‌آید. همواره ادعاهای افراد مختلف درباره‌ی ربوده‌شدن به‌وسیله‌ی بیگانگان فضایی آن‌هم با شمایلی سبزرنگ و قامتی کوتاه، دستاویز طنزپردازان برای تمسخر ایده‌‌ی وجود حیات هوشمند فرازمینی بوده است. همچنین، مفهوم یوفوها برای سال‌ها با مفاهیم بعیدتری نظیر پاگنده‌‌ها و حلقه‌‌های کشتزارها ارتباط داده شده‌‌اند؛ نظیر آنچه در فیلم «نشانه‌‌ها» به کارگردانی ام. نایت شیامالان دیده می‌شود.

شاید واضح‌‌ترین دلیل این نوع ارتباط‌‌دهی این باشد که واژه‌‌ی یوفو در نظر بسیاری معادل «حیات فرازمینی» در نظر گرفته می‌‌شود.؛ درحالی‌که اگر کمی دقیق‌‌تر بیندیشید، متوجه ریشه‌‌ی این خطای شناختی خواهید شد.

یوفو درحقیقت واژه‌‌ی اختصاری درنظرگرفته‌‌شده برای «شیء پرنده‌‌ی ناشناخته» (Unidentified Flying Object) است؛ پس، یوفو به‌‌معنای بیگانه‌ای از سیاره‌‌ی دیگر نیست. به‌‌بیان‌ساده‌‌تر، یوفو فقط شیئی در‌حال‌پرواز است که نمی‌‌توان ازطریق روش‌‌های رایج، هویت آن را توضیح داد؛ اما چون این مفهوم همواره به شوخی گرفته شده، ده‌ها سال با بی‌‌توجهی کارشناسان مواجه بوده است.

شاید یکی از بهترین مقالات موجود دراین‌زمینه مربوط‌به کار مشترک الکساندر ونت و ریموند دوال با عنوان سلطه و یوفو باشد. در این مقاله، نویسندگان این‌‌گونه استدلال می‌‌کنند که بنابر درک ما، حاکمیت دولت مفهومی با محوریت انسان‌‌شناسی است؛ یعنی فقط با ارجاع به نوع بشر تعریف‌پذیر و سازمان‌‌دهی‌شدنی است. آن‌‌ها می‌‌گویند دلیل اصلی نادیده‌‌انگاشتن یوفوها این واقعیت است که چنین مفهومی می‌‌تواند جهان‌‌بینی فعلی ما را به‌‌کلی دچار شک و تردید کند؛ یعنی همان دیدگاهی که می‌‌گوید انسان پیشرفته‌‌ترین گونه‌‌ی حیات جهان است. این دو می‌‌گویند:

علم یا دولت‌‌‌‌ هرگز یوفوها را به‌‌صورت سیستماتیک بررسی نکرده‌‌اند؛ چراکه تصور غالب این است که هیچ‌کدام از این اشیاء ماهیت فرازمینی ندارند. هرچند واقعیت این است که ما حتی هنوز از صحت این موضوع نیز به‌‌درستی اطلاع نداریم. این امر باعث شده یوفوها برای ما به تابو تبدیل شوند. معضل از اینجا ریشه می‌‌گیرد که با الزامات نوعی حاکمیت با رویکردی انسان‌‌محور مواجه هستیم که با وجود برخورداری از این حق، به‌درستی نمی‌‌تواند درباره‌ی استثنائاتی نظیر یوفوها در این نوع جهان‌‌بینی خاص تصمیم‌‌گیری کند.

وقتی ونت و دوال این استدلال را مطرح کردند، با واکنش تمسخرآمیز بسیاری از مخاطبان مواجه شدند. بااین‌حال، این مقاله این ادعای منطقی را مطرح می‌کند که یوفوها قطعا وجود خارجی دارند؛ هرچند این اشیاء ممکن است لزوما ماهیتی فرازمینی نداشته باشند. از دیدگاه این دو پژوهشگر، نکته‌‌ی اصلی این است که هیچ‌‌یک از مقام‌های رسمی ایده‌‌ی احتمال ماهیت فرازمینی یوفوها را جدی نمی‌‌گیرند. بیشتر فعالیت‌‌های فعلی با هدف نادیده‌‌گرفتن یوفوها انجام می‌‌گیرند تا این اشیاء را به‌‌عنوان موضوعاتی دست‌‌مایه‌‌ی تمسخر معرفی کنند.

بااین‌حال در سالیان اخیر، به‌‌نظر می‌‌رسد تحولاتی نامحسوس در‌حال‌شکل‌‌گیری است که پرسش‌‌های جالبی پیش‌‌ روی استدلال‌‌های مطرح‌شده‌ی ونت و دوال می‌‌گذارد. به‌‌عنوان نمونه، چند صباحی است که بحث درباره‌ی یوفوهای واقعی را برخی از جریان‌‌های رسانه‌‌ای پوشش می‌‌دهند.

در دسامبر۲۰۱۷، هلن کوپر به‌‌همراه رالف بلومنتال و لسلی کین مقاله‌‌ای در نیویورک تایمز با موضوع برنامه‌‌ی شناسایی تهدیدهای پیشرفته‌‌ی هوافضایی وزارت دفاع تألیف کردند و در آن فهرستی از یوفوهای مشاهده‌‌شده‌ی خلبانان ارتش ایلات متحده را ذکر کردند. جالب اینکه این گزارش‌‌ها را وزارت دفاع نیز تأیید کرد. با اینکه انتشار این مقاله عملا موجی از گمانه‌‌زنی‌‌ها و بدبینی‌‌‌‌ها را به‌راه انداخت، این اولین‌بار بود که دولت آمریکا وجود چنین جریانی را تصدیق می‌‌کرد.

اندکی پس از این داستان، در نوامبر سال گذشته با ماجرای اوموآموا مواجه شدیم: شیئی مرموز با ظاهر سیگاری‌‌شکل که از فضای میان‌‌ستاره‌‌ای آمد و با سرعت زیادی از داخل منظومه‌‌ی شمسی عبور کرد و ناپدید شد. همان‌‌طورکه پیش‌‌تر در مقاله‌‌ای در زومیت نیز توضیح دادیم، شکل و مسیر حرکتی اوموآموا به‌‌اندازه‌‌ای غیرعادی جلوه می‌‌کرد که برخی از فیزیک‌‌اخترشناسان برجسته نیز ضمن انتشار مقاله‌‌ای، از احتمال منشأ مصنوعی این سازه و عملکرد آن براساس بادبان نوری سخن گفتند.

این ادعاها نیز با موج دیگری از واکنش‌‌های انتقادی مواجه شد؛ بااین‌حال، تندترین منتقدان نیز نتوانستند امکان ماهیت فرازمینی این شیء را به‌‌طورکامل رد کنند. هنوز آتش گمانه‌زنی‌ها فروکش نکرده بود که در ۲۶مه سال جاری نیز نیویورک تایمز در اقدامی تازه، داستان دیگری از همان گزارشگران مقاله‌‌ی سال ۲۰۱۷ را منتشر کرد:

اشیای عجیبی مانند شیء فرفره‌‌مانندی که برخلاف جریان باد حرکت می‌‌کرد، تقریبا به‌‌صورت روزانه از تابستان‌۲۰۱۴ تا مارس‌۲۰۱۵ برفراز آسمان ساحل شرقی دیده شده‌‌اند. خلبانان نیروی دریایی در گزارش‌‌های خود به مقام‌های مافوق آورده‌‌اند که این اشیاء موتور قابل‌‌مشاهده‌‌ای نداشته‌اند و اثری از گرمای اگزوز در حسگرهای فروسرخ نیز دیده نمی‌‌‌‌شده است. بااین‌‌حال، اشیای مذکور قابلیت پرواز تا ارتفاع ۳۰ هزارپایی و حرکت در سرعت‌‌های مافوق سرعت صوت را داشته‌‌اند. رایان گرویز، خلبان جنگنده‌‌ی سوپر هورنت F/A-18 که ۱۰ سال سابقه‌ی خدمت در نیروی دریایی را دارد و گزارش‌‌ مشاهدات خود را مستقیما به پنتاگون و کنگره ارائه کرده، در‌این‌باره می‌‌گوید اشیای مذکور برای تمام روز آنجا بوده‌‌اند. او می‌‌افزاید که نگه‌‌داشتن هوانورد در آسمان به انرژی درخورتوجهی نیاز دارد. آن‌‌ها ۱۲ ساعت در آسمان بودند که چنانچه سرعت‌‌ حرکت آن‌ها را نیز در نظر بگیریم، می‌بینیم این مدت زمان ۱۱ ساعت بیشتر از حد انتظار ما بوده است.

البته کسی در وزارت دفاع اعلام نکرده این اشیاء ماهیتی فرازمینی دارند و کارشناسان نیز تأکید می‌‌کنند برای چنین مشاهداتی می‌‌توان توضیحاتی با منشأ زمینی نیز ارائه کرد. لیوتنانت گریوز و چهار خلبان دیگر نیروی دریایی نیز در مصاحبه با نیویورک‌تایمز اظهار کرده‌‌اند حین مانورهای آموزشی از ویرجینیا به‌‌ مقصد فلوریدا در سال ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ نیز این اشیاء را دیده‌‌اند.

گزارشگران مجله‌ی تایمز نیز پا را فراتر گذاشته‌ و مصاحبه‌‌های مستقیم خود را با خلبانان منتشر کرده‌‌اند؛ اما نکته‌‌ی عجیب درباره‌ی این موج جدید اخبار، واکنش مقام‌های وزارت دفاع به این گزارش‌‌ها بوده که اصلا شباهتی به پیش‌‌بینی‌‌های اخیر دنت و دوال نداشته است. عجیب‌تر آنکه سیاست‌مداری به‌نام باریان بندر در گزارشی در ماه اخیر این‌‌چنین گفت:

نیروی دریایی ایالات متحده در‌حال‌تدوین دستورالعمل تازه‌‌ای برای نحوه‌‌ی گزارش‌‌دهی خلبانان و کارکنانی است که با «هوانوردهای ناشناخته» مواجه می‌‌شوند. این گامی تازه و مهم در ایجاد فرایندی قانونی برای تجزیه‌‌وتحلیل مشاهدات توضیح‌ناپذیر است.

برخی گزارش‌‌های تازه حاکی از آن است که این دستورالعمل‌‌های جدید نیروی دریایی، فرایند گزارش‌‌دهی را فرمالیزه و ضمن ازبین‌‌بردن حس شرم از صحبت درباره‌‌ی یوفوها، تجزیه‌‌وتحلیل براساس داده‌‌ها را نیز تسهیل خواهد کرد. این شاید یکی از بهترین تصمیمات این نهاد در دهه‌‌های اخیر بوده است.

به‌‌نظر می‌‌رسد ارگان‌‌های دولتی ضمن عبور از مرحله‌ی انکار وجود یوفوها، به‌‌صورت ضمنی حتی آن را تصدیق نیز کرده‌اند؛ هرچند اگر به‌‌صورت مستقیم نیز از این واژه استفاده نکنند. آن‌‌ها نمی‌‌گویند این یوفوها ماهیتی فرازمینی دارند؛ اما تلاش می‌کنند با تابوشکنی در جهت کاهش حس شرم افراد هنگام صحبت در این‌‌ حوزه گام‌‌هایی تازه بردارند.

درهرحال، ممکن است آنچه در جریان است، به‌منظور تضعیف نظریه‌‌ی اخیر ونت و دوال پیش‌‌ برود. اگر به تاریخچه‌‌ی چنین اتفاقاتی رجوع کنید، متوجه وجود شباهت‌هایی خواهید شد. همواره این گونه اقدامات در دو مرحله اجرا شده‌‌اند: ۱. تصدیق وجود یوفوها؛ ۲. درنظرگرفتن احتمال فرازمینی‌‌بودن یوفوها.

در سال‌‌های اخیر، بروکراسی امنیت ملی ایالات متحده شرایط مرحله‌ی اول را برآورده کرده است. حال باید منتظر ماند و دید که آیا قدرت‌‌های جهانی تصمیم خواهند گرفت به مرحله‌ی دوم وارد شوند یا خیر؟