ر اساس آمارهای مراکز معتبر علمی جهان، جمهوری اسلامی ایران اکنون هشتمین کشور دنیا پس از روسیه، آمریکا، فرانسه، ژاپن، چین، انگلیس و هند است که به طور مستقل و با تکیه بر فناوری های بومی موفق به پرتاب ماهواره به فضا شد.
بدون تردید به کارگیری فناوری های فضایی در حوزه هایی همچون مخابرات، کشاورزی، هواشناسی، اکتشافات معدنی، نجوم و حفاظت محیط زیست توانایی بشر را در شناسایی و درک اوازمحیط اطراف دوچندان کرده است، اما باوجود قابلیت های فناوری های فضایی در جوامع مختلف، همچنان این فناوری ها در انحصار چند کشور معدود بوده است.
در این شرایط درک صحیح از واقعیت ها و تلاش برای تولید و بومی سازی فناوری های فضایی، در سال های گذشته توانست ایران را در زمره کشورهای صاحب این فناوری بسیار پیشرفته قرار دهد.
در این راستا بر اساس آمارهای توسط مراکز معتبرعلمی جهان، جمهوری اسلامی ایران اکنون هشتمین کشوردنیا پس از روسیه، آمریکا، فرانسه، ژاپن، چین، انگلیس وهند است که به طور مستقل و با تکیه بر فناوری های بومی موفق به پرتاب ماهواره به فضا شده است.
این موضوع نشانه توسعه گسترده قابلیت های هوا و فضای ایران است ، در سال های اخیر ترس عمیق و وحشت فزاینده مقامات غربی - آمریکایی و سران صهیونیستی را برانگیخته است.
گام های بزرگ ایران برای حضور در باشگاه فضایی جهان
نخستین گام ایران برای حضور در باشگاه فضایی جهان با پرتاپ ماهواره تحقیقاتی «امید» درسال 1387 برداشته شد که سوار بر ماهواره بر «سفیر» که طراحی و ساخت آن ایرانی و با تکیه بر توانمندی های داخلی بود به فضا پرتاپ شد و جمهوری اسلامی را در جرگه 8 کشور دارای فناوری پیشرفته فضایی که نه تنها از قدرت طراحی و ساخت بلکه از قدرت پرتاب ماهواره هم برخوردارند، قرار داد.
پس از این موفقیت بزرگ، گام دوم نیز که عزم و اراده پولادین جمهوری اسلامی ایران را در زمینه انتقال حیات به فضا آن هم با ساخت کپسول زیستی نشان می داد، آغاز شد و نخستین محموله زیستی در دهه فجر سال 1388 که موفقیت آمیز بود، پرتاب شد.
پس از این دو موفقیت، این گام ها در ماهها و سال های بعد نیز با اعزام موجود زنده به فضا تکرار و به تدریج توسعه یافت تا پس از اندک زمانی همچنان که امروز مشاهده می کنیم و دنیا نیز مشاهده می کند، ایران در زمره معدود کشورهای جهان در زمینه برخورداری و بهره مندی از قابلیت های فناوری های پیشرفته فضایی که یکی ازآرمان بزرگ ملی بود، قرارگرفت.
دراین یادداشت به مختصری ازاین موفقیت ها که شامل ماهواره های پرتابی و برخی ماهواره برهای پیشرفته ایران در سال های اخیر به فضا بوده است، پرداخته می شود.
ماهواره امید
ماهواره امید با مختصات کلی 27 کیلوگرم وزن، 38 در 38 در 38 سانتی متر مکعب ابعاد کلی و با ماهیت مخابراتی، یک ماهواره ساخت ایران است که همه تجهیزات آن در سازمان فضایی ایران طراحی و تولید شده است.
این ماهواره در هر ۲۴ ساعت، ۱۵ بار به دور زمین میچرخید و گزارشهای دورسنجی به مرکز فضایی در ایران میفرستاد.
این ماهواره همچنین دو باند بسامد و هشت آنتن برای ارسال اطلاعات داشت که در هر بار چرخش، دو بار توسط ایستگاههای زمینی کنترل و هدایت میشد.
ماهواره امید از نوع ماهواره سبک بود و توسط ماهواره بر «سفیر دو» در مدار قرار گرفته بود. امید با هدف برقراری ارتباطات متقابل ماهواره و ایستگاه زمینی، تعیین مشخصات مداری و دورسنجی مشخصات زیرسامانهها، در مدار زمین قرار داده شده بود. این ماهواره توسط «ماهواره بر سفیر» ساخت ایران توسط موشک سفیر از پایگاه فضایی ایران، به مدار پرتاب شد.
ماهواره بر سفیر
ماهواره بر سفیر به عنوان پرتابگری دقیق و هدایت پذیر، اولین موشک ماهواره بر ساخت صنایع هوافضای جمهوری اسلامی ایران است. با ساخت این موشک ایران به عنوان هشتمین کشور جهان، توانمندی ارسال ماهواره به فضا را پیدا کردهاست. حامل ماهواره دارای بیش از ۱۰ هزار تنوع قطعه در اجزای مختلف اعم از موتور، بدنه، هدایت و کنترل است که کارشناسان رشتههای مختلف دانشگاهی طی ۱۰ سال ساخت تمامی اجزای آن را بومی کردهاند. این موشک علاوه بر پرتاب ماهواره رصد و نوید و کاوشگر-1 به فضا، ماهواره امید را نیز در بهمن ۱۳۸۷ در مدار زمین قرار داده است.
ماهواره بر سفیر در دو نسل ساخته شده که به نامهای آ – 1 و ب - 1 شناخته میشوند. ماهواره بر سفیر آ- 1 ز بهینه سازی موتور ترمزی مرحله دوم، سیستم جداسازی ماهواره، حسگرها و سیستم تلهمتری، تجهیزات زمینی و هدایت و کنترل و پایگاه پرتاب با افزایش ارتفاع حضیض مداری از ۲۵۰ کیلومتر به ۲۷۵ کیلومتر بهره میبرد. ماهوارهبر سفیر ب-1 نیز نسل تکمیلشده این ماهوارهبر است که تراست موتور آن از ۳۲ به ۳۷ افزایش یافته و قابلیت حمل ماهواره تا وزن ۵۰ کیلوگرم در مدار بیضوی ۳۰۰-۴۵۰ کیلومتری را دارد.
ماهواره سینا 1
ماهواره سینا 1 با وزن 170 کیلوگرم نخستین ماهواره ایرانی است که با کاربرد مخابراتی و تصویربرداری از سطح زمین، مجهز به دوربین پانکروماتیک و عمر مفید بیش از سه سال در آبان ماه سال 1384 به فضا پرتاب شد.
ماهواره سینا ۱ که یک ماهواره مطالعاتی و تحقیقاتی است کارکردهای مختلفی را انجام می دهد. این ماهواره مجهز به دو دوربین با دقت ۵۰ و ۲۵۰ متر است که از سطح زمین تصویربرداری می کنند و می تواند به همه سازمان هایی که نیازمند نقشه سطح زمین هستند، خدمات ارایه دهد و این توانایی را در آینده دارد که نقشه زمین را با دقت ۲۵ متر برای تشخیص اجزای آن نشان دهد. این ماهواره همچنین مجهز به دو کانال مخابراتی است که توانایی ارتقا به ۶۰ کانال مخابراتی در درون آن نهفته است.
ماهواره زهره
ماهواره زهره با طول عمر مفید 15 سال و ارتفاع مداری 36 هزار کیلومتری، یک ماهواره ملی با کاربرد مخابراتی با مأموریت ایجاد ارتباطات تلفنی، ارتباطات داده ها و پخش برنامه های تلویزیونی و رادیویی است که به همت پژوهشگران ایرانی طراحی و مراحل ساخت را پشت سر می گذارد. این ماهواره یک قدم بزرگ در زمینه هوا فضا برای ایران و ایرانی محسوب می شود و دارای 12 ترانسپوندر است. همچنین این ماهواره دارای 5 زیر سیستم اصلی است و توانایی تصویر برداری دیجیتالی با کیفیت بالا را نیز دارد. این ماهواره قرار است تا پایان سال 1393 به فضا پرتاب شود.
ماهواره مصباح 2
ماهواره مصباح 2 به ابعاد 50 در 50 در 60، از نوع ماهوارههای مخابراتی است که درباند UHF کار میکند. ماموریت این ماهواره ذخیره وبازیابی اطلاعات، جمعآوری وپخش دادهها روی مناطق وسیع وپراکنده، خواندن ازراه دور و ناوبری است. مصباح 2 با جرم 70 کیلوگرم دارای مداری از نوع خورشید آهنگ و ارتفاع 700 به اضافه 15 کیلومتر بوده و طول عمر آن سه سال پیشبینی میشود. این ماهواره به وسیله کنترل حرارتی نیمه فعال قابل هدایت است و حداکثر توان مصرفی برق کل ماهواره 42.5 وات می باشد و می تواند مناطق ایران، شمال آمریکا و اروپا را کاملاً پوشش دهد.
ماهواره طلوع
ماهواره طلوع دارای ابعادی شش ضلعی با اندازه ای برابر عرض 86 و طول «ارتفاع» 100 سانتی متر و وزنی در حدود 100 کیلوگرم که توسط متخصصین صنایع شرکت الکترونیک وزارت دفاع طراحی و ساخته شده، با ماهواره بر سیمرغ قابل پرتاب است که دارای ویژگی های مهمی نظیر قابلیت تصویر برداری، کنترل وضعیت، مکانیزم، سلول های خورشیدی و . . . می باشد.
مأموریت اصلی این ماهواره، تصویربرداری تک طیفی با قابلیت تفکیک پذیری 50 متری زمین، ذخیره ویا انتقال و مخابره کردن تصاوی به ایستگاه های زمینی، است.این ماهواره با ارتباط برقرار گردن بین خود وایستگاه فضایی ای که برروی زمین قرار گرفته شده است به صورت تله متری، ردگیری و فرمان (تتی، سی) و مرکز کنترل فرمان (اف، سی سی) قابلیت تبادل داده های پایش و کنترل ماهواره را دارد.
جدا از این بحث ها ماهواره طلوع را می توان یک ماهواره علمی – پژوهشی نامید، چرا که با داشتن قابلیت تصویربرداری با وضوح بالا می توان از آن در عناوین مختلف نظیر نقشه برداری هایی با وضوح بالا و بزرگ از یک منطقه، مطالعه و بررسی حوضچه های آبی و دریا، مشاهده و ارزیابی تخریب منابع انسانی، بررسی علوم کشاورزی، مراتع، جنگل ها و حتی مشاهده پوشش ابرها، پراکندگی انسانی و ارزیابی بلایای طبیعی و میزان تخریب آن در یک منطقه مانند «هشدار در کمین بودن سیل، زلزله، فوران یک آتشفشان آتش سوزی» و . . . می باشد.
از ویژگی این ماهواره که باعث می شود آن را با سایر ماهواره های دیگر متمایز کند، داشتن صفحه های خورشیدی است که انرژی ماهواره را از طریق پرتوهای نوری خورشید می گیرد و نیروی حرکتی و انرژی های ارسال و انتقال داده ها را برای آن تأمین می کند.
ماهواره بر سیمرغ
ماهواره بر «سیمرغ» به عنوان دومین ماهواره بر ایران که در بهمن ماه سال 1388 رونمایی شد و ترس و وحشت صهیونیست ها را نیز برانگیخت و قرار است ماهواره هایی چون طلوع، ظفر، مصباح و آتست با آن راهی مأموریت شوند، موشکی دو مرحله ای با سوخت مایع است که مأموریت اولیه آن قرار دادن ماهواره «طلوع» به جرم حداقل 100 کیلوگرم در مداری با ارتفاع حضیض 500 کیلومتر و زاویه میل مداری 55 درجه را داشته و همچنین قادر به تزریق ماهواره هایی با جرمی در حدود 800 کیلوگرم در مدارات نزدیک به زمین یا LEO می باشد. ارتفاع این ماهواره بر حدود 26 متر و قطری در حدود 5/2 متر می باشد. وزن این موشک در لحظه استارت به حدود 100 تن می سرد. ماهواره بر سیمرغ با استفاده از نسل جدید و پیشرفته موتورهای سوخت مایع قادر است به سرعتی برابر 7500 متر بر ثانیه جهت تزریق ماهواره در مدار 500 کیلومتری دست یابد.
در مرحله نخست این ماهواره بر از موتور 128 تن به همراه یک موتور کنترلی 15 تن استفاده می شود که در مجموع تراست این مرحله به 143 تن خواهد رسید.این موتور می تواند در ماهواره برهایی با قدرت زیادتر نیز در آینده مورد استفاده قرار گیرد.
ماهواره رصد
ماهواره رصد که در سازمان فضایی ناسا ثبت شده است، دومین ماهواره ایرانی است که توسط موشکهای حامل ایرانی به فضا فرستاده شده است. این ماهواره همچنین نخستین ماهواره تصویربرداری ایران محسوب میشود. «رصد»، با نام کامل رصد-۱ در تاریخ ۲۵ خرداد ۱۳۹۰ به فضا پرتاب شد.
بیشتر زیرسیستمهای اصلی یک ماهواره بزرگ در رصد موجود است که از جمله آنها میتوان به سیستمهای مدیریت توان، سلول های خورشیدی، کنترل وضعیت، محموله اکتیکی، جی پی اس، مدیریت داده و فرامین روی بورد، گیرنده و فرستنده روی بورد، فرستنده رنجینگ و کنترل دما اشاره کرد. زیر سیستم کنترل وضعیت ماهواره رصد متکی بر روش غیر فعال است که با استفاده از بوم گرادیان جاذبه انجام میپذیرد.
رصد برای تأمین برق مورد نیاز خود به صفحات خورشیدی متصل بر دیواره ماهواره، و باتری یا باتری های داخلی مجهز است. این ماهواره همچنین از زیرسیستم کنترل تولید و توزیع جریان الکتریکی بهره میبرد که ماهواره را قادر می سازد در بخش تاریک مدار از باتری ها استفاده و در بخش روشن آن ها را شارژ کند.
ماهواره نوید
ماهواره نوید علم و صنعت که به اختصار ماهواره نوید نیز نامیده میشود، سومین ماهواره پرتاب شده ایرانی و نخستین ماهواره ساخت مرکز تحقیقات ماهوارهای دانشگاه علم و صنعت است که در ۱۴ بهمن ۱۳۸۸ مصادف با روز فناوری فضایی رونمایی شد. مأموریت این ماهواره تصویربرداری از زمین با وضوح تصویر ۷۵۰ متر مبتنی بر روش جاروبی و به صورت تک باند است. ماهواره نوید علم و صنعت در ۱۴ بهمن ۱۳۹۰ از پایگاه فضایی سمنان به فضا پرتاب شد.
این ماهواره مکعب شکل و با ابعاد 50 در 50 در 50 سانتیمتر و جرم ۵۰ کیلوگرم ساخته شده که به منظور استقرار در مدار بیضوی با ارتفاع ۲۵۰ تا ۳۷۵ کیلومتر و زاویه انحراف مداری ۵۵ درجه طراحی شده است. ارتباط ماهواره با ایستگاه زمینی از طریق سه فرستنده وگیرنده در باندهای ویاچاف و یواچاف برقرار است و تأمین انرژی آن نیز توسط صفحات خورشیدی نصب شده بر بدنه جانبی سازه ماهواره در کنار باتری و بهرهگیری از تنظیمکنندهها و مبدلهای ولتاژ صورت میگیرد. با توجه به مدار این ماهواره، میتوان انتظار داشت که هر ۹۰ دقیقه یکبار زمین را دور بزند.
لازم به ذکر است که ماهواره کاملاً ایرانی «تدبیر» نیز که مدل پیشرفته ماهواره نوید بوده و مطابق با استانداردهای فضایی اروپایی ساخته شده است، این ماهواره نیز در آستانه پرتاب قرار داشته و قرار است به زودی به فضا پرتاب شود.
ماهواره فجر
ماهواره فجر از شکل هندسی 6 ضلعی با ارتفاع 49 سانتیمتر و عرض 35 سانتیمتر برخودار بوده و نزدیک به 60 کیلوگرم جرم دارد. فجر نسبت به امید دو برابر و نسبت به رصد سه تا چهار برابر و نسبت به نوید علم و صنعت حدود 10 تا 20 درصد سنگینتر است.
از ویژگیهای مهم این ماهواره ایرانی، دوربین بسیار پیشرفته آن است که تصاویر دریافت شونده قابل استفاده در مراکز مختلف خواهد بود. تصویربرداری جهت مصارف گوناگونی همچون بررسی وضعیتهای هواشناسی و نقشهبرداری از جمله کاربردهای تصاویر این دوربین است. این ماهواره دارای سامانه جی پی اس است، این سامانه موقعیت ماهواره را هر لحظه در فضا مشخص می کند و این موقعیت یابی می تواند کاربردهای مختلف علمی و عملیاتی داشته باشد. این ماهواره همچنین قابلیت مانورمداری و تصویربرداری را نیز دارد.
مأموریت در نظر گرفته شده برای ماهواره فجر انتقال مداری، عکسبرداری برای نقشهبرداری و هواشناسی و برخی محموله های تحقیقاتی است. با استفاده از ماهواره فجر آزمایش و صحت سنجی فناوری های بکار رفته در ماهوارههای بعدی ممکن شده و بهبود زیرسامانههای پردازش و افزایش ارتفاع و عمر مداری از جمله وظایف ماهواره فجر خواهد بود. فناوریهای جدید این ماهواره شامل فناوری انتقال مداری به کمک رانشگر گاز سرد، فناوری تعیین کنترل وضعیت ماهواره از طریق پایداری چرخان فعال، فناوری تصویربرداری فضایی و فناوری تعیین و توزیع توان الکتریکی است.
از جمله دستاوردهای ماهواره فجر میتوان به دستیابی به فرآیند کاملی از کلیه زیرسامانههای مورد نیاز در فناوری فضایی، کاهش هزینههای پرتاب با دستیابی به فرایند انتقال مداری در ماهوراه، ساخت اولین ماهواره بومی دارای توانمندی انتقال مداری اشاره کرد.
کاوشگر 3
به طور کلی پرتاب کاوشگرهای 3،2،1 و 4 و محمولههای زیستی با پرتابگرهای کامل بومی و ایرانی در راستای اجرای پروژه اعزام انسان به فضا می باشد. در این راستا در دهه فجر سال 1388 اولین موجودات زنده از ایران در قالب کپسول زیستی شامل یک موش، دو لاکپشت، تعدادی کرم و سلول های انسانی بود توسط کاوشگر ۳ تا ارتفاع ۱۳۵ کیلومتری به فضا فرستاده شد. این اقدام به منظور بررسی وضعیت موجودات زنده در فضا در ادامه پرتاب کاوشگرهای یک و دو صورت گرفت. کاوشگر ۳ از زیرسامانههای سازه، محفظه زیستی تغذیه و ارسال دادههای تله متری، تصویربرداری و ارسال همزمان، رایانه پرواز و سنجش محیطی تشکیل شدهاست. تله متری فعالیتها و عملکرد کاوشگر در فرایند پرتاب و ارسال تصاویر همزمان به ایستگاه زمینی متحرک، کنترل رایانه پرواز در این فرایند، کنترل عملیات فرامین و جدایش، نمایش کپسول زیستی و موجودات زنده درون آن به صورت بهنگام، دستیابی به مجموعه امکانات آزمایشگاهی برای دادهبرداری از فضای خارج از جو از جمله دستاوردهای پرتاب کاوشگر ۳ است.
کاوشگر 5 یا کاوشگر پیشگام
پیشگام یا همان کاوشگر 5 حامل نخستین موجود زنده انسان نمای ایرانی، همان کاوشگری که چندی پیش توسط آن یک میمون به فضا فرستاده شد، توسط پژوهشگران سازمان فضایی ایران طراحی و ساخته شده است که این مهم مقدمه ای برای اعزام انسان به فضا خواهد بود. این کاوشگر نیمروز ۹ بهمن ۱۳۹۱ یک میمون نر سه ساله از گونه رزوس را در سفری ۱۶ دقیقهیی از پایگاه فضایی سمنان به مأموریت فضایی ارسال کرد.
پیشگام با وزن حدود 300 کیلوگرم حاوی کپسول زیستی است که موجود زنده از نژاد رزوئوس در داخل آن قرار می گیرد و تا ارتفاع 120 تا 130 کیلومتر از زمین قابل پرتاب است. همچنین پرتاب این کاوشگر که حامل یک میمون به فضا بود، دستاوردهای مهمی در حوزه تحقیقات زیستی و تکنولوژیهای پشتیبان حیات و عملیات رهگیری و بازیابی برای سازمان فضایی ایران به همراه داشت، ضمن اینکه انجام آن یکی از گام های مقدماتی جهت اجرای پروژه عظیم ملی اعزام انسان به فضا محسوب می شود.
اما از جمله فناوری های کلیدی در این طرح می توان به آماده سازی و آموزش موجود زنده، طراحی و ساخت محفظه زیستی شامل عایق صوتی، حرارتی و ضربه گیر و تجهیزات لازم برای تأمین اکسیژن و سنجش علائم حیاتی موجود زنده، جدایش ملایم موتور و سایر اجزای جدا شونده به منظور حفظ سلامت موجود و بازیابی سالم محموله از ارتفاعات بالا اشاره کرد.
ماهواره ظفر
ظفر ماهوارهای سنجش از دور است و قرار است تا پایان سال 1393 با ماهوارهبر ایرانی و بومی سیمرغ به فضا پرتاب شود. این ماهواره قرار است در مدار دایرهای حرکت کند. وزن این ماهواره ۹۰ کیلوگرم و دارای طول عمر تجهیزاتی یک ونیم سال است. بر روی این ماهواره ۴ دوربین رنگی نصب میشود. این دوربینها دارای وضوح ۸۰ متری است و قادر به تصویربرداری از سطح زمین خواهد بود. به گفته محققان این ماهواره دقت سیستم کنترل تعیین وضعیت ماهواره ظفر نسبت به ماهواره نوید ۳۰۰ درصد پیشرفت داشته است.
ماهواره ناهید
ناهید که بزودی به فضا پرتاب خواهد شد، ماهوارهای است که صفحات آن به صورت خورشیدی باز میشوند و فناوری به کار گرفته شده در این ماهواره نوعی فناوری اکتسابی منحصر به فرد است و پیشبینی میشود که این ماهواره در ارتفاع 370 کیلومتری قطب قرار بگیرد. یکی از ویژگیهای اصلی این ماهواره ماهیت تصویربرداری آن است و قرار است ناهید با ماهوارهبر سیمرغ به فضا پرتاب شود.
ماهواره بر سپهر (سفیر 3)
سپهر یا همان سفیر 3 جدیدترین ماهواره بر ایرانی است که با وزن 853 تن می تواند ماهواره 700 کیلوگرمی را در فاصله 1000 کیلومتری مدار سطح زمین قرار دهد.علاو بر ماهواره بر سپهر، نسل دیگری از ماهواره ها نیز در ایران در حال ساخت است که ماهواره تحقیقاتی سنجش از دور «پارس» یکی از اینهاست. ماهواره پارس دارای دوربین های طیف مرئی و مادون قرمز است که امکان تصویربرداری با رزولوشن 5 در 10 متر را فراهم می کند. مدت زمان ماموریت این ماهواره 5 سال است و در مدار 700 کیلومتری زمین قرار می گیرد.
همچنین ماهواره آتست نیز که با هدف بررسی پوشش گیاهی ایران و و ذخیره و ارسال اطلاعات مخابراتی با همکاری شش دانشکده مهندسی هوافضا، برق، صنایع، مکانیک، کامپیوتر و نساجی دانشگاه صنعتی امیرکبیر ساخته شده است هم اینک در نوبت پرتاب قرار دارد. علاوه بر اینها ماهواره «شریف ست» دانشگاه صنعتی شریف نیز در دستور کار قرار دارد که آن هم در آینده نزدیک پرتاب خواهد شد.
ارزیابی نهایی
ارزیابی نهایی این است که امروز 48 کشور جهان ماهواره دارند اما 24 کشور میتوانند ماهواره بسازد و تنها 8 کشور ماهواره بر میسازند که ایران هم جزو آن هاست و البته اخیراً کره شمالی و کره جنوبی نیز به جمع این 8 کشور اضافه شدهاند.به راستی قرار گرفتن ایران در زمره این هشت کشور که از فناوری های پیشرفته فضایی برخوردارند جهان نشانه چیست؟ آیا چیزی جز باور به تعهد و تخصص دانشمندان است؟ بنابراین اگر گفته شود که بزرگترین و ارزشمندترین سرمایه ما ایرانیها باورمان و ایمان قلبی به اصل «ما می توانیم» است، بی تردید سخنی به گزاف نگفتهایم. ما باور داریم که نخبگان و دانشمندانی در آب و خاک این سرزمین پرورش یافتهاند که همتشان کمر خستگی را میشکند و اراده پولادینشان بر هر ناممکنی غلبه نموده و مهر امکان میزند. باور داشتیم که تعهدمان، تخصص میآفریند و دیدیم که چنین شد. امروز پژوهشگران ایرانی در عرصه پرتاب ماهواره ها و کاوشگرهای فضایی، به متخصصانی خبره و دانشمندانی با تجربهای بدل گردیدهاند که در اندک زمانی که حتی در تصور غربی ها هم نمی گنجید، گامهای بلند و موفقیتآمیزی را در جهت حضور در باشگاه فضایی جهان برداشته اند.
.: Weblog Themes By Pichak :.